Podhradczky József: Béla király névtelen jegyzőjének idejekora és hitelessége. Oklevelek, egykoru és közelkoru kutfők szerint (Buda, 1861)

IV. Almus vezérről

primusque Turearum esset.é­s a 38-dik fejezetben ekkép beszélteti őt a Chazar fejedelemmel, aki őt, mint első, bajtát nagy herczegségre kívánta emelni „parere non possum: sed est alter a­me Boebodus, Salmutzes nomine, qui et filium habet Árpá­dom nuncupatum: horum sive ipse Salmutzes, sive filius Arpades princeps fiat.“ — Menander Protector „Caeterum Imperator (Ju­stinianus) ubi legit per interpretem litteras Scythi­ce scriptas, legationem lubenti animo admisit. Itaque legatos percontatus est de Tureorum Principatu et Regione, illi vero re­sponderunt , quatuor apud eos Praefecturas (helyesebben septem, mert a Turkok fejedelme Theophylactusnál Lib. 7. c. 7. magát nyil­ván „Septem gentium, et septem mundi climatum“ urának nevezi) sed summum totius gentis imperium penes solum Disabolum esse“ — Lib. 8. nyolcz nemzetségről beszél de hibásan „Erat hic unus ex Tureorum Ducibus, etenim omnis Tureorum dominatus erat in octo Tribus divisus et unicusque Tribus unus erat sortito praeposi­tus“ mint Kézai Simon Lib. 1. cap. 2. írja „communitas — erran­tem Capitaneum — deponeret, quando vellet — de tribubus cen­tum et octo elegerunt viros fortes ad bellandum.“ — Az előkelőbb nemzetségek jussai közé tartozott a csatát megkezdeni „Inter Massa­­getas quidam erat parvi agminis Dux, magno vir animo et robore praeditus, qui paterno,­­adeoque avito iure, privile­gium hoc habebat, ut in quovis Hunnorum exerci­tu primus hostem aggrederetur. Etenim, nemini Massa­­getarum licebat hostium quenquam in ad­e prius feb­re, quam ali­quis ex ea domo et stirpe pugnam lacessivisset.“ Procopius de bello Vandali Lib. 1. c. 18. — Nem igy ír e Árpádról Kézai Simon Lib. 2. c. 1. „Ex istis ergo Capitaneis Árpád filius Almi, filii Elad, filii Vger, de genere Turul rebus ditior erat et potentior gente. Hic igitur Arpad cum gente sua, Ruthenorum alpes prior perfora­vit, et in fluvio Vng primus fixit sua castra, eo, quod eius prosa­pia , ista, prae ceteris Scitiae tribubus, praerogativa investitur dignitate, ut exercitum praecedit eundo, retrograditur redeuntem.“ E fejezetben is tehát igazat írt a névtelen jegyző, csak Almus helyett fiát Árpádot tekintsük ,hogy hatalmasabb és bölcsebb vala Scythiának többi fejedelmeinél, mert az ország minden dolgait az ő tanácsával és segedelmével végezék.“ A személy elcserélésben sem látok oly nagy megbocsáthatatlan botlást, miután Constantin gö­rög császár szerint, Lebediás első magyar vezér valóban Almust, vagy fiát Árpádot ajánlotta nagy herczegségre a Kán kánnak.

Next