Trybuna Ludu, listopad 1955 (VIII/303-332)

1955-11-01 / nr. 303

■-2 , ^ TRYBUNA LUDU Nr 303 ^ Panie przewodniczący. Szefowie rządów czterech mo­carstw powierzyli ministrom spraw zagranicznych przestu­diowanie przy pomocy eksper­tów, środków w tym również kroków, jakie należałoby podjąć w instytucjach Organizacji Na­rodów Zjednoczonych, które mo­głyby: Po pierwsze, doprowadzić do stopniowego usuwania barier, które przeszkadzają swobodne­mu komunikowaniu się i poko­jowej wymianie handlowej mię­dzy narodami oraz ,po drugie, doprowadzić do realizacji swobodnych kontak­tów i stosunków korzystnych wzajemnie dla zainteresowa­nych krajów i narodów. Nasze zadanie polega na tym, aby działając w duchu porozu­mienia wzajemnego, kontynuo­wać z powodzeniem rozpoczętą pracę. W ten sposób przyczyni­libyśmy się do niezbędnego stworzenia atmosfery wzajem­nego poszanowania i zaufania. Oceniając wyniki genewskiej konferencji szefów rządów czte­rech mocarstw, Rada Najwyż­sza ZSRR w swej uchwale do­tyczącej referatu przewodniczą­cego Rady Ministrów ZSRR N. A. Buiganina z 5 sierpnia 1955 r. podkreśliła, iż „nawią­zanie szerszych politycznych, gospodarczych i kulturalnych stosunków między krajami bez względu na ich ustrój społecz­ny i polityczny, na zasadzie po­szanowania suwerennych praw, nieingerencji w ich sprawy we­wnętrzne odpowiada interesom narodów i doprowadzi do u­­mocnienia pokoju, przyjaźni i współpracy między nimi“. Rząd radziecki podejmuje kroki w kierunku rozwoju ta­kiej współpracy i pogłębienia wzajemnego zrozumienia. Przedstawiono tu propozycję dotyczącą utworzenia komisji ekspertów do spraw rozwoju kontaktćfw między Wschodem a Zachodem. Delegacja radziecka uważa, że powołanie takiej komisji jest celowe oraz wypowiada się za tym, aby przystąpiła ona nie­zwłocznie do pracy. Aby dzia­łalność komisji byia owocna, zachodzi konieczność przedysku­towania, czym się będzie óńa zajmowała oraz wytyczenia kierunku jej pracy. Z zadowoleniem oczywiście stwierdzam fa‘kt, że panowie Finay i Macmillan, którzy prze­mawiali przede mną, opowie­dzieli się za koniecznością roz szerzenia kontaktów między naszymi krajami, jak również między krajami WschiKiu i Za­chodu w ogóle. Jest to zgodne z dyrektywami szefów rządów czterech mocarstw. Rzuca się jednak w oczy fakt, że w cświadczeniach tych zawarte tyły też pewne które — o ile się zastrzeżenia, uwzględni faktyczny stań rzeczy — wea le nie są bezsporne. Da się to na przykład powiedzieć o uwa­gach pana Pihay'a i pana Mac­­millana na temat przyczyn za­kłócenia normalnych stosunków gospodarczych między kraja­mi Wschodu i Zachodu. Fakty te są dobrze znane. Sądzę jed rtak, że zadaniem naszym jest r.ie tyle polemika, tym bardziej nie próby wtrącania się W spra­wy wewnętrzne tego czy inne­go kraju, ile dążenie do osiąg­nięcia koniecznych pozytyw­nych rozwoju rezultatów w dziedzinie kontaktów między Wschodem i Zachodem na polu handlu, kultury, nauki, tury­styki itd. Następnie będziemy mogli jeszcze konkretnie poru­szyć to, co w dziedzin-e rozwoju kontaktów wiąże sie z faktem istnienia różnic soołecznyćh między współczesnymi pań­stwami. Mogę Jednak zapewnić konferencję, ż.e stanowisko Związku Radzieckiego w tej kwestii oparte jest na trwałej zasadzie obrony interesów na­rodu radzieckiego, s nie tych czy innych uprzywilejowanych grup społecznych, obrony rów­nocześnie interesów pokoju przyjaznych stosunków między i narodami. Naszvtn zdaniem, rozwój kon­taktów” między Wschodom a Zachodem będzie pomyślny tylko wówczas, kiedy opierać się będzie na rozwoju stosun­ków ekonomicznych między państwami, co jest nie do po­myślenia bez normalnego roz­woju handlu między nimi. Jest rzeczą oczywistą, że Swobodny rozwój handlu odpowiada in­teresom narodów wszystkich krajótc. Każdy kraj powinien bez przeszkód sprzedawać to, co może i kupować od innych krajów to. co mu potrzc-bne baz wszelkiej dyskryminacji. Nawiązanie opartych na rów­ności i zasadzie wzajemnych korzyści stosunków handlowych między państwami się do normalizacji przyczyni handlu międzynarodowego. Jednakże na drodze do nor­malnego rozwoju handlu mię­dzy krajami istnieje niemało przeszkód i sztucznie wzniesio­nych barier. Znane są po­wszechnie posunięcia dyskry­minacyjne szeregu krajów wo­bec ZSRR i niektórych innych państw, Należą. do nich np. za­kaz eksportu wielu towarów, naruszenie normalnych stosun­ków wzajemnych w dziedzinie kredytu, przeszkody w swo­bodnej żegludze statków han­dlowych i in. Istnienie Zakazów i ograni­czeń w handlu rodzi nieufność we wzajemnych stosunkach między poszczególnymi kraja­mi i wyrządza szkodę trady­cyjnym więzom ekonomicznym oraz stoi na przeszkodzie umoc­nieniu nie tylko Stosunków e­­konomicznych, lecz również innych stosunków między pań­stwami. konieczność Należy więc uznać zniesienia wpro­wadzonych ograniczeń w han­dlu międzynarodowym, co by­łoby wyrazem Szczerej gotowo­ści do popierania międzynaro­dowej współpracy gospodarczej, jak również poprawy atmosfery zaufania między krajami oraz rozwoju kontaktów i więzi między narodami. Nie należy sądzić, że niektó­re kraje są. a inne nie są za­interesowane w tym, aby roz­wój handlu odbywał się bez przeszkód. W sprawie tej za­interesowane są wszystkie kraje ponieważ normalny roz­wój handlu prowadzi do u­­ksźtałtowańia trwałych stosun­ków gospodarczych między kra­jami, przyczynia się do zapew­nienia rynków zbytu 5 stanowi realną bazę do nawiązywania i rozwijania końtóktów oraz innych przyjaznych Stosunków między narodami. Mówi się czasem, że w rozwoju handlu ze Związkiem Radzieckim brak odpowiedniej bazy, brak mianowicie towa­rów, które mogłyby się przy­czynić do rozwoju handlu z innymi krajami, w jakim stop­niu twierdzenie takie jest nie­zgodne z faktami, widać choć­by z tego, że obroty handlu zagranicznego Związku Ra­dzieckiego z Innymi państwa­mi zwiększyły się po wojnie czterokrotnie w porównaniu z okresem przedwojennym. W związku z tym delegacja radziecka uważa, że komisja ekspertów powinna przede wszystkim zlikwidowania rozpatrzyć sprawę istniejących środków dyskrjmvinacyjnych, które hamują rozwój stosunków gospodarczych między państwa­mi. Byłoby to zgodne z tym, co powiedziano w pierwszej częś­ci dyrektyw szefów rządów na temat rozwoju kontaktowe Obecnie, gdy zarysowało się osłabienie napięcia międzyna­rodowego, jest rzeczą tym bar­dziej niezbędną usunięcie ba­rier, które przeszkadzają nor­malnemu rozwojowi międzyna­rodowych stosunków gospodar­czych oraz ustalenie zasady największego uprzywilejowa­nia W dziedzinie handlu i że­glugi. Związek Radziecki wy­chodzi ż założenia, że swobod­ny handel międzynarodowy jest jednym z głównych czyn­ników współprac^ między na­rodami i jeżeli będntie się roz­wijał i rozkwitał stanowić bę­dzie ważny bodziec w dziele utrzymania i utrwalenia poko­ju na całym świńcie. Dużo jest jeszcze dt> zrobienia w dziedzinie .rozwoju kontak­tów na polu kultury, nauki i techniki. Pożyteczne będą po­czynania w kierunku wymiany doświadczeń w przemyśle, roi­­r. ctwie, w kierunku rozszerze­nia wymiany delegacji dźiałą­­rzy społecznych i aultUralńych, rozwoju turystyki, Będzie to zgodne z drugą częścią dyrek­tyw szefów rządów W sprawie rozwoju kontaktów. Pań Macmillan mówił np. o jakimś regulowaniu opinii pu­blicznej w Związku Radziec­kim. Poruszył on także pewne ir.ne zagadnienia życia we­wnętrznego Związku Radziec­kiego. Tego rodzaju wypady są nam znane. Nie chcemy stoso­wać tych metod w stosunku dc wewnętrznych spraw Anglii. Jednakże ci, którzy zapoznają się z historią naszego kraju, z historią naszego narodu, mogą się łatwo przekonać lak naród r.Esz miłuje wolność, swoim czasie zastosował jak w sta­nowcze środki, by wyzwolić się oti caratu, a następnie także od ucisku uprzywilejowanych klas posiadaczy W dawnej’ Rosji. Łatwo też przekonać się, jak w naszym kraju całe życie spo­łeczne i cała działalność na­szego rządu przepojone są tros­ką o dobro narodu, o tc by za­pewnić mu we wszystkich prze­jawach życia politycznego, i go­spodarczego i kulturalnego peł­ną swobodę rozwoju w spra­yach wewnętrznych i w sto­sunkach z innymi narodami. Związek Radziecki czyni wszystko, aby pop-erać rozwój kontaktów między ZSRR a in­nymi państwami. Moglibyśmy przytoczyć na dowód tego wie­lu' przykładów. M. ir. w ostat­nich czasach na zaproszenie Rady Najwyższej ZSRR odwie­dziły nasz kraj delegacje par­lamentarne Anglii, Ir dii, Szwe­cji, Syrii. Finlandii, Jugoslawe, Japonii, Francji, Belgii, Luk­semburga. Delegacje te miały możność szeroko zapoznać się z życiem i pokojowa pracą na­rodów Związku Radzieckiego. Można także zaznaczyć, że w ostatnich czasach nastąpiło w Związku Radzieckim ożywie­nie w dziedzinie stosunków kulturalnych z wieloma kraja­mi. m. in. z Anglią, Francją, U S'A. Od sierpnia do października br. Związek Radziecki odwie­dziło co najmniej 20 delegacji angielskich, W tym delegacje nauczycieli, działaczy związko­wych, uczonych, pracowników rolnictwa, lekarzy, sportowców itd. W tym sftmym czasie do Anglii udali się że Związku Radzieckiego pracownicy prze­mysłu lekkiego ZSRR, przemy­słu chemicznego, delegacje pra­cowników budowlanych, budo­wy okrętów, pracowników ra­dia radzieckiego itd. Rozwijają się kontakty kul­turalne francusko-radzieckie. Publiczność radziecka z wiel­kim zainteresowaniem śledziła Tydzień Filmu Francuskiego w ZSRR oraz Zawody z udziałem sportowców francuskich. W Paryżu cieszą się sukcesem wystąpienia radzieckiego ze­społu artystycznego, zwiększy­ła się liczba turystów francus­kich zwiedzających ZSRR. W Związku Radzieckim gościli przedstawiciele prawie wszyst­kich czołowych dzienników francuskich. Umożliwiono im głębokie zaznajomienie się z życiem naszego kraju. Między Francją a ZSRR rozwija się wymiana delegacji przedstawi­cieli kół naukowo-technicznych i handlowych. Związek Radzie­cki odwiedziły delegacje fran­cuskich przemysłowców, ener­getyków, pracowników budo­wlanych, nauczycieli, działaczy nauki i kultury. Przedstawicie­le radzieckiego przemysłu, kul­tury i nauki odwiedzili Fran­cję. Można zanotować pewien Zwrot W kierunku poprawy stosunków kulturalnych mię­dzy Związkiem Radzieckim a Stanami Zjednoczonymi. Odby­ła Się wymiana delegacji dzien­nikarzy. radzieckich Delegacja rolników odwiedziła Stany Zjednoczone, a delegacja rol­ników amerykańskich odwie­dziła Związek Radziecki. Obec­nie między Stanami Zjednoczo­nymi a Związkiem Radzieckim zaczyna się nawiązywać wy­miana artystów. Widzimy więc, że pierwsze sukcesy już osiągnięto. Trzeba jednak będzie niemało jeszcze Uczynić, by zapewnić szerszy rozwój wymiany międzynaro­dowej, korzystnej dla wszyst­kich krajów i narodów. Konkretne opracowanie środ­ków W dziedzinie rozwoju kon­taktów między Wschodem a Za­chodem — jak już powiedziano — należy polecić czterostron­nej komiśji ekspertów. Pożąda­ne byłoby przy tym, aby eks­perci kierowali się w swej pra­cy następującymi Zadaniami: Opracowanie zaleceń, które przewidywałyby środki w dziedzinie popierania han­dlu międzynarodowego na wza­jemnie korzystnych warunkach, mając na względzie usunięcie istniejących przeszkód i ograni­czeń w handlu międzynarodo­wym między Wschodem a Za­chodem i stosowanie zasady największego uprzywilejowania w zakresie handlu i żeglugi 2morskiej, Ustalenie, że cztery mocar­stwa podejmą zależne od nich kroki w kierunku Swo­bodnego przepływania statków handlowych wszystkich krajów przez cieśniny morskie i kanały o znaczeniu międzynarodowym oraz usunięcie istniejących 6- becnie ograniczeń w dziedzinie komunikacji morskiej i niektó­rymi krajami. 3 Opracowanie propozycji przewidującej rozszerzenie kontaktów naukowo-tech­nicznych, w tym wymianę osią­gnięć w dziedzinie pokojowego wykorzystania energii atomo­wej w technice, rolnictwie, me­dycynie itp. przez zwoływanie konferencji z udziałem odpo­wiednich specjalistów. Jako je­den z pierwszych kroków po­żądane byłoby zwołanie w l93ó roku międzynarodowej konfe­rencji w sprawie stosowania o­­siągnięć nauki atomowej w dziedzinie ochrony zdrowia. Opracowanie propozycj! zmierzających do rozsze­rzenia kontaktów międzj Wschodem a Zachodem w dzie­dzinie przemysłu, rolnictwa, oświaty, stosunków kultural­nych i rozwoju turystyki, wy­miany delegacji, wydawnictw z dziedziny nauki, techniki, ról­­nictwa, literatury pięknej, Pożyteczne byłoby także po­rozumienie się w sprawie współpracy między krajami w dziedzinie radiofonii mając na względzie Wykorzystanie radia w celu rozwoju stosunków kul­turalnych i naukowych, w celu pogłębienia wzajemnego zrozu­mienia między krajami. Pożą­dane byłoby także zorganizowa­nie wymiany doświadczeń osiągnięć w dziedzinie rozwoju i techniki radiowej i telewizji. Związek Radziecki był i jest zwolennikiem jak najszerszego rozwoju kontaktów między Wschodem a Zachodem i go­tów jest uczynić wszystko co w jego mocy, aby osiągnąć pod tym względem pozytywne re­zultaty i tym samym przyczynić się do dalszego osłabienia na­pięcia międzynarodowego. Delegacja radziecką opraco­wała ze swej strony projekt wspólnej uchwały w sprawie rozwoju kontaktów między Wschodem a Zachodem przed­stawia ten projekt konferencji do rozpatrzenia. W teku opracowywania tego projektu uwzględniono dyrek­tywy genewskiej konferencji szefów rządów, a także wzięto pod uwagę życzenia dotyczące rozwoju kontaktów między Wschodem i Zachodem, wyra­­żprte przez licznych przedsta­­wiciftb .. gospodarczych kól kra­jów zachodnich, przez dzia­łaczy społecznych, naukowców, działaczy na polu kultury, przedstawicieli organizacji spor­towych oraz przez poszczególne osoby. Delegacja radziecka jest prze­konana, że realizacja tego pro­gramu przyczyni się do lepsze­go wzajemnego zrozumienia i do utrwalenia przyjaznych Sto­sunków między krajami, z kolei sprzyjać będzie dalsze­cc mu złagodzeniu napięcia mię­dzynarodowego, zgodnie z pra­gnieniami narodów. Przedstawiam konferencji do rozpatrzenia projekt opraco­wany przez delegację radziec­ką. KONFERENCJA GENEWSKA MINISTRÓW SPRAW ZAGRANICZNYCH CZTERECH MOCARSTW Rozwój przyjaznych kontaktów między Wschodem a Zachodem sprzyjać będzie dalszemu złagodzeniu napięcia międzynarodowego Przemówienie ministra Mokotowa w czwartym dniu obrad 4 Memorandum ministrów spraw zagranicznych Wielkiej' Brytanii, Francj’i i USA w sprawie trzeciego punktu obrad Na wstępie memorandum trzej ministrowie Zachodni „wyrażają pragnienie zbadania wraz z ministrem spraw zagra­nicznych ZSRR środków zmie­rzających do stopniowego usu­wania barier, które przeszka­dzają w swobodnych kontak­tach i pokojowym handlu mię­dzy narodami“. Twierdząc na­stępnie, że rządy mocarstw za­chodnich powiadały „nieprzerwanie Wy­się za swobodnym przekazywaniem informacji idei oraz swobodną wymianą I osób i rozwojem pokojowego handlu“, trzej zachodni mini­strowie oświadczają, iż rządy czterech mocarstw „muszą ak­tywnie przyczynić się do usta­nowienia lepszego nia między narodami zrozumie­Zacho­du i narodami Europy wschod­niej“ Memorandum wylićza z kolei w punktach szereg postulatów, których spełnienie „mogłoby i biegiem ćzaśu stać się podsta­wą do dalszego ożywienia kon­taktów w szerszym międzyna­rodowym zakresie“. Zachodnie postulaty są następujące: „Należy ułatwić Wymianę I informacji i idei. Wszelka cenzura powinna być stopnio­wo usunięta", ty „Powinny być podjęte kro­ki w kierunku utworzenia przez cztefy mocarstwa na za­sadzie wzajemności ośrodków informacji w każdej ze stolic, gdzie ośrodki takie jeszcze nie 3istnieją“. „Cztery mocarstwa powin­nie ny zezwolić na publikowa­i ułatwić dystrybucję wśród instytucji publicznych i osób prywatnych oficjalnych periodyków w językach angiel­4skim. francuskim i rosyjskim“ „Powinna być popierana wymiana książek, czaso­pism i dzienników między bi­­blk, (tekami, uniwersytetami oraz organizacjami zawodowy­mi i naukowymi ZSRR i trzech krajów Zachodnich“, przy czym wymienione publikacje „po­winny być również dostępne w powszechnej sprzedaży“. C „Powinien nastąpić poważ­­~ ny wzrost wymiany publi­kacji rządowych“ oraz „kata­logów i wykazów tych publi-6 W punkcie tym jest mowa ó potrzebie Wymiany fil­mów „na normalnych warun­kach handlowych“. — „powinna być zorganizowa­na wymiana wystaw mię­dzy ZSRR i trzema państwami zachodnimi“, W punktach 8 i 9 mocarstwa zachodnie proponują swobodne przekazywanie informacyjnych audycji radiowych oraz wymia­nę audycji radiowych na tema­ty międzynarodowe. 4 zy, Cztery rządy powinny po­* *'djąć odpowiednie kroki w kierunku zniesienia cenzury depesz prasowych i umożliwie­nia dziennikarzom dostępu do normalnych źródeł informacji“. Punkty od 11 do 15 zawierają postulaty rozszerzenia turysty­ki, wymiany kulturalnej, nau­kowej i sportowej oraz wymia­ny studentów. f /v-PeT-'inny być usunięte na * "zasadzie wzajemności ogra­niczenia w swobodnym poru­szaniu się członków misji dy­­p’omatycznych czterech rzą­­d<W“. W punkcie tym ministrowie * <* zachodni proponują Współ­pracę w dziedzinie lotnictwa komunikacyjnego oraz wypo­wiadają się za rozszerzeniem handlu. Memorandum głosi, że „główna inicjatywa W zapew­nieniu wzrostu handlu między Wschodem a Zachodem musi być podjęta przez kraje Euro­py Wschodniej“, a ministrowie zachodni wyrażają gotowość „przychylnego rozważenia wszelkich propozycji“ w tej dziedzinie, ^ 1 2 PROPOZYCJE ZSRR W dyrektywie Szefów rządów ZSRR, USA, W- Brytanii i Francji w sprawie rozwoju końtóktów między Wschodem a Zachodem wskazano ha ko­nieczność przestudiowania „kro­ków, w tym również kroków, jakie należałoby podjąć w in­stytucjach Organizacji Narodów Zjednoczonych, które mogłyby: A) doprowadzić do stopnio­wego usuwania barier prze­szkadzających Swobodnemu ko­munikowaniu się »1 pokojowej wymianie handlowej między narodami i B) doprowadzić do rtślizacji swobodnych kontaktów i sto­sunków korzystnych Wzajemnie dla zainteresowanych krajów i narodów“. Zgodnie z tym ministrowie spraw zagranicznych Czterech mocarstw pragnąc przyczynić się do umocnienia pokojowej współpracy między państwami uzgodnili co następuje: Uznaje się za konieczne podjęcie kroków sprzyjają­cych rozwojowi handlu międzynarodowego,- należy przy tyrri mieć na względzie koniecz­ność usunięcia istniejących przeszkód i ograniczeń w dzie­dzinie handlu międzynarodowe­go miedzy Wschodem ą Zacho­dom oraz stosowanie zasady największego uprzywilejowania w handlu i żegludze. Cztery mocarstwa podejmn zależne od nich kroki zmie­rzające do popierania swo­bodnego przepływania statków handlowych wszystkich krajów przez cieśniny i kanały morskie o Znaczeniu międzynarodowym oraz do usunięcia istniejących obecnie ograniczeń w dziedzi­nie komunikacji morskiej z nie­3którymi państwami. Podjęte zostaną kroki w kierunku rozszerzenia mię­dzynarodowych naukowo-technieznyćh, kontaktów a szczególności w dziedzinie po­w kojowego wykorzystania energii atomowej (technika, rolnictwo, medycyna itd.) drogą zwoływa­na konferencji z udziałem od­powiednich specjalistów i in. Przedstawiciele czterech mo­carstw podejmą odpowiednie kroki w organizacjach między­narodowych zajmujących się problemami współpracy mię-dzynarodowej w dziedzinie na­uki i techniki. Jako jeden z pierwszych kro­ków uważa się za pożądane zwołanie w 1Ö56 roku między­narodowej konferencji xv spra­wie stosowania energii atomo­wej w dziedzinie ochrony zdro­wia Cztery mocarstwa opo­wiadają się za udziałem w międzynarodowych or­ganizacjach wy specjał izowanycł wszystkich państw pragnących współpracować z tymi organi­zacjami. Popierać się będzie także następujące kroki, Vi tym ewentualne kroki Vs organacn i instytucjach Orga­nizacji Narodow Zjednoczo­nych, które mogą się przyczynił do zacieśnienia kontaktów mię­dzy Wschodem a Zachodem w dziedzinie przemysłu, rolnic­twa, kontaktów kulturalnych I rozwoju turystyki: a) wzajemna wymiana dele­gacji i wzajemne wizyty dzia­łaczy na polu przemysłu, rol­nictwa i handlu w celu wy­miany doświadczeń i zapozna­nia się z osiągnięciami odpo­wiednich krajów w tych dzie­dzinach’ b) rozwój stosunków kultu­ralnych między krajami w celti rozszerzenia wzajemnych kon­taktów działaczy nauki i kul­tury oraz wymiany dziel sztu­ki mftjąc na względzie, iż po­żądane jest zawarcie między krajami odpowiednich porozu­mień dotyczących współpracy w dziedzinie kultury; c> rozszerzenie wzajemnej wymiany wydawnictw praso­wych (książki, czasopisma, dzienniki itd.) między instytu­tami naukowo-badawczymi, bi­bliotekami, stowarzyszeniami naukowymi i kulturalnymi, or­ganizacjami społecznymi i oso­bami prywatnymi; d) kroki w kierunku szersze­go rozwoju turystyki narodowej, jak również między­kom taktów sportowych między kra­jami; e) kroki zmierzające do usu­nięcia istniejących sztucznych przeszkód w dziedzinie przepi­sów imigracyjnycrt i innych o­­graniczeń utrudniających roz­wój wskazanych wyżej kon­taktów między państwami. 4 5 Oświadczenie min. Mołotowa w sprawie bezpieczeństwa w Europie (Dokończenie ze str. 1) To samo należy powiedzieć, jeśli chodzi o prawo państw do samoobrony indywidualnej zbiorowej, przewidziane w ar­i tykule Sl Karty NŻ w wypad­ku napaści zbrojnej. Prawa te­go nie powinno ograniczać przyjęcie przez państwa zobo­wiązań wynikających z układu o bezpieczeństwie w Europie. Przy rozpatrywaniu zagad­nienia bezpieczeństwa w Euro­pie Związek Radziecki stawi? kwestię nie tylko własnego bez­pieczeństwa, nie tylko bezpie­czeństwa państw reprezentowa­nych na obecnej konferencji. Dając wyraz słusznej trosce o zapewnienie swego bezpieczeń­stwa, Związek Radziecki nie może nie rozpatrywać tego pro­blemu w powiązaniu z bezpie­czeństwem tych państw euro­pejskich, które szczególnie u­­cierpiały wskutek agresji nie­mieckiej. Kraje te ze względów zupełnie zrozumiałych'są zanie­pokojone, jeśli chodzi o ich bezpieczeństwo, w związku z planami wskrzeszenia milita­­ryzmu niemieckiego i istnie­niem ugrupowań militarnych z udziałem Niemiec zachodnich, a W okresie późniejszym — także zjednoczonych Niemiec. Oma­wiając sprawę bezpieczeństwa europejskiego nie możemy nie myśleć o bezpieczeństwie ta­kich państw, jak Polska, Cze­chosłowacja, Jugosławia, Gre­cja i inne państwa europejskie, których narody w wyniku in­wazji hitlerowskiej doznały ty­lu nieszczęść. Godna uwagi jest okolicz­ność, że w projekcie układu o „specjalnych gwarancjach w Związku ze zjednoczeniem. Nie­miec“ nie ma ani słowa o tym, czy układ ten przewiduje bez­pieczeństwo np. państw grani­czących z Niemcami. A prze­cież zagadnienia tego nie wol­no pominąć, jeśli mówimy bezpieczeństwie w Europie. Po­c żądane jest, aby w tej Sprawie udzielono koniecznych wyjaś­nień. W związku z powyższym de­legacja radziecka składa kon­ferencji do rozpatrzenia pro­jekt układu o bezpieczeństwie europejskim, który głosi; Projekt Układu o Bezpieczeństwie w Europie Ożywione dążeniem do umocnienia pokoju i uznając, że' należy koniecznie przyczynić się ze wszech miar do zmniejszenia nap!ącia mię dzynarodowego i ustanowienia atmosfery zaufa nia w stosunkach między państwami, kierując Się pokojowymi celami i zasadam: Organizacji Narodów Zjednoczonych, rządy zgodnie postanowiły zawrzeć niniejszy układ Państwa-strony układu uroczyście oświad czają, iż przyjmują na siebie następujące zobo wiązania: Art. 1 Układające się stróny zobowiązują się nie sto sować siły zbrojnej przeciwko sobie, jak rów nież powstrzymywać się w swyćn stosunkacł Wzajemnych od groźby użycia siły i regulować Wszystkie spory,- które mogą między nimi po wstać, środkami pokojowymi. Art. 2 W wypadku napaści zbrojnej w Europie jakie­gokolwiek państwa lub grupy państw na jedno Jub kilka państw — stron układu, inne pań­stwa—strony układu niezwłocznie udzielą pań­stwu lub państwom, które zostały napadnięte wszelkiej pomocy, n:e wyłączając pomocy woj­skowej, uznanej za konieczną w celu przywró­cenia i Utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa w Europie Art. 3 Państwa—-strony układu zobowiązują się nie udzielać pod żadnym pretekstem bezpośrednio lub pośrednio pomocy napadającemu państwu w Europie. Art. i Państwa—strony układu będą się między sobą konsultowały każdorazowo, gdy zdaniem które­gokolwiek spośród nich powstanie groźba na­paści w Europie na jedno lub kiika państw­­stron układu, w7 celu podjęcia skutecznych kro­ków dla usunięcia takiej groźby. Będą one do­konywały niezwłocznie koniecznych konsultacji każdorazowo, gdy w wypadku napaści na któ­rekolwiek państwo-—stronę układu, zajdzie po­trzeba podjęcia uzgodnionych kroków w celu przywrócenia pokoju. Art. 5 Układające się państwa tworzą fia mocy wza­jemnego porozumienia specjalny organ (albo or­gany) w celu przeprowadzenia wspomnianych konsultacji, jak również dla podjęcia innych kro­ków w kierunku zapewnienia bezpieczeństwa a które mogą eię stać konieczne w związku z realizacją przez państwa zobowiązań, wypły­wających z niniejszego układu, Art. fl Państwa-strony układu postanawiają zgodnie, że zobowiązania przyjęte z tytułu niniejszego układu nie naruszają zobowiązań podjętych przez nie na mocy istniejących układów i por rozumień. Art. 1 Przyjęcie przez państwa na mocy niniejszego układu zobowiązań nie powinno ograniczać pra­wa państw—stron układu do samoobrony indy­widualnej lub zbiorowej w wypadku napaści zbrojnej, prawa przewidzianego w artykule 51 Karty NZ. Art. 8 Układ ma charakter tymczasowy i będzie funkcjonował dopóty, dopóki nie zostanie zastą­piony przez inny, szerszy układ o bezpieczeń­stwie w7 Europie, który zastąpi istniejące układy1 i porozumienia. Delegacja radziecka pragnę­łaby równocześnie jeszcze jeden problem. postawić który łączy się bezpośrednio z za­pewnieniem bezpieczeństwa w Europie. Wiadomo, że na genewskiej konferencji Szefów rządów Czte­rech mocarstw wyrażone były poglądy, zwłaszcza przez pre­miera W. Brytanii pana Edena, co do celowości utworzenia w Europie specjalnej strefy ogra­niczenia i inspekcji zbrojeń. Wiadomo również, że przewod­niczący Rady Ministrów ZSRR N. A. Bułganin przychylnie u­­stosunkowal się do uwag po­czynionych przez pana Edena. Wszyscy pamiętamy o tym, że w dyrektywach szefów rządów również jest mowa o „utworze­niu między Wschodem a Za­chodem strefy-, w której rozlo­kowanie sił zbrojnych będzie dokonywane na podstawie wza­jemnego porozumienia“. To sformułowanie o „stworzeniu między Wschodem a Zachodem strefy" zgodne jest ze złożoną przez pana Edena propozycją. Jeśli jednak mówi się o utwo­rzeniu strefy „między Wscho­dem a Zachodem“, to należy o­­ćzywiście mieć na względzie, że linia między Wschodem a Za­chodem przebiega tam, gdzie rźećżywiście przebiega. Tym­czasem w projekcie trzech mi­nistrów o strefie mówi się zu­pełnie co innego. W projekcie tym mówi się o strefie ,.po obu stronach linii demarkacyjne.i między zjednoczonymi Niemca­mi a krajami Europy wschod­niej“, Taką propozycja nie jest zgodna z dyrektywami szefów rządów o strefie „między Wśchodem a Zachodem“, i nie odpowiada powszechnie znane­mu, realnemu stanowi ■ rzeczy. Oczywiście, że nie możemy przejść nad tym do porządku dziennego. Rząd radziecki uważnie zba­dał wszystkie propozycje i po­glądy w sprawie strefy i do­szedł do wniosku, że problem ten zasługuje na wnikliwe roz­patrzenie oraz że powinniśmy podjąć próbę uzgodnienia na­szych stanowisk w tej sprawie tym bardziej, że w szeregu punktów mają one wiele wspól­nego. Pragnąc wziąć pod uwagę projekt pana Edena propono­walibyśmy, aby w myśl dyrek­tyw szefów rządów czterech mocarstw uzgodnić co następu­je: Strefa ograniczenia i in- 1 spekcji zbrojeń w Europie powinna obejmować terytorium Niemieckiej Republiki Federal­nej, Niemieckiej Republiki De­mokratycznej, terytorium są­siadujących z nimi państw lub niektórych z nich. ty Porozumienie w sprawie “ strefy powinno przewidy­wać maksymalny poziom li­czebności wojsk USA, ZSRR. W. Brytami i Francji rozloko­wanych na terytorium innych państw w tej strefie. Probiem dotyczący wymienionego pozio­mu podlega dodatkowemu roz­patrzeniu. rr Zobowiązania dotyczące o- 3 graniczenia zbrojeń i kon­troli nad nimi, przyjęte przez państwa na mocy odpowiednie­go porozumienia, powinny być uzgodnione z tymi państwami, które mają. swobodę podejmo­wania decyzji w tej sprawi® zgodnie z ich suwerennymi 4prawami. Nad wykonaniem zobowią­zań dotyczących ogranicze­nia zbrojeń na terytoriach, któ­re należą do strefy, ustala się wspólną inspekcję nad siłami zbrojnymi i zbrojeniami państw — uczestników porozumień. Osiągnięcie między nami po­rozumienia w tej sprawie, a na­stępnie porozumienia również z innymi zainteresowanymi państwami, miałoby ważne zna­czenie dla utrwalenia pokoju i sprzyjałoby złagodzeniu napię­cia w Europie. Równoczesn e osiągnięcie takiego porozumie­nia ułatwiłoby rozwiązanie pro­blemu rozbrojenia, ponieważ na przykładzie określonego rejonu Europy pokazano by możliwość zastosowania takich posunięć yi dziedzinie rozbrojenia, jakie następnie można by było zrea­lizować na szerszą skalę. Delegacja ZSRR chciałaby wyrazić nadzieję, że te nowe propozycje rządu radzieckiego przygotowane, jak już wskaza­liśmy, z uwzględnieniem odpo­wiednich propozycji innych u­­czestników obecnej konferencji, staną się Właściwą podstawą de zbliżenia naszych stanowisk i sprzyjać będą osiągnięciu nie­zbędnego porozumienia między czterema mocarstwami w waż­nym problemie zapewnienia bezpieczeństwa w Europie. Oświadczenie min. Mołotowa w sprawie udziału NRD i NRF w konferencji Panie Przewodniczący! W związku ż pierwszym punktem porządku obrad dele­gacja radziecka pragnęłaby wypowiedzieć trybu omawiania się na temat zagadnienia niemieckiego na naszej konfe­rencji. Delegacja radziecka uważa za konieczne, aby przedstawi­ciele NRD i przedstawiciele NRF wzięli udział w rozpa­trywaniu zagadnienia niemiec­kiego. Jest to tym bardziej ważne, że jedynie ZSRR u­­trzymuje bezpośrednie stosunki zarówno z NRD, jak i z NRF. Jeśli zaś chodzi o Francję, Wielką Brytanię i Stany Zje­dnoczone, to utrzymują one bezpośrednie stosunki tylko z jednym z państw niemieckich, i dlatego są pozbawione możli­wości stworzenia sobie pełnego obrazu stanowisk obu państw niemieckich. W dyrektywach szefów rzą­dów, którymi wszyscy powin­niśmy się kierować, powiedzia­ne jest, że w związku z dy­skutowaną przez nas kwestią, ministrowie spraw zagranicz­nych mogą podjąć wszelkie kroki, jakie uznają za pożąda - ne, jeśli chodzi o udział in­nych zainteresowanych krajów lub o. konsultację z nimi. Zgod­nie z tym delegacja radziecka proponuje zaprosić do udziału w dyskusji nad kwestią nie­miecką przedstawicieli narodu niemieckiego. Pragnąłbym rów­nież przypomnieć, że na konfe­rencji szefów rządów przewod­niczący Rady Ministrów ZSRR N. A, Bułganin wyraził zdecy­dowane przekonanie rządu ra­dzieckiego, iż problem niemiec­ki nie może być omawiany bez udziału przedstawicieli NRD i NRF. W swoim czasie wielkie mo­carstwa podejmowały decyzje dotyczące Niemiec bez udziału Niemców. Można było to zro­zumieć w pierwszych latach po wojnie. Obecnie, kiedy powsta­ły na terytorium niemieckim dwa suwerenne państwa nie­mieckie, sprawa ma się zup#!­­nie inaczej. W tych warunkach byłoby rzeczą nienormalną, gdyby podejmowano decyzje w kwestii niemieckiej bez udzia­łu przedstawicieli Niemiec. Jeśli chcemy przyspieszyć rozwiązanie problemu niemiec­kiego, powinniśmy się przy­czynić do zbliżenia między NRD i NRF. Można powie­dzieć z całą pewnością, że przyjąwszy taki kierunek przeszlibyśmy od zwykłego wy­rażania życzeń i składania de­klaracji do praktycznych po­sunięć i przyszlibyśmy z istot­ną pomocą narodowi niemiec­kiemu w dziele urzeczywistnie­nia jego dążeń narodowych. Pragnęlibyśmy mieć nadzie­ję, że ten pogląd rządu ra­dzieckiego spotka się z właś­ciwym poparciem ze strony mi­nistrów spraw zagranicznych Francji, Wielkiej Brytanii Stanów Zjednoczonych. Nie wi­i dzimy powodów, które by u­­niemożiiwiały przedstawicie­lom narodu niemieckiego udział w rozpatrywaniu kwestii nie­mieckiej na naszej konferencji, Mogliby oni tutaj przedstawić swe poglądy, jak również swe stanowiska wobec propozycji i planów dotyczących rozwiąza­nia problemu niemieckiego oraz kwestii przywrócenia jed­ności Niemiec, które to pro­pozycje i plany zostały przed­stawione lub będą przedsta­wione w trakcie dyskusji nad problemem niemieckim. W związku z tym delegacja radziecka proponuje wysto­sować w imieniu naszej kobr ferencji zaproszenie do premie­ra NRD Otto Grotewohlą i dó kanclerza federalnego NRF Konradą Adenauera, aby przy­byli do Genewy osobiście lub wysłali swych przedstawicieli dla wzięcia udziału w rozpa­trywaniu problemu niemieckie-» go.

Next