Trybuna Ludu, listopad 1955 (VIII/303-332)
1955-11-01 / nr. 303
■-2 , ^ TRYBUNA LUDU Nr 303 ^ Panie przewodniczący. Szefowie rządów czterech mocarstw powierzyli ministrom spraw zagranicznych przestudiowanie przy pomocy ekspertów, środków w tym również kroków, jakie należałoby podjąć w instytucjach Organizacji Narodów Zjednoczonych, które mogłyby: Po pierwsze, doprowadzić do stopniowego usuwania barier, które przeszkadzają swobodnemu komunikowaniu się i pokojowej wymianie handlowej między narodami oraz ,po drugie, doprowadzić do realizacji swobodnych kontaktów i stosunków korzystnych wzajemnie dla zainteresowanych krajów i narodów. Nasze zadanie polega na tym, aby działając w duchu porozumienia wzajemnego, kontynuować z powodzeniem rozpoczętą pracę. W ten sposób przyczynilibyśmy się do niezbędnego stworzenia atmosfery wzajemnego poszanowania i zaufania. Oceniając wyniki genewskiej konferencji szefów rządów czterech mocarstw, Rada Najwyższa ZSRR w swej uchwale dotyczącej referatu przewodniczącego Rady Ministrów ZSRR N. A. Buiganina z 5 sierpnia 1955 r. podkreśliła, iż „nawiązanie szerszych politycznych, gospodarczych i kulturalnych stosunków między krajami bez względu na ich ustrój społeczny i polityczny, na zasadzie poszanowania suwerennych praw, nieingerencji w ich sprawy wewnętrzne odpowiada interesom narodów i doprowadzi do umocnienia pokoju, przyjaźni i współpracy między nimi“. Rząd radziecki podejmuje kroki w kierunku rozwoju takiej współpracy i pogłębienia wzajemnego zrozumienia. Przedstawiono tu propozycję dotyczącą utworzenia komisji ekspertów do spraw rozwoju kontaktćfw między Wschodem a Zachodem. Delegacja radziecka uważa, że powołanie takiej komisji jest celowe oraz wypowiada się za tym, aby przystąpiła ona niezwłocznie do pracy. Aby działalność komisji byia owocna, zachodzi konieczność przedyskutowania, czym się będzie óńa zajmowała oraz wytyczenia kierunku jej pracy. Z zadowoleniem oczywiście stwierdzam fa‘kt, że panowie Finay i Macmillan, którzy przemawiali przede mną, opowiedzieli się za koniecznością roz szerzenia kontaktów między naszymi krajami, jak również między krajami WschiKiu i Zachodu w ogóle. Jest to zgodne z dyrektywami szefów rządów czterech mocarstw. Rzuca się jednak w oczy fakt, że w cświadczeniach tych zawarte tyły też pewne które — o ile się zastrzeżenia, uwzględni faktyczny stań rzeczy — wea le nie są bezsporne. Da się to na przykład powiedzieć o uwagach pana Pihay'a i pana Macmillana na temat przyczyn zakłócenia normalnych stosunków gospodarczych między krajami Wschodu i Zachodu. Fakty te są dobrze znane. Sądzę jed rtak, że zadaniem naszym jest r.ie tyle polemika, tym bardziej nie próby wtrącania się W sprawy wewnętrzne tego czy innego kraju, ile dążenie do osiągnięcia koniecznych pozytywnych rozwoju rezultatów w dziedzinie kontaktów między Wschodem i Zachodem na polu handlu, kultury, nauki, turystyki itd. Następnie będziemy mogli jeszcze konkretnie poruszyć to, co w dziedzin-e rozwoju kontaktów wiąże sie z faktem istnienia różnic soołecznyćh między współczesnymi państwami. Mogę Jednak zapewnić konferencję, ż.e stanowisko Związku Radzieckiego w tej kwestii oparte jest na trwałej zasadzie obrony interesów narodu radzieckiego, s nie tych czy innych uprzywilejowanych grup społecznych, obrony równocześnie interesów pokoju przyjaznych stosunków między i narodami. Naszvtn zdaniem, rozwój kontaktów” między Wschodom a Zachodem będzie pomyślny tylko wówczas, kiedy opierać się będzie na rozwoju stosunków ekonomicznych między państwami, co jest nie do pomyślenia bez normalnego rozwoju handlu między nimi. Jest rzeczą oczywistą, że Swobodny rozwój handlu odpowiada interesom narodów wszystkich krajótc. Każdy kraj powinien bez przeszkód sprzedawać to, co może i kupować od innych krajów to. co mu potrzc-bne baz wszelkiej dyskryminacji. Nawiązanie opartych na równości i zasadzie wzajemnych korzyści stosunków handlowych między państwami się do normalizacji przyczyni handlu międzynarodowego. Jednakże na drodze do normalnego rozwoju handlu między krajami istnieje niemało przeszkód i sztucznie wzniesionych barier. Znane są powszechnie posunięcia dyskryminacyjne szeregu krajów wobec ZSRR i niektórych innych państw, Należą. do nich np. zakaz eksportu wielu towarów, naruszenie normalnych stosunków wzajemnych w dziedzinie kredytu, przeszkody w swobodnej żegludze statków handlowych i in. Istnienie Zakazów i ograniczeń w handlu rodzi nieufność we wzajemnych stosunkach między poszczególnymi krajami i wyrządza szkodę tradycyjnym więzom ekonomicznym oraz stoi na przeszkodzie umocnieniu nie tylko Stosunków ekonomicznych, lecz również innych stosunków między państwami. konieczność Należy więc uznać zniesienia wprowadzonych ograniczeń w handlu międzynarodowym, co byłoby wyrazem Szczerej gotowości do popierania międzynarodowej współpracy gospodarczej, jak również poprawy atmosfery zaufania między krajami oraz rozwoju kontaktów i więzi między narodami. Nie należy sądzić, że niektóre kraje są. a inne nie są zainteresowane w tym, aby rozwój handlu odbywał się bez przeszkód. W sprawie tej zainteresowane są wszystkie kraje ponieważ normalny rozwój handlu prowadzi do uksźtałtowańia trwałych stosunków gospodarczych między krajami, przyczynia się do zapewnienia rynków zbytu 5 stanowi realną bazę do nawiązywania i rozwijania końtóktów oraz innych przyjaznych Stosunków między narodami. Mówi się czasem, że w rozwoju handlu ze Związkiem Radzieckim brak odpowiedniej bazy, brak mianowicie towarów, które mogłyby się przyczynić do rozwoju handlu z innymi krajami, w jakim stopniu twierdzenie takie jest niezgodne z faktami, widać choćby z tego, że obroty handlu zagranicznego Związku Radzieckiego z Innymi państwami zwiększyły się po wojnie czterokrotnie w porównaniu z okresem przedwojennym. W związku z tym delegacja radziecka uważa, że komisja ekspertów powinna przede wszystkim zlikwidowania rozpatrzyć sprawę istniejących środków dyskrjmvinacyjnych, które hamują rozwój stosunków gospodarczych między państwami. Byłoby to zgodne z tym, co powiedziano w pierwszej części dyrektyw szefów rządów na temat rozwoju kontaktowe Obecnie, gdy zarysowało się osłabienie napięcia międzynarodowego, jest rzeczą tym bardziej niezbędną usunięcie barier, które przeszkadzają normalnemu rozwojowi międzynarodowych stosunków gospodarczych oraz ustalenie zasady największego uprzywilejowania W dziedzinie handlu i żeglugi. Związek Radziecki wychodzi ż założenia, że swobodny handel międzynarodowy jest jednym z głównych czynników współprac^ między narodami i jeżeli będntie się rozwijał i rozkwitał stanowić będzie ważny bodziec w dziele utrzymania i utrwalenia pokoju na całym świńcie. Dużo jest jeszcze dt> zrobienia w dziedzinie .rozwoju kontaktów na polu kultury, nauki i techniki. Pożyteczne będą poczynania w kierunku wymiany doświadczeń w przemyśle, roir. ctwie, w kierunku rozszerzenia wymiany delegacji dźiałąrzy społecznych i aultUralńych, rozwoju turystyki, Będzie to zgodne z drugą częścią dyrektyw szefów rządów W sprawie rozwoju kontaktów. Pań Macmillan mówił np. o jakimś regulowaniu opinii publicznej w Związku Radzieckim. Poruszył on także pewne ir.ne zagadnienia życia wewnętrznego Związku Radzieckiego. Tego rodzaju wypady są nam znane. Nie chcemy stosować tych metod w stosunku dc wewnętrznych spraw Anglii. Jednakże ci, którzy zapoznają się z historią naszego kraju, z historią naszego narodu, mogą się łatwo przekonać lak naród r.Esz miłuje wolność, swoim czasie zastosował jak w stanowcze środki, by wyzwolić się oti caratu, a następnie także od ucisku uprzywilejowanych klas posiadaczy W dawnej’ Rosji. Łatwo też przekonać się, jak w naszym kraju całe życie społeczne i cała działalność naszego rządu przepojone są troską o dobro narodu, o tc by zapewnić mu we wszystkich przejawach życia politycznego, i gospodarczego i kulturalnego pełną swobodę rozwoju w sprayach wewnętrznych i w stosunkach z innymi narodami. Związek Radziecki czyni wszystko, aby pop-erać rozwój kontaktów między ZSRR a innymi państwami. Moglibyśmy przytoczyć na dowód tego wielu' przykładów. M. ir. w ostatnich czasach na zaproszenie Rady Najwyższej ZSRR odwiedziły nasz kraj delegacje parlamentarne Anglii, Ir dii, Szwecji, Syrii. Finlandii, Jugoslawe, Japonii, Francji, Belgii, Luksemburga. Delegacje te miały możność szeroko zapoznać się z życiem i pokojowa pracą narodów Związku Radzieckiego. Można także zaznaczyć, że w ostatnich czasach nastąpiło w Związku Radzieckim ożywienie w dziedzinie stosunków kulturalnych z wieloma krajami. m. in. z Anglią, Francją, U S'A. Od sierpnia do października br. Związek Radziecki odwiedziło co najmniej 20 delegacji angielskich, W tym delegacje nauczycieli, działaczy związkowych, uczonych, pracowników rolnictwa, lekarzy, sportowców itd. W tym sftmym czasie do Anglii udali się że Związku Radzieckiego pracownicy przemysłu lekkiego ZSRR, przemysłu chemicznego, delegacje pracowników budowlanych, budowy okrętów, pracowników radia radzieckiego itd. Rozwijają się kontakty kulturalne francusko-radzieckie. Publiczność radziecka z wielkim zainteresowaniem śledziła Tydzień Filmu Francuskiego w ZSRR oraz Zawody z udziałem sportowców francuskich. W Paryżu cieszą się sukcesem wystąpienia radzieckiego zespołu artystycznego, zwiększyła się liczba turystów francuskich zwiedzających ZSRR. W Związku Radzieckim gościli przedstawiciele prawie wszystkich czołowych dzienników francuskich. Umożliwiono im głębokie zaznajomienie się z życiem naszego kraju. Między Francją a ZSRR rozwija się wymiana delegacji przedstawicieli kół naukowo-technicznych i handlowych. Związek Radziecki odwiedziły delegacje francuskich przemysłowców, energetyków, pracowników budowlanych, nauczycieli, działaczy nauki i kultury. Przedstawiciele radzieckiego przemysłu, kultury i nauki odwiedzili Francję. Można zanotować pewien Zwrot W kierunku poprawy stosunków kulturalnych między Związkiem Radzieckim a Stanami Zjednoczonymi. Odbyła Się wymiana delegacji dziennikarzy. radzieckich Delegacja rolników odwiedziła Stany Zjednoczone, a delegacja rolników amerykańskich odwiedziła Związek Radziecki. Obecnie między Stanami Zjednoczonymi a Związkiem Radzieckim zaczyna się nawiązywać wymiana artystów. Widzimy więc, że pierwsze sukcesy już osiągnięto. Trzeba jednak będzie niemało jeszcze Uczynić, by zapewnić szerszy rozwój wymiany międzynarodowej, korzystnej dla wszystkich krajów i narodów. Konkretne opracowanie środków W dziedzinie rozwoju kontaktów między Wschodem a Zachodem — jak już powiedziano — należy polecić czterostronnej komiśji ekspertów. Pożądane byłoby przy tym, aby eksperci kierowali się w swej pracy następującymi Zadaniami: Opracowanie zaleceń, które przewidywałyby środki w dziedzinie popierania handlu międzynarodowego na wzajemnie korzystnych warunkach, mając na względzie usunięcie istniejących przeszkód i ograniczeń w handlu międzynarodowym między Wschodem a Zachodem i stosowanie zasady największego uprzywilejowania w zakresie handlu i żeglugi 2morskiej, Ustalenie, że cztery mocarstwa podejmą zależne od nich kroki w kierunku Swobodnego przepływania statków handlowych wszystkich krajów przez cieśniny morskie i kanały o znaczeniu międzynarodowym oraz usunięcie istniejących 6- becnie ograniczeń w dziedzinie komunikacji morskiej i niektórymi krajami. 3 Opracowanie propozycji przewidującej rozszerzenie kontaktów naukowo-technicznych, w tym wymianę osiągnięć w dziedzinie pokojowego wykorzystania energii atomowej w technice, rolnictwie, medycynie itp. przez zwoływanie konferencji z udziałem odpowiednich specjalistów. Jako jeden z pierwszych kroków pożądane byłoby zwołanie w l93ó roku międzynarodowej konferencji w sprawie stosowania osiągnięć nauki atomowej w dziedzinie ochrony zdrowia. Opracowanie propozycj! zmierzających do rozszerzenia kontaktów międzj Wschodem a Zachodem w dziedzinie przemysłu, rolnictwa, oświaty, stosunków kulturalnych i rozwoju turystyki, wymiany delegacji, wydawnictw z dziedziny nauki, techniki, rólnictwa, literatury pięknej, Pożyteczne byłoby także porozumienie się w sprawie współpracy między krajami w dziedzinie radiofonii mając na względzie Wykorzystanie radia w celu rozwoju stosunków kulturalnych i naukowych, w celu pogłębienia wzajemnego zrozumienia między krajami. Pożądane byłoby także zorganizowanie wymiany doświadczeń osiągnięć w dziedzinie rozwoju i techniki radiowej i telewizji. Związek Radziecki był i jest zwolennikiem jak najszerszego rozwoju kontaktów między Wschodem a Zachodem i gotów jest uczynić wszystko co w jego mocy, aby osiągnąć pod tym względem pozytywne rezultaty i tym samym przyczynić się do dalszego osłabienia napięcia międzynarodowego. Delegacja radziecką opracowała ze swej strony projekt wspólnej uchwały w sprawie rozwoju kontaktów między Wschodem a Zachodem przedstawia ten projekt konferencji do rozpatrzenia. W teku opracowywania tego projektu uwzględniono dyrektywy genewskiej konferencji szefów rządów, a także wzięto pod uwagę życzenia dotyczące rozwoju kontaktów między Wschodem i Zachodem, wyrażprte przez licznych przedstawiciftb .. gospodarczych kól krajów zachodnich, przez działaczy społecznych, naukowców, działaczy na polu kultury, przedstawicieli organizacji sportowych oraz przez poszczególne osoby. Delegacja radziecka jest przekonana, że realizacja tego programu przyczyni się do lepszego wzajemnego zrozumienia i do utrwalenia przyjaznych Stosunków między krajami, z kolei sprzyjać będzie dalszecc mu złagodzeniu napięcia międzynarodowego, zgodnie z pragnieniami narodów. Przedstawiam konferencji do rozpatrzenia projekt opracowany przez delegację radziecką. KONFERENCJA GENEWSKA MINISTRÓW SPRAW ZAGRANICZNYCH CZTERECH MOCARSTW Rozwój przyjaznych kontaktów między Wschodem a Zachodem sprzyjać będzie dalszemu złagodzeniu napięcia międzynarodowego Przemówienie ministra Mokotowa w czwartym dniu obrad 4 Memorandum ministrów spraw zagranicznych Wielkiej' Brytanii, Francj’i i USA w sprawie trzeciego punktu obrad Na wstępie memorandum trzej ministrowie Zachodni „wyrażają pragnienie zbadania wraz z ministrem spraw zagranicznych ZSRR środków zmierzających do stopniowego usuwania barier, które przeszkadzają w swobodnych kontaktach i pokojowym handlu między narodami“. Twierdząc następnie, że rządy mocarstw zachodnich powiadały „nieprzerwanie Wysię za swobodnym przekazywaniem informacji idei oraz swobodną wymianą I osób i rozwojem pokojowego handlu“, trzej zachodni ministrowie oświadczają, iż rządy czterech mocarstw „muszą aktywnie przyczynić się do ustanowienia lepszego nia między narodami zrozumieZachodu i narodami Europy wschodniej“ Memorandum wylićza z kolei w punktach szereg postulatów, których spełnienie „mogłoby i biegiem ćzaśu stać się podstawą do dalszego ożywienia kontaktów w szerszym międzynarodowym zakresie“. Zachodnie postulaty są następujące: „Należy ułatwić Wymianę I informacji i idei. Wszelka cenzura powinna być stopniowo usunięta", ty „Powinny być podjęte kroki w kierunku utworzenia przez cztefy mocarstwa na zasadzie wzajemności ośrodków informacji w każdej ze stolic, gdzie ośrodki takie jeszcze nie 3istnieją“. „Cztery mocarstwa powinnie ny zezwolić na publikowai ułatwić dystrybucję wśród instytucji publicznych i osób prywatnych oficjalnych periodyków w językach angiel4skim. francuskim i rosyjskim“ „Powinna być popierana wymiana książek, czasopism i dzienników między biblk, (tekami, uniwersytetami oraz organizacjami zawodowymi i naukowymi ZSRR i trzech krajów Zachodnich“, przy czym wymienione publikacje „powinny być również dostępne w powszechnej sprzedaży“. C „Powinien nastąpić poważ~ ny wzrost wymiany publikacji rządowych“ oraz „katalogów i wykazów tych publi-6 W punkcie tym jest mowa ó potrzebie Wymiany filmów „na normalnych warunkach handlowych“. — „powinna być zorganizowana wymiana wystaw między ZSRR i trzema państwami zachodnimi“, W punktach 8 i 9 mocarstwa zachodnie proponują swobodne przekazywanie informacyjnych audycji radiowych oraz wymianę audycji radiowych na tematy międzynarodowe. 4 zy, Cztery rządy powinny po* *'djąć odpowiednie kroki w kierunku zniesienia cenzury depesz prasowych i umożliwienia dziennikarzom dostępu do normalnych źródeł informacji“. Punkty od 11 do 15 zawierają postulaty rozszerzenia turystyki, wymiany kulturalnej, naukowej i sportowej oraz wymiany studentów. f /v-PeT-'inny być usunięte na * "zasadzie wzajemności ograniczenia w swobodnym poruszaniu się członków misji dyp’omatycznych czterech rząd<W“. W punkcie tym ministrowie * <* zachodni proponują Współpracę w dziedzinie lotnictwa komunikacyjnego oraz wypowiadają się za rozszerzeniem handlu. Memorandum głosi, że „główna inicjatywa W zapewnieniu wzrostu handlu między Wschodem a Zachodem musi być podjęta przez kraje Europy Wschodniej“, a ministrowie zachodni wyrażają gotowość „przychylnego rozważenia wszelkich propozycji“ w tej dziedzinie, ^ 1 2 PROPOZYCJE ZSRR W dyrektywie Szefów rządów ZSRR, USA, W- Brytanii i Francji w sprawie rozwoju końtóktów między Wschodem a Zachodem wskazano ha konieczność przestudiowania „kroków, w tym również kroków, jakie należałoby podjąć w instytucjach Organizacji Narodów Zjednoczonych, które mogłyby: A) doprowadzić do stopniowego usuwania barier przeszkadzających Swobodnemu komunikowaniu się »1 pokojowej wymianie handlowej między narodami i B) doprowadzić do rtślizacji swobodnych kontaktów i stosunków korzystnych Wzajemnie dla zainteresowanych krajów i narodów“. Zgodnie z tym ministrowie spraw zagranicznych Czterech mocarstw pragnąc przyczynić się do umocnienia pokojowej współpracy między państwami uzgodnili co następuje: Uznaje się za konieczne podjęcie kroków sprzyjających rozwojowi handlu międzynarodowego,- należy przy tyrri mieć na względzie konieczność usunięcia istniejących przeszkód i ograniczeń w dziedzinie handlu międzynarodowego miedzy Wschodem ą Zachodom oraz stosowanie zasady największego uprzywilejowania w handlu i żegludze. Cztery mocarstwa podejmn zależne od nich kroki zmierzające do popierania swobodnego przepływania statków handlowych wszystkich krajów przez cieśniny i kanały morskie o Znaczeniu międzynarodowym oraz do usunięcia istniejących obecnie ograniczeń w dziedzinie komunikacji morskiej z nie3którymi państwami. Podjęte zostaną kroki w kierunku rozszerzenia międzynarodowych naukowo-technieznyćh, kontaktów a szczególności w dziedzinie pow kojowego wykorzystania energii atomowej (technika, rolnictwo, medycyna itd.) drogą zwoływana konferencji z udziałem odpowiednich specjalistów i in. Przedstawiciele czterech mocarstw podejmą odpowiednie kroki w organizacjach międzynarodowych zajmujących się problemami współpracy mię-dzynarodowej w dziedzinie nauki i techniki. Jako jeden z pierwszych kroków uważa się za pożądane zwołanie w 1Ö56 roku międzynarodowej konferencji xv sprawie stosowania energii atomowej w dziedzinie ochrony zdrowia Cztery mocarstwa opowiadają się za udziałem w międzynarodowych organizacjach wy specjał izowanycł wszystkich państw pragnących współpracować z tymi organizacjami. Popierać się będzie także następujące kroki, Vi tym ewentualne kroki Vs organacn i instytucjach Organizacji Narodow Zjednoczonych, które mogą się przyczynił do zacieśnienia kontaktów między Wschodem a Zachodem w dziedzinie przemysłu, rolnictwa, kontaktów kulturalnych I rozwoju turystyki: a) wzajemna wymiana delegacji i wzajemne wizyty działaczy na polu przemysłu, rolnictwa i handlu w celu wymiany doświadczeń i zapoznania się z osiągnięciami odpowiednich krajów w tych dziedzinach’ b) rozwój stosunków kulturalnych między krajami w celti rozszerzenia wzajemnych kontaktów działaczy nauki i kultury oraz wymiany dziel sztuki mftjąc na względzie, iż pożądane jest zawarcie między krajami odpowiednich porozumień dotyczących współpracy w dziedzinie kultury; c> rozszerzenie wzajemnej wymiany wydawnictw prasowych (książki, czasopisma, dzienniki itd.) między instytutami naukowo-badawczymi, bibliotekami, stowarzyszeniami naukowymi i kulturalnymi, organizacjami społecznymi i osobami prywatnymi; d) kroki w kierunku szerszego rozwoju turystyki narodowej, jak również międzykom taktów sportowych między krajami; e) kroki zmierzające do usunięcia istniejących sztucznych przeszkód w dziedzinie przepisów imigracyjnycrt i innych ograniczeń utrudniających rozwój wskazanych wyżej kontaktów między państwami. 4 5 Oświadczenie min. Mołotowa w sprawie bezpieczeństwa w Europie (Dokończenie ze str. 1) To samo należy powiedzieć, jeśli chodzi o prawo państw do samoobrony indywidualnej zbiorowej, przewidziane w ari tykule Sl Karty NŻ w wypadku napaści zbrojnej. Prawa tego nie powinno ograniczać przyjęcie przez państwa zobowiązań wynikających z układu o bezpieczeństwie w Europie. Przy rozpatrywaniu zagadnienia bezpieczeństwa w Europie Związek Radziecki stawi? kwestię nie tylko własnego bezpieczeństwa, nie tylko bezpieczeństwa państw reprezentowanych na obecnej konferencji. Dając wyraz słusznej trosce o zapewnienie swego bezpieczeństwa, Związek Radziecki nie może nie rozpatrywać tego problemu w powiązaniu z bezpieczeństwem tych państw europejskich, które szczególnie ucierpiały wskutek agresji niemieckiej. Kraje te ze względów zupełnie zrozumiałych'są zaniepokojone, jeśli chodzi o ich bezpieczeństwo, w związku z planami wskrzeszenia militaryzmu niemieckiego i istnieniem ugrupowań militarnych z udziałem Niemiec zachodnich, a W okresie późniejszym — także zjednoczonych Niemiec. Omawiając sprawę bezpieczeństwa europejskiego nie możemy nie myśleć o bezpieczeństwie takich państw, jak Polska, Czechosłowacja, Jugosławia, Grecja i inne państwa europejskie, których narody w wyniku inwazji hitlerowskiej doznały tylu nieszczęść. Godna uwagi jest okoliczność, że w projekcie układu o „specjalnych gwarancjach w Związku ze zjednoczeniem. Niemiec“ nie ma ani słowa o tym, czy układ ten przewiduje bezpieczeństwo np. państw graniczących z Niemcami. A przecież zagadnienia tego nie wolno pominąć, jeśli mówimy bezpieczeństwie w Europie. Poc żądane jest, aby w tej Sprawie udzielono koniecznych wyjaśnień. W związku z powyższym delegacja radziecka składa konferencji do rozpatrzenia projekt układu o bezpieczeństwie europejskim, który głosi; Projekt Układu o Bezpieczeństwie w Europie Ożywione dążeniem do umocnienia pokoju i uznając, że' należy koniecznie przyczynić się ze wszech miar do zmniejszenia nap!ącia mię dzynarodowego i ustanowienia atmosfery zaufa nia w stosunkach między państwami, kierując Się pokojowymi celami i zasadam: Organizacji Narodów Zjednoczonych, rządy zgodnie postanowiły zawrzeć niniejszy układ Państwa-strony układu uroczyście oświad czają, iż przyjmują na siebie następujące zobo wiązania: Art. 1 Układające się stróny zobowiązują się nie sto sować siły zbrojnej przeciwko sobie, jak rów nież powstrzymywać się w swyćn stosunkacł Wzajemnych od groźby użycia siły i regulować Wszystkie spory,- które mogą między nimi po wstać, środkami pokojowymi. Art. 2 W wypadku napaści zbrojnej w Europie jakiegokolwiek państwa lub grupy państw na jedno Jub kilka państw — stron układu, inne państwa—strony układu niezwłocznie udzielą państwu lub państwom, które zostały napadnięte wszelkiej pomocy, n:e wyłączając pomocy wojskowej, uznanej za konieczną w celu przywrócenia i Utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa w Europie Art. 3 Państwa—-strony układu zobowiązują się nie udzielać pod żadnym pretekstem bezpośrednio lub pośrednio pomocy napadającemu państwu w Europie. Art. i Państwa—strony układu będą się między sobą konsultowały każdorazowo, gdy zdaniem któregokolwiek spośród nich powstanie groźba napaści w Europie na jedno lub kiika państwstron układu, w7 celu podjęcia skutecznych kroków dla usunięcia takiej groźby. Będą one dokonywały niezwłocznie koniecznych konsultacji każdorazowo, gdy w wypadku napaści na którekolwiek państwo-—stronę układu, zajdzie potrzeba podjęcia uzgodnionych kroków w celu przywrócenia pokoju. Art. 5 Układające się państwa tworzą fia mocy wzajemnego porozumienia specjalny organ (albo organy) w celu przeprowadzenia wspomnianych konsultacji, jak również dla podjęcia innych kroków w kierunku zapewnienia bezpieczeństwa a które mogą eię stać konieczne w związku z realizacją przez państwa zobowiązań, wypływających z niniejszego układu, Art. fl Państwa-strony układu postanawiają zgodnie, że zobowiązania przyjęte z tytułu niniejszego układu nie naruszają zobowiązań podjętych przez nie na mocy istniejących układów i por rozumień. Art. 1 Przyjęcie przez państwa na mocy niniejszego układu zobowiązań nie powinno ograniczać prawa państw—stron układu do samoobrony indywidualnej lub zbiorowej w wypadku napaści zbrojnej, prawa przewidzianego w artykule 51 Karty NZ. Art. 8 Układ ma charakter tymczasowy i będzie funkcjonował dopóty, dopóki nie zostanie zastąpiony przez inny, szerszy układ o bezpieczeństwie w7 Europie, który zastąpi istniejące układy1 i porozumienia. Delegacja radziecka pragnęłaby równocześnie jeszcze jeden problem. postawić który łączy się bezpośrednio z zapewnieniem bezpieczeństwa w Europie. Wiadomo, że na genewskiej konferencji Szefów rządów Czterech mocarstw wyrażone były poglądy, zwłaszcza przez premiera W. Brytanii pana Edena, co do celowości utworzenia w Europie specjalnej strefy ograniczenia i inspekcji zbrojeń. Wiadomo również, że przewodniczący Rady Ministrów ZSRR N. A. Bułganin przychylnie ustosunkowal się do uwag poczynionych przez pana Edena. Wszyscy pamiętamy o tym, że w dyrektywach szefów rządów również jest mowa o „utworzeniu między Wschodem a Zachodem strefy-, w której rozlokowanie sił zbrojnych będzie dokonywane na podstawie wzajemnego porozumienia“. To sformułowanie o „stworzeniu między Wschodem a Zachodem strefy" zgodne jest ze złożoną przez pana Edena propozycją. Jeśli jednak mówi się o utworzeniu strefy „między Wschodem a Zachodem“, to należy oćzywiście mieć na względzie, że linia między Wschodem a Zachodem przebiega tam, gdzie rźećżywiście przebiega. Tymczasem w projekcie trzech ministrów o strefie mówi się zupełnie co innego. W projekcie tym mówi się o strefie ,.po obu stronach linii demarkacyjne.i między zjednoczonymi Niemcami a krajami Europy wschodniej“, Taką propozycja nie jest zgodna z dyrektywami szefów rządów o strefie „między Wśchodem a Zachodem“, i nie odpowiada powszechnie znanemu, realnemu stanowi ■ rzeczy. Oczywiście, że nie możemy przejść nad tym do porządku dziennego. Rząd radziecki uważnie zbadał wszystkie propozycje i poglądy w sprawie strefy i doszedł do wniosku, że problem ten zasługuje na wnikliwe rozpatrzenie oraz że powinniśmy podjąć próbę uzgodnienia naszych stanowisk w tej sprawie tym bardziej, że w szeregu punktów mają one wiele wspólnego. Pragnąc wziąć pod uwagę projekt pana Edena proponowalibyśmy, aby w myśl dyrektyw szefów rządów czterech mocarstw uzgodnić co następuje: Strefa ograniczenia i in- 1 spekcji zbrojeń w Europie powinna obejmować terytorium Niemieckiej Republiki Federalnej, Niemieckiej Republiki Demokratycznej, terytorium sąsiadujących z nimi państw lub niektórych z nich. ty Porozumienie w sprawie “ strefy powinno przewidywać maksymalny poziom liczebności wojsk USA, ZSRR. W. Brytami i Francji rozlokowanych na terytorium innych państw w tej strefie. Probiem dotyczący wymienionego poziomu podlega dodatkowemu rozpatrzeniu. rr Zobowiązania dotyczące o- 3 graniczenia zbrojeń i kontroli nad nimi, przyjęte przez państwa na mocy odpowiedniego porozumienia, powinny być uzgodnione z tymi państwami, które mają. swobodę podejmowania decyzji w tej sprawi® zgodnie z ich suwerennymi 4prawami. Nad wykonaniem zobowiązań dotyczących ograniczenia zbrojeń na terytoriach, które należą do strefy, ustala się wspólną inspekcję nad siłami zbrojnymi i zbrojeniami państw — uczestników porozumień. Osiągnięcie między nami porozumienia w tej sprawie, a następnie porozumienia również z innymi zainteresowanymi państwami, miałoby ważne znaczenie dla utrwalenia pokoju i sprzyjałoby złagodzeniu napięcia w Europie. Równoczesn e osiągnięcie takiego porozumienia ułatwiłoby rozwiązanie problemu rozbrojenia, ponieważ na przykładzie określonego rejonu Europy pokazano by możliwość zastosowania takich posunięć yi dziedzinie rozbrojenia, jakie następnie można by było zrealizować na szerszą skalę. Delegacja ZSRR chciałaby wyrazić nadzieję, że te nowe propozycje rządu radzieckiego przygotowane, jak już wskazaliśmy, z uwzględnieniem odpowiednich propozycji innych uczestników obecnej konferencji, staną się Właściwą podstawą de zbliżenia naszych stanowisk i sprzyjać będą osiągnięciu niezbędnego porozumienia między czterema mocarstwami w ważnym problemie zapewnienia bezpieczeństwa w Europie. Oświadczenie min. Mołotowa w sprawie udziału NRD i NRF w konferencji Panie Przewodniczący! W związku ż pierwszym punktem porządku obrad delegacja radziecka pragnęłaby wypowiedzieć trybu omawiania się na temat zagadnienia niemieckiego na naszej konferencji. Delegacja radziecka uważa za konieczne, aby przedstawiciele NRD i przedstawiciele NRF wzięli udział w rozpatrywaniu zagadnienia niemieckiego. Jest to tym bardziej ważne, że jedynie ZSRR utrzymuje bezpośrednie stosunki zarówno z NRD, jak i z NRF. Jeśli zaś chodzi o Francję, Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone, to utrzymują one bezpośrednie stosunki tylko z jednym z państw niemieckich, i dlatego są pozbawione możliwości stworzenia sobie pełnego obrazu stanowisk obu państw niemieckich. W dyrektywach szefów rządów, którymi wszyscy powinniśmy się kierować, powiedziane jest, że w związku z dyskutowaną przez nas kwestią, ministrowie spraw zagranicznych mogą podjąć wszelkie kroki, jakie uznają za pożąda - ne, jeśli chodzi o udział innych zainteresowanych krajów lub o. konsultację z nimi. Zgodnie z tym delegacja radziecka proponuje zaprosić do udziału w dyskusji nad kwestią niemiecką przedstawicieli narodu niemieckiego. Pragnąłbym również przypomnieć, że na konferencji szefów rządów przewodniczący Rady Ministrów ZSRR N. A, Bułganin wyraził zdecydowane przekonanie rządu radzieckiego, iż problem niemiecki nie może być omawiany bez udziału przedstawicieli NRD i NRF. W swoim czasie wielkie mocarstwa podejmowały decyzje dotyczące Niemiec bez udziału Niemców. Można było to zrozumieć w pierwszych latach po wojnie. Obecnie, kiedy powstały na terytorium niemieckim dwa suwerenne państwa niemieckie, sprawa ma się zup#!nie inaczej. W tych warunkach byłoby rzeczą nienormalną, gdyby podejmowano decyzje w kwestii niemieckiej bez udziału przedstawicieli Niemiec. Jeśli chcemy przyspieszyć rozwiązanie problemu niemieckiego, powinniśmy się przyczynić do zbliżenia między NRD i NRF. Można powiedzieć z całą pewnością, że przyjąwszy taki kierunek przeszlibyśmy od zwykłego wyrażania życzeń i składania deklaracji do praktycznych posunięć i przyszlibyśmy z istotną pomocą narodowi niemieckiemu w dziele urzeczywistnienia jego dążeń narodowych. Pragnęlibyśmy mieć nadzieję, że ten pogląd rządu radzieckiego spotka się z właściwym poparciem ze strony ministrów spraw zagranicznych Francji, Wielkiej Brytanii Stanów Zjednoczonych. Nie wii dzimy powodów, które by uniemożiiwiały przedstawicielom narodu niemieckiego udział w rozpatrywaniu kwestii niemieckiej na naszej konferencji, Mogliby oni tutaj przedstawić swe poglądy, jak również swe stanowiska wobec propozycji i planów dotyczących rozwiązania problemu niemieckiego oraz kwestii przywrócenia jedności Niemiec, które to propozycje i plany zostały przedstawione lub będą przedstawione w trakcie dyskusji nad problemem niemieckim. W związku z tym delegacja radziecka proponuje wystosować w imieniu naszej kobr ferencji zaproszenie do premiera NRD Otto Grotewohlą i dó kanclerza federalnego NRF Konradą Adenauera, aby przybyli do Genewy osobiście lub wysłali swych przedstawicieli dla wzięcia udziału w rozpatrywaniu problemu niemieckie-» go.