Zycie Warszawy, listopad 1955 (XII/260-285)

1955-11-01 / nr. 260

£tr 1_______________________________________________________________ ŻYCIE WARSZAWY ART. 2 W wypadku napaści zbrojnej w Eu­ropie jakiegokolwiek państwa lub grupy państw na jedno lub kilka państw-stron układu, inne państwa­­strony układu niezwłocznie udzielą państwu łub państwom, które zosta­ły napadnięte, wszelkiej pomocy, nie wyłączając pomocy wojskowej, uzna­nej za konieczną w celu przywróce­nia i utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa w Europie. ART. % Państwa-strony układu zobowią­zują się nie udzielać pod żadnym pretekstem bezpośrednio lub pośred-Układające się państwa tworzą na mocy wzajemnego porozumienia spe­cjalny organ (albo organa) w celu przeprowadzenia wspomnianych kon­sultacji, jak również dla podjęcia innych kroków w kierunku zapew­nienia bezpieczeństwa, a które mo­gą się stać konieczne w związku z realizacją przez państwa zobowią­zań, wypływających z niniejszego układu ART. 6 Państwa — strony układu posta­nawiają zgodnie, że zobowiązania przyjęte z tytułu niniejszego układu nie naruszają zobowiązań podjętych przez nie na mocy istniejących ukła­dów i porozumień ART. Przyjęcie przez państwa na mocy niniejszego układu zobowiązań nie powinno ograniczać prawa państw — stron układu do samoobrony indy­widualnej lub zbiorowej w wypadkj napaści zbrojnej, prawa przewidzia­nego w artykule 51 Karty NZ. ART. 8 Układ ma charakter tymczasowy i będzie funkcjonował dopóty, dopóki nie zostanie zastąpiony przez inny, szerszy układ o bezpiepzeństwie w Europie, który zastąpi istniejące u­­kłady i porozumienia. Delegacja radziecka pragnęłabj równocześnie postawić jeszcze jeden problem, który łączy się bezpośred­nio z zapewnieniem bezpieczeństwa w Europie. Wiadomo, że na genewskiej kon­ferencji szefów rządów czterech mo­carstw wyrażane były poglądy, zwłaszcza przez premiera W. Bryta­nii pana Edena, co do celowości u­­tworzenia w Europie specjalnej stre­fy ograniczenia i inspekcji zbrojeń. Wiadomo również, że przewodniczą­cy Rady Ministrów ZSRR N. A. Bul­ganin przychylnie ustosunkował się do uwag poczynionych przez pana Edena. Wszyscy pamiętamy o tym, że w dyrektywach szefów rządów również jest mowa o „utworzeniu między Wschodem a Zachodem strefy, w której rozlokowanie sił zbrojnych będzie dokonywane na podstawie wzajemnego porozumienia“. To sfor­mułowanie o „stworzeniu między Wschodem a Zachodem strefy“ zgod­ne jest ze złożoną przez pana Edena propozycją. Jeśli jednak mówi się o utworzeniu strefy „między Wscho­dem a Zachodem“, to należy oczywi­ście mieć na względzie, że linia mię­dzy Wschodem a Zachodem przebie­ga tam, gdzie rzeczywiście przebie­ga. Tymczasem w projekcie trzech ministrów o strefie mówi się zupeł­nie co innego. W projekcie tym mó­wi się o strefie „po obu stronach linii demarkacyjnej między zjedno­czonymi Niemcami a krajami Euro­py wschodniej“. Taka propozycja nie jest zgodna z dyrektywami szefów rządów o strefie „między Wschodem a Zachodem“ i nie odpowiada po­wszechnie znanemu, realnemu stano­wi rzeczy. Oczywiście, że nie może­my przejść nad tym do porządku dziennego. Rząd radziecki uważnie zbadał wszystkie propozycje i poglądy w sprawie strefy i doszedł do wniosku, że problem ten zasługuje na wni­kliwe rozpatrzenie oraz że powinniś­my podjąć próbę uzgodnienia na­szych stanowisk w tej sprawie tym bardziej, że w szeregu punktów ma­ją one wiele wspólnego. Pragnąc wziąć pod uwagę projekt pana Edena proponowalibyśmy, abj w myśl dyrektyw szefów rządów czte rech mocarstw uzgodnić, co nastę­puje: Strefa ograniczenia i inspekcji zbrojeń w Europie powinna o­­bejmować terytorium Niemieckiej Republiki Federalnej, Niemieckiej Republiki Demokratycznej, terytorium sąsiadujących z nimi państw lub niektórych z nich. 2 Porozumienie w sprawie strefy powinno przewidywać maksymal­ny poziom liczebności wojsk USA, ZSRR, W. Brytanii i Francji rozlo­kowanych na terytorium innych państw w tej strefie. Problem doty­czący wymienionego poziomu pod­lega dodatkowemu rozpatrzeniu. 3 Zobowiązania dotyczące ograni­czenia zbrojeń i kontroli nad ni­mi, przyjęte przez państwa na mocy odpowiedniego porozumienia, powin­ny być uzgodnione z tymi państwa­mi, które mają swobodę podejmowa­nia decyzji w tej sprawie zgodnie z ich suwerennymi prawami. 4 Nad wykonaniem zobowiązań do­tyczących ograniczenia zbrojeń na terytoriach, które należą do stre­fy, ustala się wspólną inspekcję nad siłami zbrojnymi i zbrojeniami państw — uczestników porozumień. Osiągnięcie między nami porozu­mienia w tej sprawie, a następnie porozumienia również z innymi zain­teresowanymi państwami, miałoby ważne znaczenie dla utrwalenia po­koju i sprzyjałoby złagodzeniu na­pięcia w Europie. Równocześnie osią­gnięcie takiego porozumienia ułatwi­łoby rozwiązanie problemu rozbroje­nia, ponieważ na przykładzie okre­ślonego rejonu Europy pókazanoby możliwość zastosowania takich posu­nięć w dziedzinie rozbrojenia, jakie następnie można by było zrealizować na szerszą skalę. Delegacja ZSRR chciałaby wyra­zić nadzieję, że te nowe propozycje rządu radzieckiego przygotowane, jak już wskazaliśmy, z uwzględnieniem odpowiednich propozycji innych u­­cżestników obecnej konferencji, staną się właściwą podstawą do zbliżenia naszych stanowisk i sprzyjać będą osiągnięciu niezbędnego porozumie­nia między czterema mocarstwami w ważnym problemie zapewnienia bez­pieczeństwa w Europie. nio pomocy napadającemu państwu w Europie. ART. i Państwa — strony układu będą się między sobą konsultowały każ­dorazowo, gdy zdaniem któregokol­wiek spośród nich powstanie groźba napaści w Europie na jedno lub kil­ka państw — stron układu, w' celu podjęcia skutecznych kroków dla u­­sunięcia takiej groźby. Będą one do­konywały niezwłocznie koniecznych konsultacji każdorazowo, gdy w wy­padku napaści na którekolwiek pań­stwo — stronę układu, zajdzie po­trzeba podjęcia uzgodnionych kra­­ków w celu przywrócenia pokoju. i „Ożywione dążeniem do umocnie­nia pokoju i uznając, że należy ko­niecznie przyczynić się ze wszech d m-sr do zmniejszenia napięcia mię­­narodowego i ustanowienia atmo­sfery zaufania w stosunkach między państwami, kierując się pokojowymi celami i zasadami Organizacji Narodów Zje­dnoczonych, rządy .... tgodnie postanowiły zawrzeć niniej­szy układ. Państwa-strony układu uroczyście Oświadczają, iż przyjmują na siebie następujące zobowiązania: ART. ] Układające się strony zobowiązują się nie stosować siły zbrojnej prze­ciwko sobie, jak również powstrzy­mywać się w swych stosunkach- wza­jemnych od groźby użycia siły i u­­regulować wszystkie spory, które mogą między nimi powstać, środka­mi 'pokojowymi. ART. 5 Projekt układu o bezpieczeństwie w Europie przedstawiony przez delegację ZSRR w Genewie Afiś!|kscja Ben Arafy Ban Yoyssef przybył do Francji PARYŻ (PAP). Prasa francuska z SI ub. m. zamieszcza na czołowych miejscach dwie wiadomości: o abdy­kacji sułtana Ben Arafy, który wy­stosował list do prezydenta Coty, za­wiadamiając go, że rezygnuje ze swych praw i wzywa Marokańczy­ków do zjednoczenia się wokół Ben Youssefa oraz o przyjeździe do Fran­cji b. sułtana Maroka Sidi Mohamme­da Ben Youssefa. Wiadcmo-ść o przybyciu Ben Youssefa ,do Francji wywołała ogrom­ny entuzjazm wśród ludności maro­kańskiej — pisze agencja FP. Tłumy Marokańczyków wzmoszą okrzyki na cześć Ben Youssefa. Mieszkańcy Casa­blanki, podobnie jak wielu innych miast Maroka, wstrzymali się 31 ub. m. od „pracy na znak, że traktują ten dzień jako święto narodowe. PARYŻ (PAP). Pasza Fezu Ben Slimane, który podjął się misji u­­tworzenia rządu marokańskiego, przybył w sobotę do Francji. Dzienniki paryskie uważają, iż po­wrót b. sułtana na tron marokański jest całkowicie możliwy. Radziecko - jemeński układ o przyjaźni MOSKWA (PAP). Agencja TASS donosi z Kairu: 31 października podpisany został w Kairze układ o przyjaźni między ZSRR a Jemenem. W związku z tym opublikowano wspólny komunikat radziecko-jemeński. Strajk powszechny w Argentynie NOWY JORK (PAP). W nocy z po­niedziałku na wtorek radio nowojor­skie podało, że argentyńskie związki .zawodowe postanowiły proklamować w całym kraju strajk powszechny. Wywiad z inż. Z. Sznekiem (A) DOKOŃCZENIE ZE STR. i PYTANIE: Od ogłoszenia uchwa­ły Prezydium Rządu z 10 września 1955 r. w sprawie opieki nad re­patriantami powracającymi do kra­ju minęło zaledwie kilka tygodni. Jakie są dotychczasowe wyniki re­patriacji? ODPOWIEDŹ: W ciągu ostatnich dwóch miesięcy powróciło do kraju pcnad tysiąc osób, w tym większość •w październiku. Są to przeważnie repatrianci z krajów Europy zachod­niej, z Ameryki Północnej i Połud­niowej. Jest wśród nich pokaźna grupa z obozów dla uchodźców w NRF (tzw.- Dipisi), są także byli żoł­nierze tz\v. kompanii wartowniczych PYTANIE: Wspomnieliście Oby­watelu Pełnomocniku, że są ró­wnież punkty repatriacyjne przy granicy wschodniej. Jak wygląda repatriacja ze wschodu? ODPOWIEDŹ: W ostatnich mie­siącach przybyła również do kraju pewna liczba repatriantów z ZSRR. Są to przeważnie Polacy, którzy w czasie zawieruchy wojennej znaleźli się na terytorium ZSRR, nie zostali objęci repatriacją w pierwszych la­tach po wojnie, a obecnie wracają do kraju. Są wśród nich również osoby ska­zane za różne przestępstwa popełnio­ne w czasie trwania działań wojen­nych lub bezpośrednio po ich zakoń­czeniu i obecnie przedterminowo zwolnione. Oczekiwane są dalsze transporty repatriantów. Pewna licz­ba repatriantów przybyła również te Chin. PYTANIE: Jak oceniacie, Oby­watelu Pełnomocniku, wy dalszej repatriacji? perspekty­ODPOWIEDŹ: Chciałbym podkre­ślić, że wbrew zasadzie swobody de­cyzji co do powrotu do kraju, na te­renie niektórych państw zachodnich czynione są trudności, toleruje się wymierzoną przeciwko repatriacji działalność klik emigranckich, dzia­łalność stwarzającą niejednokrotnie atmosferę terroru wobec każdego kto chce powrócić do kraju. Z dotychczasowych wyników akcji widać jednak, że tęsknota za krajem i zdecydowana wola powrotu jest zdolna do łamania wszelkich prze­szkód. W zakończeniu, Pełnomocnik Rzą­du oświadczył: Społeczeństwo nasze gorąco po­piera postanowienia Rządu w spra­wie repatriacji. Świadczą o tym nie tylko wypowiedzi zawarte w pismach, jakie otrzymuję od wielu osób, świadczy o tym przede wszy­stkim życzliwy stosunek do powra­cających do kraju repatriantów. Społeczeństwo nasze ciepło i ser­decznie przyjmuje repatriantów, pomaga im w urządzaniu się na nowym miejscu zamieszkania, u­­latwia ludziom, którzy po latach tułaczki i błąkania się na obczyź­nie wrócili do kraju, szybsze wra­sta,nie w naszą nową rzeczywistość. Otaczając opieką repatriantów, pi­sząc listy do krewnych i znajo­mych, znajdujących się za granicą a wahających się, społeczeństwo nasze czynnie współdziała w rea­lizacji uchwały Prezydium Rządu W sprawie repatriacji, 0 rozwój kontaktów między Wschodem a Zachodem Propozycje delegacji ZSRR W dyrektywie szefów rządów ZSRR, USA, W. Brytanii i Francji w sprawie rozwoju kontaktów mię­dzy Wschodem a Zachodem wskaza­no na konieczność przestudiowania „kroków, w tym również kroków, ja­kie należałoby podjąć w instytucjacn ONZ, które mogłyby: a) doprowadzić do stopniowego usuwania barier przeszkadzających swobodnemu ko­munikowaniu się i pokojowej wy­mianie handlowej między narodami i b) doprowadzić do realizacji swo­bodnych kontaktów i stosunków ko­rzystnych wzajemnie dla zaintereso­wanych krajów i narodów“. Zgodnie z tym ministrowie spraw zagranicznych czterech mocarstw pragnąc przyczynić się do umocnienia pokojowej współpracy między pań­stwami uzgodnili co następuje: ] Uznaje się za konieczne podję­­jowi cie kroków sprzyjających rozwo­handlu międzynarodowego; na­leży przy tym mieć na względzie konieczność usunięcia istniejących przeszkód i ograniczeń w dziedzinie handlu międzynarodowego między Wschodem a Zachodem oraz stoso­wanie zasady największego uprzywi­lejowania w handlu i żegludze, 9 Cztery mocarstwa podejmą zależ­ne od nich kroki zmierzające do popierania swobodnego przepływania statków handlowych wszystkich kra­jów przez cieśniny i kanały morskie o znaczeniu międzynarodowym oraz do usunięcia istniejących obecnie o­­graniczeń w dziedzinie komunikacji morskiej z niektórymi państwami. O Podjęte zostaną kroki w kierun­­° ku rozszerzenia międzynarodo­wych kontaktów naukowo - technicz­nych, a w szczególności w dziedzinie pokojowego wykorzystania energii atomowej (technika, rolnictwo, medy­cyna itd.) drogę zwoływania konfe­rencji z udziałem odpowiednich spe­cjalistów i in. Przedstawiciele czte­rech mocarstw podejmą odpowiednie kroki w organizacjach międzynaro­dowych zajmujących się problemami współpracy międzynarodowej w dzie­dzinie nauki i techniki. Jako jeden z pierwszych kroków uważa się za pożądane zwołanie w 1956 roku międzynarodowej konfe­rencji w sprawie stosowania energii atomowej w dziedzinie ochrony zdrowia. a Cztery mocarstwa opowiadają się za udziałem w międzynaro­dowych organizacjach wyspecjalizo­wanych wszystkich państw pragną­cych współpracować z tymi organi­zacjami. > r Popierać się będzie także nastę­­pujące kroki, w tym ewentualne kroki w organach i instytucjach Or­ganizacji Narodów Zjednoczonych, które mogą się przyczynić do zacieś­nienia kontaktów między Wschodem a Zachodem w dziedzinie przemysłu, rolnictwa, kontaktów kulturalnych i rozwoju turystyki: a) wzajemna wymiana delegacji i wzajemne wizyty działaczy na polu przemysłu, rolnictwa i handlu w ce­lu wymiany doświadczeń i zapozna­nia się z osiągnięciami odpowiednich krajów w tych dziedzinach; b) rozwój stosunków kulturalnych między krajami w celu rozszerzenia wzajemnych kontaktów działaczy nauki i kultury oraz wymiany dziel sztuki mając na względzie, iż pożą­dane jest zawarcie między krajami odpowiednich porozumień dotyczą­cych współpracy w dziedzinie kul­tury­c) rozszerzenie wzajemnej wymia­ny wydawnictw prasowych (książki czasopisma, dzienniki itd.) między instytutami naukowo-badawczymi, bibliotekami, stowarzyszeniami nau­kowymi i kulturalnymi, organizacja­mi społecznymi i osobami prywat­nymi; d) kroki w kierunku szerszego rozwoju turystyki międzynarodowej, jak również kontaktów sportowy cii między krajami; e) kroki zmierzające do usunięcia istniejących sztucznych przeszkód w dziedzinie przepisów imigracyjnych i innych ograniczeń utrudniających rozwój wskazanych wyżej kontak tów między, państwami, Ktentorandym mccarstw zach. Na wstępie memorandum trzej mi­nistrowie zachodni „wyrażają prag­nienie zbadania wraz z ministrem spraw zagranicznych ZSRR środków zmierzających do stopniowego usu­wania barier, które przeszkadzają w swobodnych kontaktach i pokojo­wym handlu między narodami“. Twierdząc następnie, że rządy mo­carstw zachodnich „nieprzerwanie wypowiadały się za swobodnym przekazywaniem informacji i idei oraz swobodną wymianą osób i roz­wojem pokojowego handiu", trzej zachodni ministrowie oświadczają, iż rządy czterech mocarstw „muszą ak­tywnie przyczynić się do ustanowie­nia lepszego zrozumienia między na­rodami Zachodu i narodami Europy wschodniej“. Memorandum wylicza z kolei w punktach szereg postulatów, których spełnienie „mogłoby z biegiem cza­su stać się podstawą do dalszego o­­żywienia kontaktów w szerszym międzynarodowym zakresie“. chodnie postulaty są następujące:Za­1 „Należy ułatwić wymianę infor­macji i idei. Wszelka cenzura powinna być stopniowo usunięta“. 2 „Powinny być podjęte kroki kierunku utworzenia przez czte­ry mocarstwa na zasadzie wzajem­ności ośrodków informacji w każ­dej ze stolic, gdzie ośrodki takie je­szcze nie istnieją“. 3 „Cztery mocarstwa powinny ze­zwolić na publikowanie i uła­twić dystrybucję wśród instytucji publicznych i osób prywatnych ofi­cjalnych periodyków w językach an­gielskim, francuskim i rosyjskim“. A „Powinna być popierana wy­­miana książek, czasopism dzienników między bibliotekami, u- ! niwersytetami oraz organizacjami zawodowymi i naukowymi ZSRR trzech krajów zachodnich“, przy czym wymienione publikacje „po­winny być również dostępne w po­wszechnej sprzedaży“, r „Powinien nastąpić poważny wzrost wymiany publikacji rzą­dowych“ oraz „katalogów i wykazów tych publikacji“. r W punkcie tym jest mowa o po-0 trzebie wymiany filmów „na nor­malnych warunkach handlowych“. „Powinna być zorganizowana wy­miana wystaw między ZSRR i trzema państwami zachodnimi“. W punkcie 8 i 9 mocarstwa za­chodnie proponują swobodne przeka­zywanie informacyjnych audycji ra­diowych oraz wymianę audycji ra­diowych na tematy międzynarodowe. 1 n „Cztery rządy powinny podjąć ■*-odpowiednie kroki w kierunku zniesienia cenzury depesz prasowych i umożliwienia dziennikarzom dostę­pu do normalnych źródeł informacji“. Punkty od 11 do 15 zawierają po­stulaty rozszerzenia ' turystyki, wy­miany kulturalnej, naukowej i spor­towej oraz wymiany studentów. 1 r „Powinny być usunięte na za­­^sadzie wzajemności ograniczenia w swobodnym poruszaniu się człon­ków misji dyplomatycznych czterech i rządów“ W punkcie tym ministrowie za­‘ chodni proponują współpracę w dziedzinie lotnictwa komunikacyj­nego oraz wypowiadają się za rozsze­rzeniem handlu. Memorandum głosi, że „główna inicjatywa w zapewnie­niu wzrostu handlu między Wschodem a Zachodem musi być podjęta przez kraje Europy wschodniej“, a mini­strowie zachodni wyrażają gotowość „przychylnego rozważenia wszelkich propozycji“ w tej dziedzinie. 7 Międzynarodowe spotkanie działaczy katolickich i chrześcijańskich (B) DOKOŃCZENIE ZE STR. 1 ufundowanej przez Stowarzyszenie „PAX“ nagrody im. Włodzimierza Pietrzaka. Przemówienie wstępne wygłosił znany literat katolicki, poseł J. Do­braczyński, który też wręczył lau­reatom nagrody. Przyznano pośmiert­ną nagrodę naukową śp. prof. dr. Z. Wojciechowskiemu za całokształt pracy naukowej i działalności po­święconej polskim ziemiom zachod­nim. Również przyznano nagrodę naukową ks. dr. .1. Czujowi, rekto­rowi, Akademii Teologii Katolickiej za prace na polu patrystyki. Nagro­dę literacką otrzymał W. Żukrow­­ski za swą twórczość ze specjalnym uwzględnieniem dziennika podróży po Wietnamie, a literacką nagrodę młodych — J. Stadnicki. Ponadto za przyswajanie literaturze francuskiej najwybitniejszych pozycji literatury polskiej i za twórczość oryginalną w duchu chrześcijańskim przyznano nagrodę pisarzowi francuskiemu, P. Cazin. Po wręczeniu nagród przez pos. J. Dobraczyńskiego przemawiali ks. dr J. Czuj, W. Żukrowski i J. Stadnic­ki, wyrażając podziękowanie. 31 ub. m. — w drugim dniu spot­kania — przemówienie zagajające wygłosił przewodniczący Stowarzy­szenia „PAX“ B. Piasecki. Następni« red. W. Kętrzyński wygłosił referat pt. „10 lat doświadczeń kościoła ka­tolickiego w Polsce Ludowej“. W dyskusji po referacie zabierali głos: G. de Bosschere (Belgia), G Desczyk (NRD), prof, dr Stefania Skwarczyńska, P. Ricard (Francja), L. Cimmerer (NRF), D. Allard (Bel­gia) i A. Micewski. Jutro dalszy ciąg obrad, (ap) Czwarty dzień obrad w Genewie (C) DOKOŃCZENIE ZE STR. 1 W związku z tym delegacja ra dziecka proponuje wystosować w imieniu naszej konferencji zapro­szenie do premiera NRD Otto Gro­­tewohla i do kanclerza federalnego NRF Konrada Adenauera, aby przy­byli do Genewy osobiście lub wy­słali swych przedstawicieli dla wzię­cia udziału w rozpatrywaniu pro­blemu niemieckiego. Dulles, Pinay i Macmillan wy­powiedzieli się przeciwko propozycji delegacji radzieckiej. Oświadczyli oni, że sprzeciwiają się zaproszeniu przedstawicieli NRD, ponieważ rzą­dy mocarstw zachodnich nie uznają rządu NRD i wyrazili pogląd, że na­leży wysłuchać jedynie i tylko przed­stawicieli NRF. W. M. Mołotow podkreślił, że sta­nowisko przedstawicieli mocarstw za­chodnich jest bezpodstawne. Stanowisko mocarstw zachodnich — oświadczył minister Mołotow — zostanie niewątpliwie odpowiednie ocenione w Niemczech — jako nie odpowiadające dobru sprawy. Oświadczenie min. Mołotowa w sprawie zapewnienia bezpieczeństwa Europy Następnie min. Mołotow złożył o­­świadczenie w sprawie bezpieczeństwa europejskiego i przedstawił konferen­cji projekt Układu o bezpieczeństwie w Europie. (Tekst Układu podajemy obok). Oświadczenie min. Mołotowa głosi m. in.: Dokonaliśmy wymiany poglądów na temat propozycji Związku Ra­dzieckiego w sprawie stworzenia sy­stemu bezpieczeństwa zbiorowego w Europie, a także w sprawie odpo­wiedniej propozycji Francji, W. Bry­tanii i USA. Ta wymiana poglądów wykazała, że uczestnicy konferencji nie osiągnęli jeszcze koniecznej zgod­ności stanowisk. Rząd radziecki uważał 1 uważa nadal, że sprawie utrwalenia po­koju w Europie służyłby najlepiej taki system bezpieczeństwa w Euro­pie, w którym uczestniczyłyby wszystkie państwa europejskie pragnące tego udziału, niezależnie od Ich ustroju społecznego i pań­stwowego, jak również St. Zjed­noczone. Rząd ZSRR jest przekona­ny, że ta właśnie droga, droga po­łączenia wysiłków państw europej-skich, a nie droga utrzymania u­­grupowań militarnych, meże zapew­­nić trwale gwarancje pokojowego rozwoju narodów Europy. Mimo że nie osiągnęliśmy jeszcze koniecznego porozumienia w tej sprawie, delegacja radziecka nadal jest zdania, że możliwości osiągnię­­cia na naszej konferencji pozytyw« nych rezultatów w sprawie bezpie­czeństwa europejskiego nie są jesz«1 cze wyczerpane. Delegacja radziecka proponuje o* mówienie sprawy możliwości za war* cia układu o bezpieczeństwie w Euro­pie z udziałem początkowo węższego kręgu zainteresowanych państw. Jak wiadomo, uzgodnione przez szefów rządów czterech mocarstw dyrektywy polecają rozpatrzenie różnych propo­zycji zmierzających do osiągnięcia bezpieczeństwa europejskiego, łącznie z paktem o bezpieczeństwie dla Eu­ropy, jak i „dla części Europy“. Po­ruszając tę sprawę rząd radziecki bierze pod uwagę te konstruktywne propozycje, jakie były wysunięte na genewskiej konferencji szefów rzą­dów czterech mccarstw, m. in. przez premierą W. Brytanii pana Edena, Uwzględniamy również propozycje trzech mocarstw, przedstawione na obecnej konferencji. Jeśli chodzi o krąg państw — u­­czestników takiego układu o bez­­ptće^eństwie w Europie, proponu­jemy, jaby jego uczestnikami były cztery nłocarstwa — ZSRR, USA, Francja, W, Brytania, jak również wszyscy inni uczestnicy zarówno Unii Zachodnio * Europejskiej, jak Układu Warszawskiego, w ty\n Niemiecka Republika Federalna i Niemiecka Republika Demokra­tyczna Rząd radziecki zgadza się także, aby uczestnikami układu były rów­nież inne państwa europejskie, które zechciałyby się do niego przyłączyć, np. Jugosławia i Dania. Nasuwa się, rzecz jasna, probierni dotyczący charakteru zobowiązań, ja­kie mogłyby podjąć państwa uczest­niczące w układzie o bezpieczeństwi® .w Europie. Naszym zdaniem, główne zobowiązania tych państw powinny być następujące: a) Powstrzymywać się od stosowania' wobec siebie siły zbrojnej i rozwią­zywać wszystkie spory, które 'mogły­by wyniknąć między uczestnikami u* kładu, drogą pokojową; b) udzielać sobie wzajemnej porno« cy, w tym pomocy zbrojnej w wy­padku, jeżeli którykolwiek z uczestni­ków układu padnie ofiarą napaści w, Europie; c) przeprowadzać wzajemne kon­sultacje między uczestnikami układu, zarówno związane z zobowiązaniami przewidzianymi w punkcie „a“, jak z zobowiązaniami przewidzianymi1 W punkcie „b“; d) utworzyć zgodnie ze specjalnymi porozumieniem uczestników układu organ (lub organa) w celu .przepro­wadzania wyżej wskazanych konsul­tacji, jak również w celu podejmo­wania innych kroków, które mogą okazać się niezbędne w związku a realizowaniem przez państwa zobo­wiązań wynikających z układu. Wnosząc tę propozycję rząd ra­dziecki wychodzi oczywiście z zało­żenia, że w następnym okresie ist­niejące układy i porozumienia (Blok Atlantycki, Unia Zachodnio-Europej­ska, Układ Warszawski) powinny stracić moc, a utworzone na ich pod­stawie ugrupowania wojskowe po­winny być rozwiązane. Jednakże o­­becnie w związku z niniejszą propo­zycją dotyczącą układu o bezpieczeń­stwie w Europie rząd radziecki nie proponuje żadnych konkretnych wa­runków w sprawie terminu ważności tego układu oraz zastąpienia go przez układ ogólnoeuropejski. Uważamy za możliwe ograniczyć się do powołania się w układzie na to, że będzie on funkcjonował dopóty, dopóki nie zo­stanie zastąpiony przez inny szerszy u­­kład o bezpieczeństwie europejskim, który będzie przewidywał zastąpienie istniejących układów i porozumień. Rząd radziecki wychodzi również z założenia, że zawarcie układu nia powinno naruszać zobowiązań państw — jego uczestników, które wynikają z istniejących układów i porozumień, co należałoby wyraźnie zastrzec w tekście układu. To samo należy powiedzieć, jeśli chodzi o prawo państw do samoobro­ny indywidualnej i zbiorowej, prze­widziane w art. 51 Karty NZ w wy­padku napaści zbrojnej. Prawa tego nie powinno ograniczać przyjęcie przez państwa zobowiązań wynika­jących z układu o bezpieczeństwi® w Europie. Przy rozpatrywaniu zagadnienia bezpieczeństwa w Europie nie może­my nie myśleć o bezpieczeństwie ta­kich państw, jak Polska, Czechosło­wacja, Jugosławia, Grecja i inne państwa europejskie, których narody w wyniku inwazji hitlerowskiej dą­­znały tylu nieszczęść, 1 Oświadczenia Macmillana i Duilesa Minister Macmillan zapewnił, ża przedstawiciele mocarstw zachodnich uważnie przestudiują oświadczenie W. M. Mołotowa oraz złożone przez niego propozycje. Dodał on, że pra­gnąłby otrzymać propozycje delega­cji radzieckiej w kwestii zjednocze­nia Niemiec. J. F. Dulles przyłączył się do słów Macmillana. W. M. Mołotow oświadczył, że zda­niem delegacji radzieckiej ministro­wie powinni dokonać wymiany po­glądów na temat złożonych przez de­legację ZSRR w poniedziałek propo­zycji, a następnie delegacja radziec­ka zamierza wypowiedzieć się rów­nież bezpośrednio na temat Nimiec. Następne posiedzenie ministrów spraw zagranicznych odbędzie się 2 bm.

Next