Zycie Warszawy, listopad 1955 (XII/260-285)
1955-11-01 / nr. 260
£tr 1_______________________________________________________________ ŻYCIE WARSZAWY ART. 2 W wypadku napaści zbrojnej w Europie jakiegokolwiek państwa lub grupy państw na jedno lub kilka państw-stron układu, inne państwastrony układu niezwłocznie udzielą państwu łub państwom, które zostały napadnięte, wszelkiej pomocy, nie wyłączając pomocy wojskowej, uznanej za konieczną w celu przywrócenia i utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa w Europie. ART. % Państwa-strony układu zobowiązują się nie udzielać pod żadnym pretekstem bezpośrednio lub pośred-Układające się państwa tworzą na mocy wzajemnego porozumienia specjalny organ (albo organa) w celu przeprowadzenia wspomnianych konsultacji, jak również dla podjęcia innych kroków w kierunku zapewnienia bezpieczeństwa, a które mogą się stać konieczne w związku z realizacją przez państwa zobowiązań, wypływających z niniejszego układu ART. 6 Państwa — strony układu postanawiają zgodnie, że zobowiązania przyjęte z tytułu niniejszego układu nie naruszają zobowiązań podjętych przez nie na mocy istniejących układów i porozumień ART. Przyjęcie przez państwa na mocy niniejszego układu zobowiązań nie powinno ograniczać prawa państw — stron układu do samoobrony indywidualnej lub zbiorowej w wypadkj napaści zbrojnej, prawa przewidzianego w artykule 51 Karty NZ. ART. 8 Układ ma charakter tymczasowy i będzie funkcjonował dopóty, dopóki nie zostanie zastąpiony przez inny, szerszy układ o bezpiepzeństwie w Europie, który zastąpi istniejące układy i porozumienia. Delegacja radziecka pragnęłabj równocześnie postawić jeszcze jeden problem, który łączy się bezpośrednio z zapewnieniem bezpieczeństwa w Europie. Wiadomo, że na genewskiej konferencji szefów rządów czterech mocarstw wyrażane były poglądy, zwłaszcza przez premiera W. Brytanii pana Edena, co do celowości utworzenia w Europie specjalnej strefy ograniczenia i inspekcji zbrojeń. Wiadomo również, że przewodniczący Rady Ministrów ZSRR N. A. Bulganin przychylnie ustosunkował się do uwag poczynionych przez pana Edena. Wszyscy pamiętamy o tym, że w dyrektywach szefów rządów również jest mowa o „utworzeniu między Wschodem a Zachodem strefy, w której rozlokowanie sił zbrojnych będzie dokonywane na podstawie wzajemnego porozumienia“. To sformułowanie o „stworzeniu między Wschodem a Zachodem strefy“ zgodne jest ze złożoną przez pana Edena propozycją. Jeśli jednak mówi się o utworzeniu strefy „między Wschodem a Zachodem“, to należy oczywiście mieć na względzie, że linia między Wschodem a Zachodem przebiega tam, gdzie rzeczywiście przebiega. Tymczasem w projekcie trzech ministrów o strefie mówi się zupełnie co innego. W projekcie tym mówi się o strefie „po obu stronach linii demarkacyjnej między zjednoczonymi Niemcami a krajami Europy wschodniej“. Taka propozycja nie jest zgodna z dyrektywami szefów rządów o strefie „między Wschodem a Zachodem“ i nie odpowiada powszechnie znanemu, realnemu stanowi rzeczy. Oczywiście, że nie możemy przejść nad tym do porządku dziennego. Rząd radziecki uważnie zbadał wszystkie propozycje i poglądy w sprawie strefy i doszedł do wniosku, że problem ten zasługuje na wnikliwe rozpatrzenie oraz że powinniśmy podjąć próbę uzgodnienia naszych stanowisk w tej sprawie tym bardziej, że w szeregu punktów mają one wiele wspólnego. Pragnąc wziąć pod uwagę projekt pana Edena proponowalibyśmy, abj w myśl dyrektyw szefów rządów czte rech mocarstw uzgodnić, co następuje: Strefa ograniczenia i inspekcji zbrojeń w Europie powinna obejmować terytorium Niemieckiej Republiki Federalnej, Niemieckiej Republiki Demokratycznej, terytorium sąsiadujących z nimi państw lub niektórych z nich. 2 Porozumienie w sprawie strefy powinno przewidywać maksymalny poziom liczebności wojsk USA, ZSRR, W. Brytanii i Francji rozlokowanych na terytorium innych państw w tej strefie. Problem dotyczący wymienionego poziomu podlega dodatkowemu rozpatrzeniu. 3 Zobowiązania dotyczące ograniczenia zbrojeń i kontroli nad nimi, przyjęte przez państwa na mocy odpowiedniego porozumienia, powinny być uzgodnione z tymi państwami, które mają swobodę podejmowania decyzji w tej sprawie zgodnie z ich suwerennymi prawami. 4 Nad wykonaniem zobowiązań dotyczących ograniczenia zbrojeń na terytoriach, które należą do strefy, ustala się wspólną inspekcję nad siłami zbrojnymi i zbrojeniami państw — uczestników porozumień. Osiągnięcie między nami porozumienia w tej sprawie, a następnie porozumienia również z innymi zainteresowanymi państwami, miałoby ważne znaczenie dla utrwalenia pokoju i sprzyjałoby złagodzeniu napięcia w Europie. Równocześnie osiągnięcie takiego porozumienia ułatwiłoby rozwiązanie problemu rozbrojenia, ponieważ na przykładzie określonego rejonu Europy pókazanoby możliwość zastosowania takich posunięć w dziedzinie rozbrojenia, jakie następnie można by było zrealizować na szerszą skalę. Delegacja ZSRR chciałaby wyrazić nadzieję, że te nowe propozycje rządu radzieckiego przygotowane, jak już wskazaliśmy, z uwzględnieniem odpowiednich propozycji innych ucżestników obecnej konferencji, staną się właściwą podstawą do zbliżenia naszych stanowisk i sprzyjać będą osiągnięciu niezbędnego porozumienia między czterema mocarstwami w ważnym problemie zapewnienia bezpieczeństwa w Europie. nio pomocy napadającemu państwu w Europie. ART. i Państwa — strony układu będą się między sobą konsultowały każdorazowo, gdy zdaniem któregokolwiek spośród nich powstanie groźba napaści w Europie na jedno lub kilka państw — stron układu, w' celu podjęcia skutecznych kroków dla usunięcia takiej groźby. Będą one dokonywały niezwłocznie koniecznych konsultacji każdorazowo, gdy w wypadku napaści na którekolwiek państwo — stronę układu, zajdzie potrzeba podjęcia uzgodnionych kraków w celu przywrócenia pokoju. i „Ożywione dążeniem do umocnienia pokoju i uznając, że należy koniecznie przyczynić się ze wszech d m-sr do zmniejszenia napięcia mięnarodowego i ustanowienia atmosfery zaufania w stosunkach między państwami, kierując się pokojowymi celami i zasadami Organizacji Narodów Zjednoczonych, rządy .... tgodnie postanowiły zawrzeć niniejszy układ. Państwa-strony układu uroczyście Oświadczają, iż przyjmują na siebie następujące zobowiązania: ART. ] Układające się strony zobowiązują się nie stosować siły zbrojnej przeciwko sobie, jak również powstrzymywać się w swych stosunkach- wzajemnych od groźby użycia siły i uregulować wszystkie spory, które mogą między nimi powstać, środkami 'pokojowymi. ART. 5 Projekt układu o bezpieczeństwie w Europie przedstawiony przez delegację ZSRR w Genewie Afiś!|kscja Ben Arafy Ban Yoyssef przybył do Francji PARYŻ (PAP). Prasa francuska z SI ub. m. zamieszcza na czołowych miejscach dwie wiadomości: o abdykacji sułtana Ben Arafy, który wystosował list do prezydenta Coty, zawiadamiając go, że rezygnuje ze swych praw i wzywa Marokańczyków do zjednoczenia się wokół Ben Youssefa oraz o przyjeździe do Francji b. sułtana Maroka Sidi Mohammeda Ben Youssefa. Wiadcmo-ść o przybyciu Ben Youssefa ,do Francji wywołała ogromny entuzjazm wśród ludności marokańskiej — pisze agencja FP. Tłumy Marokańczyków wzmoszą okrzyki na cześć Ben Youssefa. Mieszkańcy Casablanki, podobnie jak wielu innych miast Maroka, wstrzymali się 31 ub. m. od „pracy na znak, że traktują ten dzień jako święto narodowe. PARYŻ (PAP). Pasza Fezu Ben Slimane, który podjął się misji utworzenia rządu marokańskiego, przybył w sobotę do Francji. Dzienniki paryskie uważają, iż powrót b. sułtana na tron marokański jest całkowicie możliwy. Radziecko - jemeński układ o przyjaźni MOSKWA (PAP). Agencja TASS donosi z Kairu: 31 października podpisany został w Kairze układ o przyjaźni między ZSRR a Jemenem. W związku z tym opublikowano wspólny komunikat radziecko-jemeński. Strajk powszechny w Argentynie NOWY JORK (PAP). W nocy z poniedziałku na wtorek radio nowojorskie podało, że argentyńskie związki .zawodowe postanowiły proklamować w całym kraju strajk powszechny. Wywiad z inż. Z. Sznekiem (A) DOKOŃCZENIE ZE STR. i PYTANIE: Od ogłoszenia uchwały Prezydium Rządu z 10 września 1955 r. w sprawie opieki nad repatriantami powracającymi do kraju minęło zaledwie kilka tygodni. Jakie są dotychczasowe wyniki repatriacji? ODPOWIEDŹ: W ciągu ostatnich dwóch miesięcy powróciło do kraju pcnad tysiąc osób, w tym większość •w październiku. Są to przeważnie repatrianci z krajów Europy zachodniej, z Ameryki Północnej i Południowej. Jest wśród nich pokaźna grupa z obozów dla uchodźców w NRF (tzw.- Dipisi), są także byli żołnierze tz\v. kompanii wartowniczych PYTANIE: Wspomnieliście Obywatelu Pełnomocniku, że są również punkty repatriacyjne przy granicy wschodniej. Jak wygląda repatriacja ze wschodu? ODPOWIEDŹ: W ostatnich miesiącach przybyła również do kraju pewna liczba repatriantów z ZSRR. Są to przeważnie Polacy, którzy w czasie zawieruchy wojennej znaleźli się na terytorium ZSRR, nie zostali objęci repatriacją w pierwszych latach po wojnie, a obecnie wracają do kraju. Są wśród nich również osoby skazane za różne przestępstwa popełnione w czasie trwania działań wojennych lub bezpośrednio po ich zakończeniu i obecnie przedterminowo zwolnione. Oczekiwane są dalsze transporty repatriantów. Pewna liczba repatriantów przybyła również te Chin. PYTANIE: Jak oceniacie, Obywatelu Pełnomocniku, wy dalszej repatriacji? perspektyODPOWIEDŹ: Chciałbym podkreślić, że wbrew zasadzie swobody decyzji co do powrotu do kraju, na terenie niektórych państw zachodnich czynione są trudności, toleruje się wymierzoną przeciwko repatriacji działalność klik emigranckich, działalność stwarzającą niejednokrotnie atmosferę terroru wobec każdego kto chce powrócić do kraju. Z dotychczasowych wyników akcji widać jednak, że tęsknota za krajem i zdecydowana wola powrotu jest zdolna do łamania wszelkich przeszkód. W zakończeniu, Pełnomocnik Rządu oświadczył: Społeczeństwo nasze gorąco popiera postanowienia Rządu w sprawie repatriacji. Świadczą o tym nie tylko wypowiedzi zawarte w pismach, jakie otrzymuję od wielu osób, świadczy o tym przede wszystkim życzliwy stosunek do powracających do kraju repatriantów. Społeczeństwo nasze ciepło i serdecznie przyjmuje repatriantów, pomaga im w urządzaniu się na nowym miejscu zamieszkania, ulatwia ludziom, którzy po latach tułaczki i błąkania się na obczyźnie wrócili do kraju, szybsze wrasta,nie w naszą nową rzeczywistość. Otaczając opieką repatriantów, pisząc listy do krewnych i znajomych, znajdujących się za granicą a wahających się, społeczeństwo nasze czynnie współdziała w realizacji uchwały Prezydium Rządu W sprawie repatriacji, 0 rozwój kontaktów między Wschodem a Zachodem Propozycje delegacji ZSRR W dyrektywie szefów rządów ZSRR, USA, W. Brytanii i Francji w sprawie rozwoju kontaktów między Wschodem a Zachodem wskazano na konieczność przestudiowania „kroków, w tym również kroków, jakie należałoby podjąć w instytucjacn ONZ, które mogłyby: a) doprowadzić do stopniowego usuwania barier przeszkadzających swobodnemu komunikowaniu się i pokojowej wymianie handlowej między narodami i b) doprowadzić do realizacji swobodnych kontaktów i stosunków korzystnych wzajemnie dla zainteresowanych krajów i narodów“. Zgodnie z tym ministrowie spraw zagranicznych czterech mocarstw pragnąc przyczynić się do umocnienia pokojowej współpracy między państwami uzgodnili co następuje: ] Uznaje się za konieczne podjęjowi cie kroków sprzyjających rozwohandlu międzynarodowego; należy przy tym mieć na względzie konieczność usunięcia istniejących przeszkód i ograniczeń w dziedzinie handlu międzynarodowego między Wschodem a Zachodem oraz stosowanie zasady największego uprzywilejowania w handlu i żegludze, 9 Cztery mocarstwa podejmą zależne od nich kroki zmierzające do popierania swobodnego przepływania statków handlowych wszystkich krajów przez cieśniny i kanały morskie o znaczeniu międzynarodowym oraz do usunięcia istniejących obecnie ograniczeń w dziedzinie komunikacji morskiej z niektórymi państwami. O Podjęte zostaną kroki w kierun° ku rozszerzenia międzynarodowych kontaktów naukowo - technicznych, a w szczególności w dziedzinie pokojowego wykorzystania energii atomowej (technika, rolnictwo, medycyna itd.) drogę zwoływania konferencji z udziałem odpowiednich specjalistów i in. Przedstawiciele czterech mocarstw podejmą odpowiednie kroki w organizacjach międzynarodowych zajmujących się problemami współpracy międzynarodowej w dziedzinie nauki i techniki. Jako jeden z pierwszych kroków uważa się za pożądane zwołanie w 1956 roku międzynarodowej konferencji w sprawie stosowania energii atomowej w dziedzinie ochrony zdrowia. a Cztery mocarstwa opowiadają się za udziałem w międzynarodowych organizacjach wyspecjalizowanych wszystkich państw pragnących współpracować z tymi organizacjami. > r Popierać się będzie także następujące kroki, w tym ewentualne kroki w organach i instytucjach Organizacji Narodów Zjednoczonych, które mogą się przyczynić do zacieśnienia kontaktów między Wschodem a Zachodem w dziedzinie przemysłu, rolnictwa, kontaktów kulturalnych i rozwoju turystyki: a) wzajemna wymiana delegacji i wzajemne wizyty działaczy na polu przemysłu, rolnictwa i handlu w celu wymiany doświadczeń i zapoznania się z osiągnięciami odpowiednich krajów w tych dziedzinach; b) rozwój stosunków kulturalnych między krajami w celu rozszerzenia wzajemnych kontaktów działaczy nauki i kultury oraz wymiany dziel sztuki mając na względzie, iż pożądane jest zawarcie między krajami odpowiednich porozumień dotyczących współpracy w dziedzinie kulturyc) rozszerzenie wzajemnej wymiany wydawnictw prasowych (książki czasopisma, dzienniki itd.) między instytutami naukowo-badawczymi, bibliotekami, stowarzyszeniami naukowymi i kulturalnymi, organizacjami społecznymi i osobami prywatnymi; d) kroki w kierunku szerszego rozwoju turystyki międzynarodowej, jak również kontaktów sportowy cii między krajami; e) kroki zmierzające do usunięcia istniejących sztucznych przeszkód w dziedzinie przepisów imigracyjnych i innych ograniczeń utrudniających rozwój wskazanych wyżej kontak tów między, państwami, Ktentorandym mccarstw zach. Na wstępie memorandum trzej ministrowie zachodni „wyrażają pragnienie zbadania wraz z ministrem spraw zagranicznych ZSRR środków zmierzających do stopniowego usuwania barier, które przeszkadzają w swobodnych kontaktach i pokojowym handlu między narodami“. Twierdząc następnie, że rządy mocarstw zachodnich „nieprzerwanie wypowiadały się za swobodnym przekazywaniem informacji i idei oraz swobodną wymianą osób i rozwojem pokojowego handiu", trzej zachodni ministrowie oświadczają, iż rządy czterech mocarstw „muszą aktywnie przyczynić się do ustanowienia lepszego zrozumienia między narodami Zachodu i narodami Europy wschodniej“. Memorandum wylicza z kolei w punktach szereg postulatów, których spełnienie „mogłoby z biegiem czasu stać się podstawą do dalszego ożywienia kontaktów w szerszym międzynarodowym zakresie“. chodnie postulaty są następujące:Za1 „Należy ułatwić wymianę informacji i idei. Wszelka cenzura powinna być stopniowo usunięta“. 2 „Powinny być podjęte kroki kierunku utworzenia przez cztery mocarstwa na zasadzie wzajemności ośrodków informacji w każdej ze stolic, gdzie ośrodki takie jeszcze nie istnieją“. 3 „Cztery mocarstwa powinny zezwolić na publikowanie i ułatwić dystrybucję wśród instytucji publicznych i osób prywatnych oficjalnych periodyków w językach angielskim, francuskim i rosyjskim“. A „Powinna być popierana wymiana książek, czasopism dzienników między bibliotekami, u- ! niwersytetami oraz organizacjami zawodowymi i naukowymi ZSRR trzech krajów zachodnich“, przy czym wymienione publikacje „powinny być również dostępne w powszechnej sprzedaży“, r „Powinien nastąpić poważny wzrost wymiany publikacji rządowych“ oraz „katalogów i wykazów tych publikacji“. r W punkcie tym jest mowa o po-0 trzebie wymiany filmów „na normalnych warunkach handlowych“. „Powinna być zorganizowana wymiana wystaw między ZSRR i trzema państwami zachodnimi“. W punkcie 8 i 9 mocarstwa zachodnie proponują swobodne przekazywanie informacyjnych audycji radiowych oraz wymianę audycji radiowych na tematy międzynarodowe. 1 n „Cztery rządy powinny podjąć ■*-odpowiednie kroki w kierunku zniesienia cenzury depesz prasowych i umożliwienia dziennikarzom dostępu do normalnych źródeł informacji“. Punkty od 11 do 15 zawierają postulaty rozszerzenia ' turystyki, wymiany kulturalnej, naukowej i sportowej oraz wymiany studentów. 1 r „Powinny być usunięte na za^sadzie wzajemności ograniczenia w swobodnym poruszaniu się członków misji dyplomatycznych czterech i rządów“ W punkcie tym ministrowie za‘ chodni proponują współpracę w dziedzinie lotnictwa komunikacyjnego oraz wypowiadają się za rozszerzeniem handlu. Memorandum głosi, że „główna inicjatywa w zapewnieniu wzrostu handlu między Wschodem a Zachodem musi być podjęta przez kraje Europy wschodniej“, a ministrowie zachodni wyrażają gotowość „przychylnego rozważenia wszelkich propozycji“ w tej dziedzinie. 7 Międzynarodowe spotkanie działaczy katolickich i chrześcijańskich (B) DOKOŃCZENIE ZE STR. 1 ufundowanej przez Stowarzyszenie „PAX“ nagrody im. Włodzimierza Pietrzaka. Przemówienie wstępne wygłosił znany literat katolicki, poseł J. Dobraczyński, który też wręczył laureatom nagrody. Przyznano pośmiertną nagrodę naukową śp. prof. dr. Z. Wojciechowskiemu za całokształt pracy naukowej i działalności poświęconej polskim ziemiom zachodnim. Również przyznano nagrodę naukową ks. dr. .1. Czujowi, rektorowi, Akademii Teologii Katolickiej za prace na polu patrystyki. Nagrodę literacką otrzymał W. Żukrowski za swą twórczość ze specjalnym uwzględnieniem dziennika podróży po Wietnamie, a literacką nagrodę młodych — J. Stadnicki. Ponadto za przyswajanie literaturze francuskiej najwybitniejszych pozycji literatury polskiej i za twórczość oryginalną w duchu chrześcijańskim przyznano nagrodę pisarzowi francuskiemu, P. Cazin. Po wręczeniu nagród przez pos. J. Dobraczyńskiego przemawiali ks. dr J. Czuj, W. Żukrowski i J. Stadnicki, wyrażając podziękowanie. 31 ub. m. — w drugim dniu spotkania — przemówienie zagajające wygłosił przewodniczący Stowarzyszenia „PAX“ B. Piasecki. Następni« red. W. Kętrzyński wygłosił referat pt. „10 lat doświadczeń kościoła katolickiego w Polsce Ludowej“. W dyskusji po referacie zabierali głos: G. de Bosschere (Belgia), G Desczyk (NRD), prof, dr Stefania Skwarczyńska, P. Ricard (Francja), L. Cimmerer (NRF), D. Allard (Belgia) i A. Micewski. Jutro dalszy ciąg obrad, (ap) Czwarty dzień obrad w Genewie (C) DOKOŃCZENIE ZE STR. 1 W związku z tym delegacja ra dziecka proponuje wystosować w imieniu naszej konferencji zaproszenie do premiera NRD Otto Grotewohla i do kanclerza federalnego NRF Konrada Adenauera, aby przybyli do Genewy osobiście lub wysłali swych przedstawicieli dla wzięcia udziału w rozpatrywaniu problemu niemieckiego. Dulles, Pinay i Macmillan wypowiedzieli się przeciwko propozycji delegacji radzieckiej. Oświadczyli oni, że sprzeciwiają się zaproszeniu przedstawicieli NRD, ponieważ rządy mocarstw zachodnich nie uznają rządu NRD i wyrazili pogląd, że należy wysłuchać jedynie i tylko przedstawicieli NRF. W. M. Mołotow podkreślił, że stanowisko przedstawicieli mocarstw zachodnich jest bezpodstawne. Stanowisko mocarstw zachodnich — oświadczył minister Mołotow — zostanie niewątpliwie odpowiednie ocenione w Niemczech — jako nie odpowiadające dobru sprawy. Oświadczenie min. Mołotowa w sprawie zapewnienia bezpieczeństwa Europy Następnie min. Mołotow złożył oświadczenie w sprawie bezpieczeństwa europejskiego i przedstawił konferencji projekt Układu o bezpieczeństwie w Europie. (Tekst Układu podajemy obok). Oświadczenie min. Mołotowa głosi m. in.: Dokonaliśmy wymiany poglądów na temat propozycji Związku Radzieckiego w sprawie stworzenia systemu bezpieczeństwa zbiorowego w Europie, a także w sprawie odpowiedniej propozycji Francji, W. Brytanii i USA. Ta wymiana poglądów wykazała, że uczestnicy konferencji nie osiągnęli jeszcze koniecznej zgodności stanowisk. Rząd radziecki uważał 1 uważa nadal, że sprawie utrwalenia pokoju w Europie służyłby najlepiej taki system bezpieczeństwa w Europie, w którym uczestniczyłyby wszystkie państwa europejskie pragnące tego udziału, niezależnie od Ich ustroju społecznego i państwowego, jak również St. Zjednoczone. Rząd ZSRR jest przekonany, że ta właśnie droga, droga połączenia wysiłków państw europej-skich, a nie droga utrzymania ugrupowań militarnych, meże zapewnić trwale gwarancje pokojowego rozwoju narodów Europy. Mimo że nie osiągnęliśmy jeszcze koniecznego porozumienia w tej sprawie, delegacja radziecka nadal jest zdania, że możliwości osiągnięcia na naszej konferencji pozytyw« nych rezultatów w sprawie bezpieczeństwa europejskiego nie są jesz«1 cze wyczerpane. Delegacja radziecka proponuje o* mówienie sprawy możliwości za war* cia układu o bezpieczeństwie w Europie z udziałem początkowo węższego kręgu zainteresowanych państw. Jak wiadomo, uzgodnione przez szefów rządów czterech mocarstw dyrektywy polecają rozpatrzenie różnych propozycji zmierzających do osiągnięcia bezpieczeństwa europejskiego, łącznie z paktem o bezpieczeństwie dla Europy, jak i „dla części Europy“. Poruszając tę sprawę rząd radziecki bierze pod uwagę te konstruktywne propozycje, jakie były wysunięte na genewskiej konferencji szefów rządów czterech mccarstw, m. in. przez premierą W. Brytanii pana Edena, Uwzględniamy również propozycje trzech mocarstw, przedstawione na obecnej konferencji. Jeśli chodzi o krąg państw — uczestników takiego układu o bezptće^eństwie w Europie, proponujemy, jaby jego uczestnikami były cztery nłocarstwa — ZSRR, USA, Francja, W, Brytania, jak również wszyscy inni uczestnicy zarówno Unii Zachodnio * Europejskiej, jak Układu Warszawskiego, w ty\n Niemiecka Republika Federalna i Niemiecka Republika Demokratyczna Rząd radziecki zgadza się także, aby uczestnikami układu były również inne państwa europejskie, które zechciałyby się do niego przyłączyć, np. Jugosławia i Dania. Nasuwa się, rzecz jasna, probierni dotyczący charakteru zobowiązań, jakie mogłyby podjąć państwa uczestniczące w układzie o bezpieczeństwi® .w Europie. Naszym zdaniem, główne zobowiązania tych państw powinny być następujące: a) Powstrzymywać się od stosowania' wobec siebie siły zbrojnej i rozwiązywać wszystkie spory, które 'mogłyby wyniknąć między uczestnikami u* kładu, drogą pokojową; b) udzielać sobie wzajemnej porno« cy, w tym pomocy zbrojnej w wypadku, jeżeli którykolwiek z uczestników układu padnie ofiarą napaści w, Europie; c) przeprowadzać wzajemne konsultacje między uczestnikami układu, zarówno związane z zobowiązaniami przewidzianymi w punkcie „a“, jak z zobowiązaniami przewidzianymi1 W punkcie „b“; d) utworzyć zgodnie ze specjalnymi porozumieniem uczestników układu organ (lub organa) w celu .przeprowadzania wyżej wskazanych konsultacji, jak również w celu podejmowania innych kroków, które mogą okazać się niezbędne w związku a realizowaniem przez państwa zobowiązań wynikających z układu. Wnosząc tę propozycję rząd radziecki wychodzi oczywiście z założenia, że w następnym okresie istniejące układy i porozumienia (Blok Atlantycki, Unia Zachodnio-Europejska, Układ Warszawski) powinny stracić moc, a utworzone na ich podstawie ugrupowania wojskowe powinny być rozwiązane. Jednakże obecnie w związku z niniejszą propozycją dotyczącą układu o bezpieczeństwie w Europie rząd radziecki nie proponuje żadnych konkretnych warunków w sprawie terminu ważności tego układu oraz zastąpienia go przez układ ogólnoeuropejski. Uważamy za możliwe ograniczyć się do powołania się w układzie na to, że będzie on funkcjonował dopóty, dopóki nie zostanie zastąpiony przez inny szerszy układ o bezpieczeństwie europejskim, który będzie przewidywał zastąpienie istniejących układów i porozumień. Rząd radziecki wychodzi również z założenia, że zawarcie układu nia powinno naruszać zobowiązań państw — jego uczestników, które wynikają z istniejących układów i porozumień, co należałoby wyraźnie zastrzec w tekście układu. To samo należy powiedzieć, jeśli chodzi o prawo państw do samoobrony indywidualnej i zbiorowej, przewidziane w art. 51 Karty NZ w wypadku napaści zbrojnej. Prawa tego nie powinno ograniczać przyjęcie przez państwa zobowiązań wynikających z układu o bezpieczeństwi® w Europie. Przy rozpatrywaniu zagadnienia bezpieczeństwa w Europie nie możemy nie myśleć o bezpieczeństwie takich państw, jak Polska, Czechosłowacja, Jugosławia, Grecja i inne państwa europejskie, których narody w wyniku inwazji hitlerowskiej dąznały tylu nieszczęść, 1 Oświadczenia Macmillana i Duilesa Minister Macmillan zapewnił, ża przedstawiciele mocarstw zachodnich uważnie przestudiują oświadczenie W. M. Mołotowa oraz złożone przez niego propozycje. Dodał on, że pragnąłby otrzymać propozycje delegacji radzieckiej w kwestii zjednoczenia Niemiec. J. F. Dulles przyłączył się do słów Macmillana. W. M. Mołotow oświadczył, że zdaniem delegacji radzieckiej ministrowie powinni dokonać wymiany poglądów na temat złożonych przez delegację ZSRR w poniedziałek propozycji, a następnie delegacja radziecka zamierza wypowiedzieć się również bezpośrednio na temat Nimiec. Następne posiedzenie ministrów spraw zagranicznych odbędzie się 2 bm.