Horing Károly szerk.: Religio, 1877. 2. félév
20. szám
155 lum ad tollenda dubia eruditi viri in Universitate Catholica Insulensi, qui eorum solutionem humillime expetebat, sed magis etiam ad eum scopum, ut acriores aliis in locis exortae concertationes hac occasione sopirentur. Vult enim ac optat Sanctitas Sua, ut docti homines catholici non de liberis opinionibus inter se disceptando vires suas distrahant, sed imo eas omnes communibus studiis licet diversa forte systemata sequantur, ad materialismi ceterorumque nostrae aetatis errorum expugnationem convertant. Quare haec quae iussu sanctissimi Domini Nostri sum dicturus, omnes quorum interest sibi commendata habeant ac probe animis insita. 1. Graviter abuti Litteris a Sanctitate Sua die 23. Iulii 1874 ad Doctorem Travaglini datis, quibus opus ab eo susceptum commendatur, eos omnes qui exinde contendunt, Sanctitatem Suam voluisse per earn commendationem improbare systemata quaedam philosophica íIli opposita, quod de materia prima et substantiali forma corporum idem Doctor eiusque socii adoptarunt; si quidem haec alia systemata, non secus atque illud, non modo pluribus catholicis doctisque viris probantur, sed etiam in hac ipsa Urbe principe catholici orbis in praecipuis Athenaeis Pontificiis usu recepta sunt. 2. Ad systemata ista alia scholarum catholicarum improbanda merito proferri nequaquam posse Litteras a Suinmo Pontifice datas ad Eminentissimuin Card. Archiepiscopum Coloniensem, vel ad Reverendissimum Episcopum Vratislaviensem, aliave Ecclesiae décréta et definitiones ; ea namque documenta pertinent tantummodo ad docendam ,,unitatem substantialem huinanae naturae", quae duabus constat substantiis partialibus, corpore nempe et anima rationali, adeoque haec eadem documenta spectant ad doctrinam theologicam ; dum eae controversiae, quae non ita pridem resuscitatae sunt et a viro erudito in suis ad summum Pontificem litteris commemorantur, doctrinas mere philosophicas respiciunt, super quibus catholicae scholae diversas sententias sequunturac sequi possunt; quoniam suprema Ecclesiae auctoritas numquam pro altera Judicium túlit quod alteram excluderet. Post haec quae dicta sunt, facile quisque intelligit, quam necessario postuletur, ut viri docti catholici in suis cum scriptionibus tum disputationibus limites modestiae ac leges charitatis christianae sollicite servent, cum systemata examinant aut impugnant ab Apostolica Sede neutiquam damnata, quaeque in conspectu ipsius Pontificis retinentur atque usurpantur. Quam quidem in rem mentis oculis observari oporteret, quae Benedictus XIV. ipsis librorum censoribus praescripsit in celebri Constitutione, ubi inter cetera sapientissime statuta haec habet: „Ecclesiae sanctae dogmata et communem Catholicorum doctrinam, quae Conciliorum generaliurn decretis, Roinanorum Pontificum Constitutionibus et orthodoxoruin Patrum atque Doctor um consensu continetur, unice prae oculis habeant, hoc de caetero cogitantes: non paucas esse opiniones, quae uni scholae, instituto aut nationi certo certiores videntur, et nihilominus sine ullo fidei aut religionis detrimento ab aliis catholicis viris reiiciuntur atque impugnantur oppositaeque defenduntur, sciente ac permittente Apostolica Sede, quae unamquamque huiusmodi opinionem in suo probabilitatis gradu relinquit." His, quae voluntate ac iussu Sanctissimi Patris tota epistola perscripsi, anxiis interrogationibus eruditi viri, qui eas proposuit et aliorum quoque dubiis plene satisfactum, ac praesertim illud eflfectum esse confido ut disceptationes non apud vos quidem, uti dixi, sed inter alios quosdam subortae iustis finibus coerceantur, nec quis amplius Pontificiis actis abutatur, nominatim vero Litteris a Sanctitate Sua ad Doctorem Travaglini conscriptis, quibus, ceu liquet, contra mentem et consilium scribentis perperam quidam usi sunt. Pontificio demum perfunctus inandato hanc ego datam opportunitatem libenter amplector, ut sinceram existimationem meam denuo tibi profitear qua sum ex animo Tui 111. ac. Rev. Domine, addictissimus famulus WLADIM1RUS CZACKI S. Congregationis Negotiis Ecclesiasticis Extraordinariis o o ~ praepositae Secretarius. Romae, die 5. Iunii 1877. Egy régi hazai műkincs. (Az érsekújvári templom góth stylii szentségtartója.) Az egyházi szolgálatra szánt edények között mind a forma gazdagságát, mind a külső kiállítás fényét illetőleg, tagadhatlanul első helyen állanak az úgynevezett monstranciák, vagyis szentségtartók. Míg ugyanis a kath. anyaszentegyház pompagazdag kultusában mindenütt a főeszmét, Isten házának dicsőségét látjuk és találjuk, addig a szent ténykedéseknél használt edényekben az anyaszentegyház ismert pompaszeretetén felül nagyszerű művészi alkotásokkal, műremekekkel találkozunk. Megérthető tehát, hogy kivált ilynemű productumoknál a művész alkotó ereje egész fenségét kifejté, s hogy a szentségtartók, melyeknek legközelebbi rendeltetésük vala az Urnák imádásra felmutatott szent testét befogadni, magasabb művészi ambitio tárgyát