Gimnasiului Superiore, Balázsfalva, 1858
I. / I) E I! E EITE ft A ft 1 A V A L A C II 0 ft V M, ue Literaria Yalacliorum, seu Romanorum in Dacia, scripturus probe sentio, quam difficilem scribendi materiem adgrediar, quam non externi .tantum nulli, sed ne domestici quidem scriptores fere hactenus tra'cturcausi sunt. Tentandom tamen -esse existimavi, non quod xiribus meis aut mulli,plicihus copik confidam, nec quod plenam omnibusque numeris absolutam pertractationem promittere queam, sed quia rem disquisitione haud prorsus indignam censerem, speroque benignos lectores liant tueam quantulamcunque operam aequi bonique consulturos, dum alii e divitioribus gazis copiosiora proferant, aut quae a me humanitus errata comperta luerint, iut feret animus, emendare non dedignabuntur. In bypotlvcsi de rontana gentis nostrae origine, investigationes quoque de ejusdem re literaria altius ab ipsis nempe gentis incunabulis repetendae venirent; verum nec monumenta supersunt, quae diversam a latina eortim temporum, in Dacia vigentem huic genti propriam literatúrai» exhiberent, nec etiam vero simile itabis videtur, consuetudinem antiquioribus saeculis in Dacia exstitise alia praeter latinam & graecatu lingua aliquid scribendi, etiamsi, quod indubitatum esse videtur, lingua a.uIgaris non parum a latina cultiorum hominum non in Dacia modo sed in toto jam imperio rontana, sub ipsis etiam primae coloniarum deductionis in hanc provinciam initiis, differret. Hic rerum status procul dubio, etiam in dies magis labente latinae linguae puritate, perduravit quaindiu in parte orientali imperii usus latinae linguae nondum abolitus fuit, quod primum regnante Rhoea circa a. 002 factum fuisse perhibetur. Ab eo vero tempore, quum lingua vulgaris rontana orientalis, a latina jam longis terrarum tractibus dissita, sitiimet relicta foret, haud dubie necessitas quoque propria caqne vulgari lingua scribendi exorta fuit: barbarorum enim inclusiones splendidissimarumque urbium ac florentium provinciarum devastationes colonias románomul eo angustiarum redegerant, ut linguae latinae cultioris sensus scientiaque e gremio gentis sensim aboleretur, id quod et in reliquis orbis rontani partibus accidisse cx monumentis constat. 1*