Trybuna Ludu, marzec 1989 (XLI/51-76)
1989-03-01 / nr. 51
^ 'X < ' SRODÄ Proletariusze wszystkich krajów, łączcie sięl #Trybuna Łuduf"* ORGAN KOMITETU CENTRALNEGO POLSKIEJ ZJEDNOCZONEJ PARTII ROBOTNICZEJ ________Rok_wnrdJ(Ll WctHawc, I wäret» 19B9j^ _________________________________________ Wydanie 3 Cena 25 it Partia przy „okrągłym stole" str. 2 O obradach „okrągłego stołu" str. 3 14 Co się dzieje przy „stoliku ds. reform politycznych”? — str. 5 Konferencjo rzecznika prasowego rzqdu str. 6 Rozmowy polsko-bułgarskie UNIWERSYTET III WIEKU Sensem łe9° uniwersytetu jesl vJrmvcrcoT ici iii vvicmj. i(dodai wiedzy do dojw;adeie. nia". Lubelski Uniwersytet III wieku rozpoczql czwarty rok działalności. W zajęciach uczestniczy 500 osób w wieku 60-Ó5 lat,. a nawet starsi. W ciągu tygodnia odbywa się tu 20 różnych zajęć hi. in. w zespołach: wiedzy o sztuce, literackim, teatralnym i muzycznym, plastycznym, historycznym, rekreacyjnym i turystycznym, a także wykłady, lektoraty językowe, itd. HONDURAS. W San Pedro Sula odbyła się konferencja ministrów spraw zagranicznych, pięciu państw Ameryki Środkowej, państw członkowskich EWG oraz Grupy z Contddory (Panama, Wenezuela, Kolumbia, Meksyk).1 Omawiano pomoc EWG dla regionu. str. 9 WHITES smms buumkh TVI ni A RIAiVn-111 Władze miasta Carletonvill* „TYLKO DLA BIAŁYOn . (RpA) ustawHy w parku mlejskim tablice z napisem „Tylko dla białych” powołując się na dekret wydany w 1953 roku. Spowodowało to bojkot sklepów należących do białych przez 9połeozność murzyńską. Wspólnie z Prezydium Rzqdu oceniono sytuację społeczno-polityczna w kraju • Dorobek wojewódzkich konferencji sprawozdawczych PZPR # Niepokoje, strajki i burdy uliczne nie sq drogą do porozumienia narodowego Posiedzenie Biura Politycznego KL FZł*R w I.UTRGO Biuro Polityczne KC PZPR 1 g _ na wspólnym posiedzeniu z Prezydium śm Bządu oceniło sytuację społeczno-polityczną w kraju. Omówiono dotychczasowy przebić? rozmów przy „okrągłym stole”. Zapoznano się z dorobkiem już przeprowadzonych wojewódzkich konferencji sprawozdawczych PZPR. Osnową żywych, polemicznych dyskusji są postanowienia X Plenum KC oraz tezy. jakie przygotowano przed tym posiedzeniem. Decyzje plenum traktowane są jako niezwykle istotny czynnik przemian w życiu partii Sprzyjają one — podkreślano — krytycznemu przewartościowaniu stylu i metod jej pracy. Logika przemian politycznych, społecznych reform gospodarczych nakłada na członków partii obowiązek rzetelnej znajomości i oceny pojawiających się zjawisk, sprostania wyzwaniom. jakie one niosą, polemiki z błędnymi opiniami, obrony dorobku socjalizmu w naszym kraju Na konferencjach Wojewódzkich i w siłach zbrojnych uznano za niezbędne umocnienie jedności politycznej partii, konsolidację jej szeregów craz nadanie nowych impulsów w życiu ideowym zgodnie z wynikami III Ogólnopolskiej Konferencji Teoretyczno-Ideologicznej. Zwracano uwagę na potrzebę określenia długofalowych zasad współdziałania 2 juchom zawodowym w warunkach pluralizmu związkowego, zmiany form pracy z organizacjami społecznymi i młodzieżą. Partia ■f- podkreślano — powinna rozszerzać i umacniać siły frontu lewicy społecznej i współdziałających z nimi sił proreformatorskich Decyzje X Plenum KC ożywiły pracę wielu ogniw partii; co znajdüje wyraz w kamjpanii sprawozdawczej, w tym na konferencjach wojewódzkich. Poszukuje się nowych form działania. Skala tych poszukiwań zwiększyła się znacznie. Wiele z Inicjatyw zmierza do przekształcania budynków partyjnych w „domy partii”, tętniące życiem społecznym, Dokonuje się uspołecznienie pracy partii przeć powoływanie przy instancjach grup konsultacyjnych i doradczych, ożywianie pracy partyjnej w miejscu zamieszkania. Po nowe formy oddziaływania Sięgają liczne podstawowa Organizacje partyjne. M czasie obrad pojawiła się też wiele pytań I wątpliwości. M- lir. dotyczyły one gwarancji, jakie są niezbędne, aby zapewnić owocne funkcjonowanie szerokiej koalicji sił proreformatorskich. Uczestnicy konferencji woJ&ódifci»lK~cz<?} sto wyrażali obawy o skutki utrzymujących się w kraju niepokojów, strajków, wymuszenia podwyżek płac nie uzasadnionych lepszymi wynikami gospodarowania. Z oburzeniem odniesiono się do demonstracji agresywnych grup młodzieży przeradzających się w uliczne burdy połączone z aktami wandalizmu'Oraz ekscesami antyradzieckimi. Najostrzejszy sprzeciw budzą próby ekstremistów docierania do szkół i wciągania uczniów do udziału w politycznie jątrzących akcjach i zamieszkach. To nie są drogi do porozumienia narodowego — wskazywali delegaci na konferencje partyjne — nie w taki sposób tworzy się nowy demokratyczny lad polityczny 1 społeczny w kraju Domagali się, aby prawo było jednoznacznie respektowane, udzielając 00- parcią krokom podjętym przez rząd dla przeciwdziałania naruszeniom spokoju i porządku Biuro Polityczne w. pełni podziela, to stanowisko uczestników konferencji sprawozdawczych FŻPR Złożonym dyskusjom, tworzeniu form pluralizmu musi' towarzyszyć sprawne, efektywne działanie wszystkich struktur i instytucji państwa. administracji gospodarczej i terenowej Niedopełnianie obowiązków, naruszanie procedur postępowania, niepodejmowanieenergicznych działań, mimo że są po temu warunki musi spotykać się nie tylko z potęp!eniem, ale pociągać za sobą ostre konsekwencje. M. in. op.uii publicznej należy wskazać osoby personalnie odpowiedzialne za decyzje o dużych podwyżkach cen wyrobów podejmowanych w zakładach- pracy na podstawie nierzetelnych rachunków ekonomicznych W przedsiębiorstwach należy dokonać analiz ich sytuacji gospodarczej. W tych pracach nie może zabraknąć przedstawicieli samorządów załóg, związków zawodowych, organizacji partyjnych. Załogi powinny być operatywnie informowane o treści tych opracowań (PAP) Podzielić Instytut Energii Atomowej? • Dlaczego wagaruje „Maria” i „Ewa” • Czy nauka musi być deficytowa? • Na izotopach można zarobić W Świerku chcą pracować ekonomicznie Mówią otwarcie: - Czujemy się oszukani... Wiele trudu włożyli, by stworzyć firmę. Ograniczyli koszty, usprawnili organizację, a gdy - zgodnie, z logiką reformy - mając pełną samodzielność ekonomiczną, zechcieli się usamodzielnić - spotkała ich kontra ze strony dyrekcji Instytutu Energii Atomowej w Świerku. Abywyfelć* głowy fanaberie o samodzielności -- mówią — dyrekcja rozpoczęła demontaż Ośrodka Produkcji I; Dystrybucji Izotopów. Wyłączono z jego struktury kolejno Zakład Unieszkodliwiania Substancji czych, Zakład PromieniotwórDozymetrii Biuro Handlu Zagranicznego i „Polatom”. Ponieważ negocjacje nie przyniosły rezultatów; załoga przystąpi do akcji protestacyjnej — dodają prosząc o niepodawanie nazwisk. Pod doręczoną do „TL” rezolucją podpisały się: Egzekutywa OOP, Rada Załogi, Oddziałowa ZNP W Świerku, na terenach dawnego Instytutu Badań Jądrowych, gospodarzą dwa instytuty Z miejsca słyszę, że nie był to dobrze przemyślany podział.. Przyczyną jest osadzenie w Strukturze IEA — Ośrodka Produkcji I Dystrybucji Izotopów Ma on pełną samodzielność ekonomiczną i finansową. ivlt>że dowolnie kształtować ceny, koszty własne, wybierać tkierunki zbytu Pełna, swoboda dotyczy tak? że płac. ■ I to t mówią w OPiDl — stało się kością niezgody Bo oto działając oszczędnie ekonomicznie wypracowaliśmy oto np. w 1986 roku 297 min zysku, a IEA — 35 min, O- trzymaliśmy wysokie nagrody a wiadomo, pieniądz dzieli.. Nie przypadkiem też w latach 1985—87 ceny na ich wy. roby nie drgnęły ani o złotówkę. Przez ten okres — dzięki zdrowemu systemowi motywacyjnemu — rosły także zyski i zarobki. — Z instytutem dziś nas niewiele łączy — dodają — Może tylko dyrektor. Powiązanie dalsze miałoby sens Wtedy, gdyby instytut wdrażał u nas swoje badania. Tymczasem ośrodek wykorzystuje do produkcji przeważ-nie prace swoich pracowników. Efekty ich pracy z kolei sprzedaje Biuro Handlu Zagranicznego „Polatom” wprawdzie powołane przez IEÄ, ale integralnie związane z ośrodkiem. 98 proc. jego obrotów to nasze wyroby. Dotyczy to kraju i zagranicy. Czy instytut ma teraz odcinać kupony od naszej pracy? — bo marże tworzą wcale okrągłą sumkę. Wymieniają mi także sprawę wzrostu świadczeń na dyrekcję O ile w 1987 wynosiły 6,9 min złotych, to rok później już 25,2 min. Łączne obciążenia na rzecz instytutu zwiększyły sie do 129 min „Obciążenie”, odbywa się drogą poleceń lub faktur, które nie mają przedstawionej kalkulacji. Pytam o „szykany”. Oto — mówią — w całym ub. r. usługi świadczone przez Zakład Unieszkodliwiania Substancji Promieniotwórczych kosztowały 13 min zł. Tymczasem IEA po miesiącu gospodarowania nadesłało fakturą na ponad 5 min zł. I to bez wyspecyfikowania., kalkulacji usłuei. — Czy chcą w ten sposób zmusić nas do uległości? — pytają. W starej strukturze mieliśmy dobre wyniki. Firmy zagraniczne chcą tworzyć z nami spółki. Bez samodzielności prawnej nie możemy działać zgodnie z duchem reformy?... Zastępca dyrektora IEĄ, Witold Osakiewicz ma odmienne zdanie: — Wniosek o usamodzielnienie się ośrodka, a więc de facto podział instytutu, nie znajduje uzasadnienia w kategoriach prawa, ekonomiki, przepisów bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej. Na dyrekcję za sprawą ośrodka spadają ciągłe nieprzyjemności... — To może lepiej pozbyć się go — proponuję. — Ośrodek zaczął traktować- reaktory instrumentalnie jako „maszynkę” do produkcji izotopów My za nich zbieramy cię^i od kontroli. Reaktor „Maria” od roku nie pracuje, a „Ewa” jest okresowo dopuszczana do pracy (pół roku postoju). Od dawna projektowaliśmy zmiany struktury IEA. Inna jest filozofia producenta izotopów — inna nasza. Na pierwszym planie musi być bezpieczeństwo Stąd powód przejęcia od 1 stycznia reaktorów, utylizacji i dozymetrii. Podejrzenie budzi przewlekanie się remontu reaktorów Ale mamy też wyjaśnienie — reaktor stojący kosztuje po prostu mniej... Inna sprawa. Oto porcja jodku sodu ze Świerku kosztuje 26 tys. zł, z importu — już 132 tys. W pierwszym (DOKOŃCZENIE NA STR. 2) W tej spfawie musi być jednoznaczność. U- czestńięy obrad „o- Krągłego stołu" - również ci, którzy uważajg się za reprezentantów tzw. niezależnych ugrupowań młodzieżowych - nie mogą pomijać milczeniem, wobec czy też być obojętni, ulicznych awantur; jakie zdążyły się niedawno w Krakowie i innych miastach. Niestety żadnej refleksji w tej sprawie nie zaprezentowała strona opozycji, w czasie wtorkowych obrad podzespołu ds. młodzieży. Nikt przy tym „stole” ni* próbuje zacierać różnic, wszyscy tury politycznej, uczq się kulchcą dojść do kompromisu walcząc na argumenty. Walcząc o socjalizm jutra. Te intencje przyświecały i przyświecają Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej zdecydowanej na kompromis, ale wolny od kapitulanctwa. W powodzeniu przy „okrągłym obrad stole" - powiedzmy to otwarcie - nie wszyscy są zainteresowani. Ostatnie tygodnie wykazały, że nieliczne, ale hałaśliwe grupki firmowane przez tzw. Konfederację Polski Niepodległej, czy tzw. Polską Partią Niepodległościową, albo „Solidarność Walczącą” czy grupy ŃZS - starają się przeszkodzić rzeczowym obradom' na Krakowskim Przedmieściu.. . Do tego rodzaju działań wykorzystuje się niestety najbardziej podatną na demagogiczne hasła - młodzież. Ugrupowania konfrontacyjne weszły na niebezpieczną drogę. W różnych miastach kolportowane są apele nawalujące do niepokojów i burd ulicznych, Kierowane są one ponownie do młodzieży studenckiej, a nawet szkolnej. Zamiast ku perosumieniu pcha się ludzi na ulice, do bijatyki. Tym próbom muszą się przeciwstawić wszyscy - również rodzica i wychowawcy. C TANOWISKO wszystkich, którym drogi jesl interes Polski powinno być jasne. Nia ulica będzia wytyczać drogę porozumienia. Jednoznaczność uczestników obrad „okrągłego stołu" tej sprawia to warunek osiągw nięcia consensuśu. Aby „stół" przyniósł oczekiwana rezultaty Polsce potrzebny jast spokój. JERZY BIELECKI Echo dnia Czas na jednoznaczność Sytuacja w Kosowie wciąż dramatyczna Wiec w Belgradzie z udziałem miliona osób BELGRAD. OD STAŁEGO KORESPONDENTA Polityczna sytuacja w Jugosławii uległa we wtorek gwałtownemu zaostrzeniu. Zapowiedź ustępstw wobec strajkującej w Kosowie przez cały ubiegły tydzień ludności albańskiej wywołała < niezwykle ostry sprzeciw w innych rejonach kraju, zwłaszcza w Serbii. Rezygnację ' przewodniczącego kosowskiej organizacji Związku Komunistów Rahmana Moriny i dwóch innych tamtejszych polityków potraktowano tta, jako wymuszony strajkowym szantażem akt kapitulacji wobec sil albańskiego nacjonalizmu i ‘ separatyzmu, akt zagrażający jedności Jugosławii Pod gmachem Skupsztiny (parlamentu) SFRJ przez całą noc z poniedziałku na wtorek trwała demonstracja belgradzkich studentów, do nad ranem dołączyły których załogi licznych stołecznych zakładów pracy Przed południem stale rosnącą liczbę wiecujących Oceniano na 700 tys. ludzi. Wstrzymano znaczną część miejskiej komunikacji, odwołano zajęcia w śródmiejskich szkołach, w tłumie pojawiły się' torujące sobie z trudem drogę patrole konnej milicji. 0 godzinie 14, gdy na ulicach 1 placach centrum Belgradu liczba wiecujących wzrosła da miliona (takie są oceny przekazywane z krążących nad miastem śmigłowców), do zgromadzonych zwrócił się sprzed Skupsztiny, przewodniczący Prezydium SFRJ Raif Dizdarievie. Czeka nas rozwiązanie bardzo ciężkich problemów — powiedział. — Nie dajmy się podzielić, nie czyńmy nic, co prowadziłoby do dezintegracji; Ci, którzy tego próbują będą musieli odejść. Odpowiedzialność za Jugosławię, za jej integralność jest świętym obowiązkiem wszystkich i każdego z nas. Tylko wspólnym, wysiłkiem możemy ocalić nasz kraj, utrzymać spokój, porządek i bezpieczeństwo każdego obywatela' Jugosławii we wszystkich jej częściach składowych. Nie są to tylko słowa — podkreślił Dizdarievie, przypominając treść decyzji Prezydium SFRJ 9 podjęciu w Kosowie nadzwyczajnych środków zmierzających do umocnienia bezpieczeństwa, obrony najważniejszych obiektów i służb. Jego ,20-minutowe wystąpienie prżyjęto okrzykami „Jugosławia, Jugosławia”, „Nia oddamy Kosowa”, „Nie słuchajmy co mówią w Lublania i ZagrzeL u”. To ostatnie z przytoczonych haseł to wyraz protestu wobec stanowiska Słowenii I Chorwacji, W sprawie kosowskich strajków. Otóż w poniedziałek wieczorem odbył się w Lublanie wiec, na którym wyrażono współczucia dla albańskich górników, solidaryzując się z ich żądaniami. Podobne głosy odezwały się w Zagrzebiu. Oburzenie w Serbii wywołał zwłaszcza udział w lublańskim wiecu czołowych słoweńskich działaczy politycznych z Milanem Kuczanem, przewodniczącym Prezydium KC Związku Komunistów Słowenii. Tymczasem z Kosowa wciąż napływają niepokojące wieści. W jednej z tamtejszych kopalń strajkuje 800-osobowa załoga złożona tym razem I Serbów i Czarńogórców, którzy od kilkunastu godzin ni# opuszczają podziemnych pokładów. Sprawa przyjętych wczoraj dymisji nie został» jeszcze ostatecznie rozstrzyg(DOKOŃCZENIE NA STR. 9) Jak liczyć? • Gdzie szukać informacji? Marcowa waloryzacja emerytur i rent Szczególnie skomplikowane zasady marcowych przeliczeń emerytur i rent wywołały — bez przesady — spore zaniepokojenie wśród wielu emerytów i rencistów. Nie skutkują telefony do oddziałów ZUS, bo w rozmowie telefonicznej dość trudno jest wytłumaczyć — jak liczyć. Poprosiliśmy więc II Warszawski Oddział ZUS by udostępnil nam kilka przykładów, na podstawie których Czytelnicy TL będą mogli spróbować samodzielnie przeliczyć marcowe podwyżki I skonfrontować je później 2 decyzją, którą nadeśle wlaści. wy Oddział ZUS. PRZYKŁAD I: Emerytura przyznana w 1978 r„ której podstawa wymiaru była już sześciokrotnie podwyższana (w latach 1986—1988 marzec I kwiecień) podstawa wymiaru na dzień 28 lutego 1989 r. — 32.674 zl współczynnik waloryzacji «9 ar wysokość emerytury 22 816 zł dodatek osłonowy —- 3.200 zl (P luty 1988 r. — 28 luty 1989 r.) zaliczka waloryzacyjna 6,845 zł (listopad 1988 r. — 28 luty 1989 r.) Razem świadczenie 32.861 zł (wypłat* 32.070 xt) Waloryzacja marcowa współczynnik waloryzacji — 81,9 (nie więcej jednak niż 35.859 zł) przeliczenie: 1) 32.674 zł X 81,9 = 26.760 z! 2) 32.674 zl + 26.760 zł X X 69,83 '«=- 41.503 zł po zaokrągleniu do, wypłaty od 1 marca 41.510 zł. W tym ‘przypadku • wzrost emerytury od. 1 marca- br. wyniesie 8.640 zł (41.510 zł —32.870 zł = 8.640 zł. PRZYKŁAD II: Emerytura przyznana \v r. 1986, której podstawa wymiaru była waloryzowana tylko raz — w marcu ub. roku). Podstawa wymiaru (28 luty br.) — 39.387 zł współczynnik waloryzacji 72.lt wysokość emerytury 28.433 zł dodatek osłonowy — 2.600 zl (1 luty 1988 r. — 28 luty 1989 r. zaliczka waloryzacyjna 6.415 zł (listopad 1988 r. — 28 luty 1989 r. Razem świadczenie 40.648 zl (wypłata 40.650 zł). Uwaga: w przypadku emerytów, którzy w 1988 r. otrzymali dodatek osłonowy w wys. 2.600 zł lub 4.000 zł oraz kwotę uzupełnienia do 2.600 zł odtwarza się obecnie podstawę wymiaru np. do wysokości er mery tury (28.433 zł) należy dodać dodaek osłonowy (2.600 zl) i podzielić przez współczynnik waloryzacyjny (indywidualny) w tym przykładzie 72,19. Działanie: 28.433 + 2.600 72,19 -=■ 42.988 zł W tym przypadku odtworzona podstawa wymiaru wynosi 42.988 zł. Marcowa waloryzacja: współczynnik waloryzacji — 81,9 (nie więcej niż 35.859 zl), Działanie: 42.888 tł + 35.207 X 72,19 = 56.449 zl po zaokrąglaniu 56.450 zł. Od 1 marca emerytura ta wzrasta o 15.800 zł (56.450 zl —40.650 zł — 15.800 zl). (DOKOŃCZENIE NA STR. 21 Upadłość trzech francuskich stoczni PARYŻ. OD STAŁEGO KORESPONDENT/! Orzeczenie paryskiego trybunału handlowego, którą to nazwę noszą we Francji sądy powołane do decydowania o podjęciu postępowania wego, rozstrzygnęło upadłościonie o likwidacji trzech ostateczstoczni należących do towarzystwa NORMED. Towarzystwo, to utworzona zostało w wyniku przeprowadzonej w końcb 1982 r. przez rząd restrukturyzacji przemysłu stoczniowego i objęło stocznie w Dunkierce, La Ciotat i La Seyne. 1 Jednak podjęte wówczas decyzje; mające w założeniu doprowadzić do sprostania przez francuski przemysł stoczniowy wzrastającej konkurencji międzynarodowej, okazały się równię. nieskuteczne co kosztowne. Opracowany w 1985 r. raport ekspertów ocenił je jako błędne wskazując, że państwowe subwencje, które w ciągu dwóch I pół roku • sięgnęły' sumy 8 mld franków — czyli około miliarda dolarów — nie. przyniosły oczekiwanych efektów ekonomicznych. W rezultacie w rok później zapadła decyzja wstrzymania subwencji. Warto dodać, że z rozbudowanego w przeszłości francuskiego przemysłu stoczniowego kontynuuje obecnie pracę jedna tylko stocznia, która polffżo. na jest w Saint-Nazaire i na'eży do towarzystwa „Alsthom-Zftlantique”. WŁODZIMIERZ ZRAŁEB