Zycie Warszawy, październik 1969 (XXVI/234-260)
1969-10-09 / nr. 241
Str. 2 / [ZA GRANICA $•' ZA GRANICA #ZA GRANICA»ZA GRANICA%ZA GRANICA# ZA GRANICĄ M. Spychalski w Algierze (DOKOŃCZENIE ZE STR. II czący Rądy Państwa spotka! się z pracownikami polskich placówek specjalistami zatrudnionymi w Algierii i ich rodzinami. Około 60 Polaków, przedstawicieli licznych zawodów, głównie lekarzy, inżynierów, wykładowców i górników pracuje w ramach poisko-algierskich umów w dziedzinie . naukowo-1echmicznej. Fakt, że marszałek Spychalskj przy niezwykle napiętym prograz mie wizyty w Algierii spotkał sie pracownikami i specjalistami polskimi w Algierii jest wyrazem uznania dla pracy, postawy i rezultatów działania polskich specjalistów wnoszących swój wkład w gospodarczy i społeczny rozwój niepodległej Algierii. Prasa algierska obszernie omawia podróż przewodniczącego Rady Państwa po Algierii, podając szczegóły wizyty, podkreślając jej powszechny i serdeczny charakter. Dziennik „El-Mudza_'hid” - zamieszcza -8 bm. obszerny artykuł poświęcony wizycie redakcyjny Mariana Spychalskiego i przemówieniom wygłoszonym przez przewodniczącego Rady Państwa PRL i- prezydenta Algierii w czasie obiadu wydanego pierwszego dnia wizyty przez H. Bumediena na cześć gościa polskiego. Dziennik stwierdza, że „oba przemówienia ilustrują więzy głębokiej przyjaźni łączące Polskę J Algierię. Więzy te datują się od czasu walki wyzwoleńczej, kiedy mieliśmy trwałe poparcie narodu polskiego rozwijające się po odzyskaniu niepodległości”. Dziennik podkreśla też, że wraz z podobieństwami w rozwoju oba narody stanęły we wspólnym froncie walki antyimperiaiistycznej przeciw rasizmowi i kolonializmowi. ,,i.l -5 i1 idzahid” akcentuje fragmenty przemówienia M. Spychalskiego doiyczące wojny w Wietnamie, wskazując na zgodność w tej dziedzinie poglądów z prezydentem H. Bumedienem Pismo przytacza też fragmenf przemówienia marszałka. Spychalskiego, w którym omawia on rolę Izraela na Bilskim Wschodzie i wyraża poparcie Polski dla krajów arabskich. Wi czwartym dniu pobytu przewodniczącego Rady Państwa w Algierii odbędą się rozmowy polityczne między marszałkiem M. Spychalskim a H. Bumedienem. W piątek rano przewodniczący Rady Państwa , wraz z małżonką i osobami towarzyszącymi odleci do kraju.. (W) Ambasador Polski złożył listy uwierzytelniające szachowi Iranu TEHERAN (PAP). 8 bm. szacli Iranu przyjął w pałacu Sadabad ambasadora nadzwyczajnego pełnomocnego PRL w cesarstwie Iranu, B. Musielaka, który złożył listy uwierzytelniające. Przy składaniu listów obecni byli: ze strony irańskiej w elki mistrz ceremonii, kierownik MSZ szef protokółu dworu \ szef protokołu dyplomatycznego MSZ oraz, ze strony polskiej, pracownicy dyplomatyczni ambasady PRL. Po wręczeniu listów uwierzytelniających amb. Musielak przyjęty został na audiencji prywatnej przez szacha. Obecny był również kierownik MSZ, Abassali Khalat bari. Przybywającemu do pałacu Sadabad ambasadorowi kompania honorowa oddala honory wojskowe prży dźwiękach hymnu narodowego Polski. (C) Pismo L Breżniewa do uczestników spotkania w Użaorodiii MOSKWA (PAP)., Sekretarz gen alny KC KPZR. wysiał pismo- powitalne do uczestników międzynarodowego spotkania pokoju przedstawicieli > ruchu europejskich krajów socjalistycznych. Jak wiadomo, spotkanie tp, poświęco•ne setnej rocznicy urodzin •Wl: Lenina, rożpbcż^Ib' się w "Ligo rodzie, w L. Breżniew podkreśla m.in., że KPZR i naród radziecki, wierne nakazom. Vyie.l■kiego Lenina będą również W przyszłości czynić wszystko co , od nich zależy — w celu umocnienia wspólnoty socjalistycznej, w walce przeciwko iriipe.rializmowi i reakcji, pokój i- bezpieczeństwo mięo dzynarodowe. „Z dużym uznaniem oceniam poważną, owocną pracę organizacji obrońców pokoju europejskich krajów socjalistycznych dla dobra umocnięnia pokoju i bezpieczeństwa w Europie. Stanowi to doniosły czynnik w walce o osiągnięcie pokoju światowego i bezpieczeństwa narodów”. (B) Prezydent Tanzanii przyjęty na Kremlu MOSKWA (PAP). Jak informuje agencja TASS, na Kremlu toczyły się 8 bm. rozmowy, radziecko-tanzańskie. W czasie rozmów, które upłyrięły w przyjaznej atmosferze omawiano sprawy dalszego rozwoju stosunków i współpracy między Zw. Radzieckim a Tanzanią oraz niektóre problemy międzynarodowe. Ze strony radzieckiej uczestniczyli: przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRR, N. Podgórny, I zastępca przewodniczącego Rady Ministrów ZSRR K. Mazurów, min. spraw zagranicznych A. Gromyko; 2e strony tanzańskiej — prezydent J. Nyerere, min. gospodarki i planowania P, Bomani i inne osobistości. (B) Prezydium Rady Najwyższej ZSRR i rząd radziecki wydały w środę na Kremlu obiad na cześć prezydenta Tanzanii J. Nyerere. Że strony radzieckiej na obiedzie obecni byli — przewodniczący Rady Ministrów A. Kosygin, przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej N, Podgórny i inne osobistości oficjalne. (W) Powodzie w Alfiiorii i Tunezji ALGIER (PAP). Ulewy, które nawiedziły .6 spośród 15 departamentów Algierii spowodowały katastrofalną W skutkach powódź, którą dotkniętych zostało 200 tys. osób, z czego ponad 80 tys. znajduje się bez dachu nad głową. Od niedzieli znów padają ulewne deszcze w Tunezji w wyniku czego wiele rejonów tego kraju zostaio zalanych wodą. 92,857 osób znajduje się bez dachu nad głową. Liczba śmiertelnych ofiar powodzi wzrosła do 425. Najbardziej dotknięte klęską żywiołową są pkolice miejscowości wypoczynkowych Suzy, Kajruanu i Kasrimu w środkowej części kraju oraz wyspa Dżerba na południu. Do akcji ratowniczej zmobilizowano oddziały wojska. We wtorek helikoptery ewakuowały: pasażerów pociągu, który utknął w terenie zalanym wodą, , w pobliżu miasta Sfaks. (A) FDP otrzyma 3 resorty w nowym rządzie BONN (PAP). Jaft oświadczy! w środę w Bonn po pięciogodzinnym posiedzeniu frakcji parlamentarnej FDP przewodniczący frakcji W. Mischnick, wolni demokraci oirzyijiają w nowym rządzie federalnym pod przewodnictwem kanclerza Brandta kierownictwo trzech resortów, z ogólnej liczby 15. Mischnick potwierdził równiei pośrednio, że W. Scheel zostanie wicekanclerzem i min. spraw zagraniczych, Hans-Dietrich Genscher — min. spraw wewnętrznych, J. Ertl — ministrem d/s wy-7,vwi<>nia. Na razie nie omawiano Jeszcze w szczegółach problemu urzędników i parlamentarnych sekretarzy stanu z ramienia FDP w rządzie koalicyjnym SPD—FDP. Sprawy te będą przedmiotem rozmów komisji koalicyjnych óbu partii, które odbędą się w najbliższy poniedziałek. (P) Brandt spotka się z Schuetzem BONN (PAP). Min. spraw zagranicznych W. Brandt przyjmie w czwartek, w ; miejscowości Muenstereifel, gdzie- przebywa na- urlopie, rządzącego burmistrza zach od nlohiemlbckl ego K. Sćhtietza w celu przeprowadzenia rozmów politycznych. W środę Brandt przybył dc Muenstereifel, gdzie pragnie sk przygotować do wyborów na stanowisko kanclerza, które odby( się mają 21 bm. w Bonn. Nie uczesitniczyl on już w środę w posiedzeniu gabinetu, jako że w niedzielę zapowiedział, iż wobec kandydowania na urząd kanclerza nie będzie więcej brać udziału w posiedzeniach rządu. (P) Posiedzenie gabinetu NRF BONN (PAP). 8 bm. przed południem zebrał się gabinet federalny na posiedzenie, któremu przewodniczył kanclerz NRF Kiesinger. wę Gabinet rozpatrzył m. In, spr?\ polepszenia warunków bytu robotników i pracowników Instytucji użyteczności publicznej. Ponadto, gabinet omówił problemy związane z ostatnimi zarządzeniami w sprawie marki zachodnioniemieckiej. (B) Polski książki w Pradze PRAGA (PAP). W Pradze w Polskim Ośrodku Kultury i Informacji została otwarta wystawa -książki pn. „Obraz Polski Ludowej w literaturze lat 1948— 1968“. Ekspozycja skupia ok. 400 publikacji, głównie z dziedziny ekonomii, historii i literatury faktu. (P) Socjalistyczne floty na Bałtyku BERLIN (PAP). Wiceadmirał A. G. Poczupajło, szef eskadry Radzieckiej przebywa Floty Bałtyckiej, która obecnie z wizytą w porcie NRD Rostock, oświadczy! w środę, że socjalistyczne floty na-Bałtyku są w stanie zniszczyć każdego agresora. „Dysponujemy właściwymi śród- Kahii, by pewnie ochraniać wszystkie nasze socjalistyczne zdobycze”. Zostało to potwierdzone podczas ostatnich wspólnych manewrów „Odra-Nysa 69” — powiedział wiceadmirał Poczupajło. ŻYCIE WÄRSZAWY l. Svoboda: Siły antysocjalistyczne doznały porażki Plenum Czeskiej Rady Zw. Zaw. * Referat R. Paeovskiego Główne zadania ruchu związkowego PRAGA (PAP). 7 bm. prezydent Czechosłowacji gen. Svoboda wygłosi! przemówienie na uroczystości związanej z promocją absolwentów wyższych szkól wojskowych. Oświadczył on m.in.: •— Od kwietniowego i majowego plenum, KC KPCz prowadzi aktywną i energiczną działalność zmierzającą dc zjednoczenia całej partii na zasadach marksistowsko-leninowskich i umocnienia jej kierowniczej roli w społeczeństwie. W pełni zrozumiale jest, że proces napotyl« opór sił antysocjalistycznych. Mimo ostrzeżeń kierownictwa partii i państwa, w sierpniu tego roku Siiy te wystąpiły otwarcie. Znalazły się one w izolacji i doznały porażki. Chcemy oddać wszystkie Swf sify sprawie dalszego rozwojt kraju. Czechosłowacka Armis Ludowa nie może pozostawać m uboczu. Jest ona nierozerwalni częścią narodu, narzędziem jegc władzy politycznej. Socjalistyczny charakter sil zbrojnych o kreślają zasady kierowniczej rot partii, zasady przyjaźni i internacjonalistycznej więzi zc Związkiem Radzieckim, jego armią i innymi państwami Układu Warszawskiego, świadomością klasowej misji w walce przeciwko siłom imperialistycznym w tym podzielonym świecie. w Armii Czechosłowackiej, która jest wyraźnie armią klasową, nic ma miejsca dla obcej platformy politycznej, ani też na wahania. W przeciwnym razie misja te; armii straciłaby sens i swoje uzasadnienie. Wrześniowe plenum KC KPCz jednoznacznie dowiodło, ile wielkich i trudnych zadań czeka nas wszystkich. Jeśli idzie ich pomyślne wykpnanie należy o zwrócić uwagę przede wszystkim na ogromne rezerwy istniejące wśród młodzieży. Należy jej cierpliwie tłumaczyć złożoność aktualnej sytuacji. Nie wolno ustępować przed trudnościami i biernością. Zadanie oficerów polega nie tylko na tym, aby przypominać młodym żołnierzom wydarzenia sprzed 25 lat, lecz także, aby budzić w nich gorącą miłość do socjalistycznej przyszłości ojczyzny. Na ostatnim posiedzeniu Biura KC KPCz do kierowania pracą partyjną na ziemiach czeskich, wysłuchano informacji o przyjęciu wniosków wrześniowego Plenum KC KPCz przez instancje partyjne i aktyw partyjny. Biuro KC KPCz poświęciło również wiele uwagi zasadniczej dyrektywie w sprawie opracowania planu gospodarczego Czeskiej Republiki Socjalistycznej na rok 1970. Biuro podkreśliło konieczność powiązania planów przedsiębiorstw t planem gospodarki narodowej. Uczestnicy dyskusji uznali uzdrowienie warunków na rynku wewnętrznym, a zwłaszcza zabezpieczenie dostatecznego zaopatrzenia ludności, we wszystkie podstawowe rodzaje towarów za pierwszorzędne zadanie polityczno-gospodarcze. Biuro KC KPCz omówiło również informacje o sytuacji politycznej w czeskim ruchu związkowym. 8 plenum października odbyło się Czeskiej Rady Zw. Zaw., na którym wygłosił referat przewodniczący rady, R. Parovsiki Powiedział on m.in. Oświadczyliśmy otwarcie, że będziemy się kierować hasłem: „Nie pozwolimy nikomu zagrozić bytowi republiki”, ze .szystkieb sił swoich poparliśmy wyniki plenum majowego KC PCz, ponieważ w jego uchwałach widziz my podstawę i jedyne wyjście aktualnego kryzysu politycznego. Obrady plenum wrześniowego br. z całą jaskrawością ujawniły niebezpieczeństwo tkwiące w działalności sił kontrrewolucyjnych i prawicowych Większość instancji — w tym również terenowe organa zw zaw. i organizacji związkowych zrozumiała o co toczy się bój na obecnym etapie rozwoju politycznego i całkowicie poparło wskazania partii i kierownictwa ruchu związkowego. Z drugiej jednak strony, niektórzy funkcjonariusze ruchu związkowego i członkowie zw. żary, okazali się nosicielańii tendencji antysocjalistycznych i inicjatorami antypartyjnych i antyradzieckich kampanii. Zdarzały się sporadyczne wypadki, kiedy to zakładowe komitety zw. zaw. usiłowały kolportować antypaństwowe i antypartyjne ulotki, organizować pochody, a niektórych miejscowościach zdaw rzały się również i inne formy prowokacji, łącznie z krótkoterminowymi strajkami. W niektórych wypadkach poczynania te kierowane były z Pragi. Musimy te sprawy omówić i podjąć niezbędne decyzje kadrowe. Powinniśmy usunąć ideologów prawico wo - oportunistycznych % odpowiedzialnych stanowisk w instancjach i w aparacie naszego ruchu. R. Pacovski wiele uwagi święcił analizie minionego okreposu w ruchu zawodowym i stwierdził, że siły antysocjalistyczne zmierzały do przeciwstawienia zw. zaw. Komunistycznej Partii Czechosłowacji. W chwili obecnej stoi przed związkowcami główne zadanie uświadomienie sobie wszystkim członkom ruchu związi kowego klasowego charakteru tego ruchu i uświadomienie sobie kierowniczej roli KPCz. Przejawy odchodzenia od klasowych pozycji zw. zaw. można dostrzec w wielu dokumentach przyjętych przez zw. zaw. po styczniu 1968 roku. R. Pacovski wskazał, że najsilniej przejawia! się nacisk sił antysocjalistycznych na Związek Zawodowy Metalowców, Związek Zawodowy Pracowników Kultury oraz Związek Pracowników Przemysłu Terenowego ł Bratysławski dziennik „Pravda” opublikował obszerny wywiad 2 byłym wicemin. spraw wewnętrznych CSRS i przewodniczącym komisji kontrolno-rewizyjnej KPS, płk V. Szalgoviciem. Rozmówca poddał w wywiadzie surowej krytyce działalność byłego min. spraw wewnętrznych J. Pavela w 1968 r., zarzifcajac mu odmowę wykonywania decyzji partyjnych i prowadzenie polityki, która zachęcała siły m-awieowo-oportun?styczne do wzmożenia aktywności. (P) Pamięci Lenina Międzynarodowe sympozjum w Ałma-Acie ALMA-ATA (PAP). Moskiewsk: korespondent PAP pisze z Ałma-Aty: W środę mieszkańcy stolicy radzieckiego Kazachstanu, Ałma- Aty, serdecznie żegnali uczestników międzynarodowego sympozjum w związku z 100 rocznic? urodzin Lenina, nt.: „Nauki Lenina o rewolucjach narodowowyzwoleńczych i współczesny etaj postępu społecznego w rozwijających się krajach”. Większość zagranicznych uczestników sympozjum z 50 krajów świata wyjechała do różnych części Kazachstanu i innych radzieckich republik środkowoazjatyckich, aby na miejscu zapozna«: się z ich osiągnięciami i metodami rozwiązywania problemów rozwoju społecznego, gospodarczego i kulturalnego tych zacofanych jeszcze pół wieku temu terytoriów. (P) Katastrofa „Starfightsra” podczas manewrów NATO w Danii KOPENHAGA (PAP). W duńskiej zatoce Mały Belt rozpoczęły się 7 bm. ćwiczenia wojsk desantowych NATO. W ćwiczeniach bierze udział Jutlandzka, zmotoryzowana brygada piechoty oraz 12 desantowych olcrętów zachodnioniemieckich. Manewry będą trwały do U bm, KOPENHAGA (PAP). W pobliżu duńskiej bazy lotniczej Tirstrup rozbił się 7 bm myśliwiec wojskowy typu „Starfighter“. Pilot samolotu poniósł śmierć. Do katastrofy doszło podczas manewrów sił powietrznych, które odbywają się w Danii. (B) Polski statek uratował 2 rozbitków na Pacyfiku TOKIO (PAP). Japońska agencja Kyodo podaje, iż zaioga polskiego frachtowca „Andrzej Strug” znajdującego się na Pacyfiku uratowała w środę rano dwóch rozbitków — marynarzy poludniowokoreańskich. których dostrzeżono w rejonie Póiwyspu Kil. Jak wynika z informacji przekazanej przez przedstawicieli ratownictwa morskiego w Nagoya (Japonia) byli to prawdopodobnie członkowie panamskiego frachtowca „Dragon”, który zatonął we wtorek w tym rejonie Pacyfiku, w pobliżu przylądka Shio. Spośród 20 członków załogi tej Jednostki 8 zdołał odnaleźć i uratować brytyjski statek „Colover Bank” a los pozostałych 12 jest nieznany. (A) (W) nbmi 9 października 1969 R. Przewaga nad labourzystami zmalała Konferencja konserwatystów w Brighton (Od stałego korespondenta} Londyn, 8 października rą (P) Poza dystyngowaną aurozpoczętej w środę, w Brighton, 67 konferencji konserwatystów — kryją się rozdźwięki, sprzeczności i frustracje, o których jeszcze kilka miesięcy temu nie śniło się konserwatywnym szeregom. Przyczyną ich jest niewątpliwie gwałtownie malejąca przewaga nad labourzystami. W dniu rozpoczęcia konferencji „Evening Standart” ogłosiła rezultaty najnowszych badań opinii publicznej, które wykazały, że konserwatyści mają obecnie zaledwie 4, proc. przewagi nad Partią Pracy — najmniej od sierpnia 1967 r. Jeszcze w dniu rozpoczęcia konferencji lahourzystów przewaga ta wynosiła 1" proc. Na spadek składa się wiele elementów. Po stronie labourzystowskich pozytywów są to m. in. lepsze dane handlowe za ostatni miesiąc, a także przekonanie kanclerza skarbu, Jenkinsa, o możliwości zapewnienia dc końca br. nadwyżek bilansu w wysokości 300—450 min funtów Także udana konferencja labourzystów, która narzuciła opini: przekonanie, że labourzyści znajdują się w ekonomicznej ofensywie. Przeciw konserwatystom przemawia nie tylko brak określonego, alternatyw ^go programu ratowania ekonomii kraju, ale także ugruntpwu ;pca się niepopularność leade. a partii, E, Heatha oraz fakt, że przywódca prawego skrzydła partii, ekstremista i demagog E. Powell, otrzymał od grupy przemysłowców ofertę finansowego poparcia, o ile zdecyduje się na otwartą walkę o przywództwo partii konserwatywnej. Otwierając pierwszy dzień obrad konferencji, poświęcony m. in. sprawom oświaty, budownictwa mieszkaniowego oraz obrony, przewodniczący partii, A. Barber, przypomniał, iż partia konserwatywna odniosła w ciągu minionych lat aż 10 zwycięstw w wyborach uzupełniających do parlamentu; rzecz bezprecedensowa w tej skali, zważywszy, iż stało się to kosztem partii rządzącej. W dyskusji atakowano m.in. labourzystowski piogram reform w dziedzinie szkolnictwa średniego, wskazywano na fakty poważnych zaniedbań w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego, w sprawach obronnych zaś — atakowano tzw. „rozbrajanie W. Brytanii” poprzez redukcję armii terytorialnej. Konserwatyści potwierdzili też obietnicę, że po objęciu władzy stać będą na stanowisku zachowania i przedłużenia obecności brytyjskiej w rejonach na wschód od Suezu. Konferencja potrwa do soboty. EWA BONIECKA 25-lecie PRL w Austrii „Dni polskie” w Salzburgu (Korespondencja własna) Salzburg, 8 października (P) W środę nastąpiło otwarcie „Dni polskich” w Salzburgu. 2 tej okazji ambasador PRL w Austrii, J. Roszak, złożył wizytą kurtuazyjną premierowi rządu krajowego, Lechnerowi, i burmistrzowi Salzburga, Baeckowi. Od 8 do 15 bm. Salzburg przemyje prawdziwą inwazję polskiej kultury. Koncertować będą m. in. orkiestra symfoniczna PR w Krakowie i Halina Czerny-Stefańska. Otw rte zostaną wystawy polskich gobelinów' Współczesnych i pląkatu. Odczyty wygłoszą profesorowie S, Tursk) i Wł. Markiewicz. Odbędą się też pokazy polskich filmów, konkursy. degustacje itp. Gospodarzami tej imprezy 25- lccia PRL w Austrii są: ambasada PRL i Towarzystwo Austriacko-Polskie. Duży akcent w czasie „dni” położony został na stosunków handlowych problemy polsko- austriackich. Salzburg odwiedzi bardzo poważna delegacja polskich handlowców, która wraz z naszym radcą handlowym w Wiedniu, A. Poniatowskim, odbywa obecnie roboczy objazd najważniejszych ośrodków gosi»o<larczo-prze myślowych r** publiki. Przewodniczy jej sekretarz generalny PIHZ, dr St. Maksymowicz, a uczestniczą niej czołowi przedstawiciele naw szych najważniejszych centra) handlu .zagranicznego. Nasza delegacja konferowała już w Wiedńiu z min. handlu i przemysłu, O. Mittererem. Celem rozmów jest intensyfikacja wzajemnej wymiany handlowej w oparciu o rozszerzenie jej asortymentu towarowego. (Interpress) JAN MOSZCZENSKI DETRONIZACJA ZŁOTA? ZYGMUNT SZYMAŃSKI (B) Czyżbyśmy mieli wkrótce przejąć obyczaje Majów czy Inków, którzy — ku najwyższemu zdumieniu hiszpańskich konkwistadorów traktowali złoto wyłącznie jako materiał do wyrobu pięknych ozdób? Albo zgoła wrócić do Okresu sprzed blisko 30 wieków, gdy i na naszym kontynencie a u r i sacra fames, czyli „święty głód złota“, wyrażał jedynie chęć zdobycia cenniejszego niż inne surowce, a nie środka wymiany, za który można nabyć co- tylko się komu zamarzy? Znaczenie złota, jako podstawy pieniądza papierowego i kredytowanego (którym posługujemy się w rosnącym stophiu) spada, w rzeczy samej, od dawna. I to nie tylko w narodowych granicach poszczególnych państw,, ale i w obrotach międzynarodowych. Zobowiązania z tytułu rozmaitych należności jak ujemne salda bilansowe wyi równywane są coraz rzadziej przy pomocy złota. Zastępują je wymienialne waluty, a zwłaszcza dolar, którego konwersja ha szlachetny kruszec stała się od lat fikcją. W rezerwach, jakie przechowują banki centralne poszczególnych państw, udział złota jest coraz mniejszy. Jeszcze w 1958 r. wynosił ponad 60 procent, dzisiaj spadł do około 50 procent. Poważny cios zadany został żółtemu kruszcowi, gdy w marcu 1968 r. 10 największych potęg świata kapitalistycznego postanowiło pozostawić rynek niemonetarnego złota swojemu losowi, pozwalając, aby jego cena kształtowała się wyłącznie według prawa podaży i popytu, Monetarne złoto, znajdujące sią w rezerwach banków centralnych (w sumie ok. 40 miliardów dolarów) wymieniane jest odtąd tylko między nimi, i to w arbitralnej cenie 35 dolarów za uncję — cenie ustalonej jeszcze w 1934 r. W ubiegły piątek, 3 bm. złoto doznało nowego ciosu. Międzynarodowy Fundusz Monetarny postanowił na swoim dorocznym posiedzeniu w Waszyngtonie wprowadzić, tak zwane „specjalne prawa do ciągnień” (po angielsku: Special Drawing — Rights), które mogą być (w pewnym procencie) dodane oficjalnie do rezerw walutowych poszczególnych państw, umniejszając jeszcze bardziej procentowy udział złota w tych rezerwach. Tego „papierowego złota” nikt nigdy nie widział i nie zobaczy. Będzie ono jedynie figurowało na kontach po>szczególnych państw w księgach Funduszu. Wyjaśnijmy bliżej na czym owe „specjalne prawa do ciągnień” polegają Otóż Międzynarodowy Fundusz Monetarny, który powstał w 1944 roku w amerykańskim mieście Bretton Woods, miał m. in. ułatwić rozliczenia międzynarodowe drogą udzielania swoim członkom kredytów — zwanych „prawami do ciągnienia” — w zależności od ich wkładów. Wkłady te, lub kwoty były proporcjonalne do sił poszczególnych członków Funduszu. • 25 procent kwot trzeba było — w zasadzie — wnieść w szlachetnym kruszcu, resztę — w walucie narodowej. W 1944r. MFM liczył 44 członków, a suma wkładów wynosiła 7 miliardów dolarów. Dzisiaj po wzroście członków MFM do 113 i dwukrotnym podwyższeniu kwot, wkłady zamykają się sumą 21,2 miliarda dolarów. Każdy członek MFM ma prawo, znalazłszy się w tarapatach, zażądać od tej organizacji kredytu w walutach wymienialnych, celem wywiązania się ze swoich zobowiązań zagranicznych. Ale jest to związane z koniecznością podporządkowania się zaleceniom ekspertów MFM, którzy wskazują ubiegającemu się o kredyt członkowi jaką politykę (walutową, finansową, a także gospodarczą) powinien podjąć. Pierwsza transza ewentualnego kredytu w wysokości nie przekraczającej 25 procent wkładu, udzielana jest dość łatwo, ale wraz ze wzrostem zapotrzebowania na kredyt rosną wymagania MFM, no i..., oprocentowanie. Wszystkie te kłopoty odpadają w wypadku „specjalnych praw do . ciągnień”. Rada gubernatorów MFM postanowiła po prostu zwiększyć zasoby Funduszu o 9,5 miliarda dolarów w okresie nadchodzących 3 lat (o 3.5 miliarda — w 1970 r. i po ,3 miliardy — w 1971 i 1972 r.). Każdy członek MFM będzie miał udział w tej puli; do jego konta dopisze się po stronie „ma” równowartość 17,5 procent kwoty, jaką posiada w MFM. Wszyscy się wzbogacą, nikt nie zbiednieje. I w ten sposób nowe środki płatnicze powstaną... z niczego. Członek MFM, którego bilans płatniczy wykaże saldo ujemne, będzie miał niczym nie ograniczone prawo zwrócenia się do tej instytucji, aby mu wskazała gdzie może nabyć wymienialne waluty w zamian za odpisanie z jego konta odpowiedniej sumy z przyznanych mu SDR. Wielka Brytania, na przykład, będzie mogła — via MFM — otrzymać od NRF potrzebne jej marki, Francja — potrzebne jej guldeny holenderskie, czy jakąkolwiek inną walutę. A kraje posiadające nadwyżki w bilansie płatniczym, albo nawet takie, które takich nadwyżek nie mają, ale za to są zasobne w rezerwy, będą musiały „odprzedać“ — do dwukrotnej wysokości sumy SDR jaka została im przyznana — swoją własną (wymienialną!) walutę. Cały mechanizm działania SDR jest nieco skomplikowany ł nie ma tu potrzeby wyjaśniania jego szczegółów. Ale w każdym razie „specjalne prawa do ciągnień“ powitane zostały z wielu stron jako rewelacyjny środek na wszystkie kłopoty związane z istniejącym dotychczas systemem walutoivym świata kapitalistycznego Jeszcze w 1944 r., gdy w Bretton Woods ustalano zasady obowiązującego dziś systemu, Keynes zalecał stworzenie niezależnego od walut poszczególnych krajów (i od złota) pieniądza, który nazwał „bankorem”. Miał on być kreowany przez ciało międzynarodowe, o uprawnieniach superinstytutu emisyjnego, w zależności od potrzeb wymiany międzynarodowej. Pomysł Keynese był wówczas zbyt rewolucyjny, ale dzisiaj — powiadają jego obrońcy — gdy handel światowy wzrósł w trójnasób w stosunku do 1945 r. 1 gdy nastąpiła wielka liberalizacja wymiany, nadszedł czas, aby go zrealizować. Pierwszym krokiem w tym kierunku będą właśnie owe SDR. Pozwolą na dalszy rozkwit handlu międzynarodowego, hamowanego brakiem dostatecznej ilości tak zwanych „środków płynnych”. Zapewniają powszechną „demokrację monetarną”, gdyż są w poważnym stopniu uniezależnione od złota, a nawet od dolara. Świat będzie się móg! dzięki „papierowemu złotu” pozbyć uciążliwej dyktatury posiadaczy żółtego kruszcu, a tńkże dominacji Stanów Zjednoczonych, które korzystając ze swojej potęgi, narzucają światu własną walutę jako „ultima ratio” w wymianie międzynarodowej, Jeżeli jednak tak jest, to dlaczego właśnie Ameryka jest największą zwolenniczką „papierowego złota“? I dlaczego tak wielu poważnych ekonomistów przestrzega przed jego wprowadzeniem w obawie, że lekarstwo, które ma ono stanowić, okaże się groźniejsze od toksyny, którą ma zwalczyć? Ńa te pytania spróbujemy odpowiedzieć jutro, w rubryce „Na gospodarczej mapie”. Dni polskiego filmu wojskowego w BERLIN (PAP). Z okazji 26 rocznicy Ludowego Wojska Polskiego attache wojskowy przy ambasadzie PRL w Berlinie, wspólnie z berlińskim Ośrodkiem Informacji i Kultury Polskiej, organizuje Dni Polskiego Filmu Wojskowego. 8 bm. odbył się inauguracyjny wieczór filmowy pokazem filmu pt. „Mię<izy wrześniem a maim" Obecni byli przedstawiciele kierownictwa Narodowej Armii Ludowej z wiceministrami ON NRD, gen. S. Weissem i gen. W. Fleissnerem. (P) Polscy uczestnicy bitwy o Anglię w brytyjskiej TY LONDYN (PAP). 8 bm. telewizja BBC nadała program prezentujący grupę bohaterów bitwy a Anglię. Na program złożyło się sfilmowane po 29 latach spotkanie pilotów Dywizjonu 501, który stacjonował wówczas na lotnisku Kenleyj będącym jednym z najczęstszych celów ataków Luftwaffe. Również i w tym' dywizjonie brytyjskim znajdowali się Polacy i trzech z nich — B. Malinowski, S. Skalski i S. Witorzeńć zostali zaprezentowani w programie. W komentarzu BBC na temat uczestników tego spotkania znalazły się następujące, słowa: „W 1940 r. byli oni bohaterami, których wówczas potrzebowaliśmy. Kim są ci ludzie — których zaliczaliśmy do sławnych „nielicznych” (określenie Churchifla) dziś po 29 latach? Niektórzy nich wrócili do Polski, niektórzy z zdobyli powodzenie, inni są rozczarowani”. Prezentując S. Skalskiego i S. Witorzeńca podkreślono, że są oni w służbie lotnictwa Polski Ludowej. O B. Malinowskim powiedziano, że jest nocnym stróżem w jednym z londyńskich klubów. (W) Okręty wojenne Hiszpanii na redzie Gibraltaru LONDYN (PAP). Korespondent Reutera nadał z Gibraltaru \drar matyczną depeszę, z której wynika, że w środę duża grupa hiszpańskich okrętów wojennych pojawiła się na redzie tego portu brytyjskiego. Zdaniem obserwatorów londyńskich, ma to być nowa demonstracja siły ze strony władz madryckich. Zespół hiszpańskich okrętów wojennych składa się z krążownika „Canarias” (największego okrętu, jakim dysponuje Hiszpania), z lotniskowca dla helikopterów „Dedaio” i 4 niszczycieli. Te 6 jednostek przyłączyło się dc innych okrętów, które stoją na redzie Gibraltaru od kilku dni. Agencja Reutera pisze, że istnieją przypuszczenia, iż Hiszpanie mogą uniemożliwić statkom handlowym wpływanie do portu. Nie wyklucza się, iz Hiszpania zażąda od przybywających stadiów maczania takich opłat, jak przy korzystaniu z portów hiszpańskich. Przed tygodniem przecięto wszystkie połączenia telefoniczne i telegraficzne między kontynentem a posiadłością brytyjską. Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych uchwaliło swego teasu że do 1 października br. W.iBrytania powinna przekazać Gibraltar Hiszpanii. Rząd londyński nie podporządkował się jednak rezolucji twierdząc, iż „mieszkańcy Gibraltaru nie chcą być obywatelami Hiszpanii”. (W) Nowy prezydenl Brazylii MEKSYK (PAP). Jak już donosiliśmy, dowództwa armii, marynarki i lotnictwa brazylijskiegc opublikowały wspólny komunikal stwierdzający, że władzę prezydencką w tym kraju sprawować będzie 63-letni gen. Garrastazu, Od sierpnia br., tj. od czasu gdji uległ atakowi paraliżu ówczesny prezydent Costa E Silva, władza należała do 3-osobowej junty wojskowej. Zachodnie agencje prasowe S3 zgodne w opinii, iż nowy szei państwa jest politykiem konserwatywnym. Już w pierwszym przemówieniu politycznym gen. Garrastazu ostrzegł, iż walczyć będzie z „terrorem”, którym to mianem określa się wszelkie wystąpienia przeciwko brazylijskiej juncie wojskowej. Generał dodał, iż będzie kontynuował politykę. jaką Julita prowadziła od 1964 r., tj. od chwili przejęcia . władzy w wyniku zamachu stanu. (P) Selenonauci amerykańscy w Paryżu PARYŻ (PAP). Selenonauci amerykańscy Armstrong, Aldrin i Collins rozpoczęli w środę wizyt« w Paryżu! Program przewiduje m. in. spotkania z prezydentem Pompidou i premierem Cfcaban-Dalmasom W czwartek Amerykanie wyjadą do Amsterdamu. (PJ