Zycie Warszawy, sierpień 1974 (XXXI/182-208)
1974-08-01 / nr. 182
Ä życie Y ^rv NR 182 (9573) • 1 ZŁ CZWARTEK, 1 SIERPNIA 1974 R Istnieje od 1944 roku W 30 rocznicę Powstania Warszawskiego T Hołd i zaduma RZYDZIESCI lat temu, 1 sierpnia 1944 roku, pamiętna „godzina W” poderwała do walki mieszkańców Warszawy. O godzinie 17 ruszyli przeciwko hitlerowcom nie tylko podlegli rozkazom dowództwa żołnierze podziemnych formacji zbrojnych, lecz również ochotnicy, cywile, warszawiacy ze wszystkich kręgów społecznych. Jeśli historycy mówią dziś 0 pojęciach takich, jak „walka powszechna”, „spontaniczny zryw”, to Powstanie Warszawskie jest klasycznym tego przykładem. I jakiż absurd, jaka tragedia, że z tego bezmiernego bohaterstwa 1 poświęcenia nic nie przyszło Warszawie i Polsce! Przeciwnie, pozostały tylko ruiny, krzyże mogilne — I myśli gorzkie, z którymi długo musieliśmy się borykać. Składamy dziś hołd powstańcom, którzy — jakiekolwiek nosili odznaki organizacyjne — wszyscy mieli na rękawach opaski biało-czerwone. Składamy hołd tym, którzy polegli i tym, których mamy wśród siebie, spośród których wielu służy pokojową, twórczą pracą tej samej Warszawie. Bronili jej. walczyli o nią, a potem odbudowywali ją i budowali — jakby przedłużając swój czyn zbrojny innym rodzajem pasji i miłości. Jeśli czegoś żałujemy, to tego, że tylu warszawiaków — a były ich setki tysięcy — pozostało na zawsze pod gruzami zniszczonego miasta, że nie mogą oni dziś zobaczyć, jak wypełniliśmy ich testament. jak wygląda dziś stolica, którą kochali i za którą zginęli. A ci, co przeżyli? Nie wierzę, aby dziś nie wracali pamięcią choć na chwilę do tych godzin i dni sprzed trzydziestu lat. Nawet ci, którzy tak chętnie odżegnują się od wspomnień 1 sentymentów. Z Powstania można było wv5śó nietkniętym fizycznie, ale kto przez nie przeszedł, został m zawsze naznaczony (A) DOKOŃCZENIE NA STR. 2 Telefoniczna audiencja „Życia’ Wszystko o amnestii (P) Zasadom darowania, złagodzenia kar i umorzenia postępowania karnego, a także sprawom związanym ze zwalnianiem z zakładów karnych poświęcona będzie jutrzejsza (2 sierpnia) telefoniczna audiencja „Życia” z udziałem wiceministra sprawiedliwości TADEUSZA SKÓRY Wiceminister odpowiadać będzie na telefoniczne pytania Czytelników, dotyczące stosowania ustawy amnestyjnej. Prosimy dzwonić w piątek, w godzinach 16—17, pod numer 25-02-05. Uroczysty wieczór w Filharmonii Narodowej (W) Przed 30 laty — 1 sierpnia 1944 r. rozpoczął się wielki zryw zbrojny mieszkańców okupowanej stolicy — wybuchło Powstanie Warszawskie. 31 lipca, w przeddzień rocznicy wybuchu powstania, w Filharmonii Narodowej Warszawie odbył się uroczyw sty wieczór zorganizowany przez Stołeczny Komitet FJN i Zarząd Okręgu Warseawsko- Maaowieckiego ZBoWiD. Salę koncertową filharmonii wypełnili: byli żołnierze dowódcy oddziałów powstańi czych Armii Krajowej, wśród nich wiceprezes Rady a Naczelnej ZBoWiD płk. Zygmunt Netzer — „Kryska”, członkowie innych formacji podziemnego ruchu oporu przeciwko hitlerowskiemu okup alitowi, a obok — reprezentanci młodego pokolenia, żołnierze Ludowego WP, przedstawiciele warszawskich zakładów pracy. Na sali obecni byli: Edward Babiuch, Stanisław Kania i Jerzy Łukaszewicz. Przybyli gospodarze stolicy województwa, przedstawiciele i władz ZBoWiD. Nawiązując do wydarzeń sprzed 30 lat, prezes Zarządu Okręgu Warszawsko-Mazowieckiego ZBoWiD Tadeusz Pietrzak powiedział: W 30 rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego społeczeństwo stolicy jak co roku składa hołd tym wszystkim, którzy walczyli ze znienawidzonym wrogiem — okupantem hitlerowskim. Wracamy pamięcią do bohaterskich czynów ludu Warszawy — młodzieży i dzieci Warszawy, ginących na barykadach, bezbronnej ludności cywilnej bestialsko mordowanej przez hitlerowców. Niech po wsze czasy będzie im chwała cześć. Powstanie przeszło do i historii naszego narodu jako chluibna karta patriotyzmu i męstwa, a kombatanci II wojny światowej cieszą się ogromnym autorytetem wśród społeczeństwa za to, co zrobili wczoraj i co robią dzisiaj. Pokolenie nasze — stwierdził mówca — ma szczególny powód do dumy z osiągnięć Polski socjalistycznej. Żyć dla takiej Polski to znaczy tworzyć i wzbogacać naśz kraj, piąć w górę i umacniać jego prężność i bogactwo. W końcowej części wieczoru artyści scen warszawskich zaprezentowali widowisko słowno-muzyczne poświęcone bohaterskiej walce ludu Warszawy i pamięci tych, którzy za nią oddali życie. (PAP) Zderzenie szybowcom Zginął pilot (W) Nad lotniskiem sportowym w Radawcu k. Lublina w czasie lotów szkoleniowych doszło do czołowego zderzenia 2 szybowców. Pilot szybowca „Pirat“ Czesław Gryta ratował się skokiem na spadochronie. Obrażenia, jakich doznał, nie grożą jego życiu — taka jest opinia kliniki w Lublinie. Drugi pilot z szybowca „Mucha”, Leszek Studziński nie zdołał się uratować. (PAP) Katastrofalna powódź w Bangladeszu DELHI (PAP). Premier Bangladeszu Mudżibur Rahman w środę powrócił pośpiesznie do Dhaki z podróży po północnej części kraju, aby koordynować ak"ję pomocy dla ofiar katastrofalnej powodzi, która pochłonęła dotychczas co najmniej 105 ofior śmiertelnych i zalała jedną trzecią powierzchni Bangladeszu Około 15 milionów spośród 71 min mieszkańców Bangladeszu opuściło swe domostwa i schroniło się w obozach dla nowodzian. Według doniesień nieoficjalnych, liczba ofiar śmiertelnych sięga 250. Obecna powódź jest najgorsza od roku 1954. Najbardziej ueierpiały okręgi północnowschodnie. gdzie woda zniszczyła 70 proc. upraw ryżowych. 111 obiektów przemysłowych przed terminem • Dodatkowe 21 tysięcy izb mieszkalnych • Szybsza budowa szkół i szpitali • Kąpielisko w Kozienicach Budowlani realizują Czyn 30-lecia Informacja własna (A) dziesta 22 lipca 1974 r — trzyrocznica powstania Polski Ludowej — już poza nami, trwa jednak realizacja zobowiązań podejmowanych wcześniej z tej okazji. Spośród 673 przedsiębiorstw budowlanych — ok. 90 proc. podjęło tego rodzaju zobowiązania. Ich wartość, według meldunków z 407 przedsiębiorstw przekracza 4,5 młd zł. Dzięki nim przyspieszone zostaną cykle budowy 111 obiektów przemysłowych, zyskamy dodatkowe efekty w budownictwie mieszkaniowym, szkolnym, służby zdrowia itp. Oto kilka aktualnych przykładów. Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego „Chemobudowa” z Krakowa skróci o 7 miesięcy cykl realizacji fabryki domów, Gorzowskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego — o 6 miesięcy wcześniej skończy budowę zakładów mięsnych w Kostrzyniu oraz o 4 miesiące — budowę fabryki podłogowych wykładzin dywanowych „Novita” w Zielonej Górze. trowni Budowniczowie elekkozienickiej oddadzą do eksploatacji do 30 listopada br dalsze 3 bloki energetyczne, każdy o mocy 200 MW. Pozwoli to na zakończenie pierwszego i drugiego etapu budowy elektrowni i osiągnięcie 1600 MW mocy w 1974 r, zamiast pod koniec 1975 r. Zobowiązania w budownictwie ogólnym dotyczyły oddania do użytku przez _ wiele przedsiębiorstw obiektów mieszkalnych w przyśpieszonym terminie, od 2 do 5 miesięcy. Dzięki temu użytkownicy otrzymają wcześnie; mieszkania o 21.730 izbach. Skrócone cykle budowy wiele szkół, internatów, szpitali, żłobków i przedszkoli — w sumie 50 tych obiektów zostanie wcześniej przekazanych do eksploatacji. I tak np. o 4 miesiące wcześniej Bydgoskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Miejskiego zakończy budowę Szpitala Powiatowego w Swieciu, a Radży Glińskie Przedsiębiorstwo Budowlane skróci cykl budowy Przychodni Obwodowej w Parczewie o 3 miesiące i budowę centrali automatycznej w Radzyniu — również o 3 miesiące Przyśpieszy się także budowę szpitali w Puławach, Lasku i Działdowie. Nyskie Przedsiębiorstwo Budowlane zobowiązało się wykonać poza planem żłobek miejski na osiedlu Nysa-Południe. W przemyśle materiałów budowlanych załogi wyprodukujs dodatkowo m.in. 90 tys. ton cementu, 60 tys. ton wapna, ponad 15 min sztuk cegieł, 351 tys. ton kruszywa, 280 tys. m kw stolarki budowlanej, 40.300 ir sześć, elementów prefabrykowanych oraz wiele innych materiałów budowlanych, Niezależnie od podjętych zobowiązań ■ produkcyjnych, załogi wszystkich przedsiębiorstw podjęły czyny społeczne, których ogólna wartość wynosi ponad 54 min zł W większości są one związane z poprawą warunków socjalno-bytowych oraz podniesieniem estetyki terenów pracy. Podjęto także wiele czynów na rzecz środowiska; np budowniczowie elektrowni w Kozienicach zobowiązali się wykonać w latach 1974-1975 kąpielisko i ośrodek rekreacji dla miejscowej ludności. Gdyńskie Budownictwa Przedsiębiorstwo Przemysłowego zadeklarowało udział w przygotowaniu terenu organizowanej w br imprezy pt „Targi Rybne 74” oraz wybetonowanie boiska w szkole podstawowej nr 18 w Gdyni, (bob) Na polach —od świtu do późnej nocy TRUDNE ŻNIWA Apel do młodzieży ♦ PZU—rolnikom (P) Tegoroczne żniwa są wyjątkowo trudne. Częste opadj deszczu w minionych miesiącach i niskie temperatury spowodowały ponad 3-tygodniowe opóźnienie zbiorów rzepaku i jęczmienia ozimego. Obecnie rolnicy muszą więc nie tylko jak najszybciej zakończyć „małe żniwa”, ale też maksymalnie przyspieszyć koszenie żyta i pszenicy. Dlatego z chwilą poprawy pogody do prac żniwnych przystąpiły całe rodziny — wszyscy mieszkańcy wsi, którzy mogą wykonywać jakiekolwiek czynności przy zbiorze zbóż. Kosi się od świtu do późnej nocy. Sprzęt żniwny rolników i kółek rolniczych wykorzystuje się na 2 zmiany, zaś kombajny w PGR-ach i spółdzielniach produkcyjnych pracują nawet w nocy. W wielu wsiach i rejonach duże efekty przynosi pomoc sąsiedzka. a liczne gospodarstwa uspołecznione — dysponujące większym parkiem maszynowym — zbierają zboże także u rolników indywidualnych. Na polach w woj. krakowskim pozostało już tylko niewiele rzepaku i jęczmienia ozimego. Skoszono tu także ok. 1/4 żyta, a do zbioru szybko dojrzewa pszenica, Bardzo pożyteczną inicjatywę rozwijają tu spółdzielnie produkcyjne i PGR-y, które świadczą roinikom indywidualnym usługi mechanizacyjne w zamian za pomoc przy innych robotach żniwnych, wymagających pracy ręcznej. Usprawnił swoją działalność również handel wiejski; sklepy czynne są dłużej, a chleb dowożony jest do wielu wsi 2- krotnie w ciągu dnia, Na Opolszczyźnie — w wyniku kaprysów aury — zboża dojrzewają nierównomiernie w poszczególnych powiatach. O ile np. na południu województwa spotyka się jeszcze zielone — nit w pełni dojrzałe łany rzepakowe — to kombinat PGR Fraczków, w pow. Nysa, rozpoczął koszenie pszenicy. Koszenie rzepaku zakończono w większości gospodarstw na Mazowszu. W ostatnich dniach rolnicy przystąpili także do sprzętu żyta, uprawianego tutaj na obszarze ok. pól miliona ha. Prace te najwcześniej rozpoczęto we wsiach pow. płockiego, gdzie w kółkach rolniczych należycie zadbano o najbardziej efektywne wykorzystanie sprzętu mechanicznego. Utworzono tu specjalne stale ekipy traktorzystów i mechanizatorów, które wykonują usługi w określonych wsiach, co zapewnia szybki postęp w pracach żniwnych oraz odpowiednią ich jakość. W Wielkopolsce żniwa są najbardziej zaawansowane we wschodnich rejonach, gdzie na lżejszych glebach żyto najwcześniej dojrzało. W niektórych gmi(B) DOKOŃCZENIE NA STR. 2 Dodatkowa rekrutacja - od 16 września 2 tys. wolnych miejsc w szkołach wyższych (P) W szkołach wyższych pozostało jeszcze ponad 2 tys. wolnych miejsc. Dodatkowa rekrutacja rozpocznie się 16 września br. Wolne miejsca są na fizyce, matematyce, chemii, wychowaniu technicznym, filologii klasycznej, mechanice, technice wytwarzania, transporcie i kierunku mechanicznym. O przyjęcie w ramach dodatkowej rekrutacji może się ubiegać każdy maturzysta niezależnie od tego, na jaki kierunek studiów zdawał w lipcu i niezależnie od tego, czy zdał egzaminy, czy też nie. Młodzież, która zdała egzaminy wstępne w lipcu, lecz nie została przyjęta na studia braku miejsc, a ubiegać się bę2 dzie we wrześniu o przyjęcie na taki kierunek studiów, gdzie obowiązują egzaminy z tych samych przedmiotów — nie musi po raz drugi zdawać egzaminu wstępnego. Jednak na własne życzenie młodzież ta może zdawać jeszcze raz wszystkie egzaminy wstępne lut tylko z wybranych przedmiotów w celu uzyskania lepszych niż w lipcu ocen. Pozostali kandydaci będą ponownie skła. dać egzaminy wstępne. Na fizykę przyjmować będą następujące uczelnie: Uniwersytety Wrocławski, Lubelski, Toruński, Łódzki, Katowicki, filia Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, 3 WSP — krakowska, opolska i zielonogórska oraz 3 WSN — olsztyńska, słupska i częstochowska. (C) DOKOŃCZENIE NA STR. 2 Dziś 12 stron W numerze: ,,h M i Nowoczesność’ Święta narodowe Szwajcarii i Dahomeju Depesze H. Jabłońskiego (P) Z okazji święta narodowego Konfederacji Szwajcarskiej, przypadającego 1 sierpnia, przewodniczący Rady Państwa Henryk Jabłoński wystosował depeszę gratulacyjną do prezydenta Szwajcarii Ernsta Bruggera. (PAP) (P) Z okazji święta narodowego Republiki Dahomeju, przypadającego 1 sierpnia, przewodniczący Rady Państwa Henryk Jabłoński wystosował depeszę gratulacyjną do prezydenta republiki majora Mathieu Kerekou. (PAP) Oznaki normalizacji na Cyprze Grecja i Turcja demobilizują rezerwistów ATENY (PAP). Specjalny wysłannik PAP, Zdzisław Morawski, pisze: Na Cyprze 31 lipca był pierwszym od przeszło dwóch tygodni dniem pokoju względnie normalnego życia. i Po raz pierwszy od zamachu stanu, tj. od 15 lipca, w Nikozji były otwarte w środę sklepy, banki, kawiarnie, restauracje i niektóre urzędy. Na ulicach obu części miasta pojawili się licznie mieszkańcy, którzy w ostatnich tygodniach obawiali się wychodzić z domów. Jednostki ONZ przystąpiły do sporządzania list jeńców znajdujących się w rę. kach wojsk tureckich i greckocypryjskiej Gwardii Narodowej, Wymiana tych jeńców na. stani już 1 sierpnia. Eksperci ONZ w porozumieniu z oficerami tureckimi, cypryjskimi i brytyjskimi przystąpili też do wyznaczania buforowych stref beznieczeństwa pomiędzy obszarami zajętymi nrzez armie turecką a pozostałą częścią Cypru. Pełniący obowiązki prezydenta Cynru Glafkos K'erides wydał 31 lipca oświadczenie, w którym ocenił DOzytywnie porozumienie o zawieszeniu broni, jakkolwiek wyraził ubolewanie z powodu niektórych klauzul te»o porozumienia Przywódca mnieiszości tureckiej na wyspie Rauf Denktas? uznał porozumienie za bezwartmkowy sukces pokoju i sura-TI/" 0^15^*70 5 «i W związku z definitywnym, jak się wydaje, załagodzeniem napięcia na tle Cypru między Grecją a Turcją, spodziewane jest oficjalne odwołanie powszechnej mobilizacji ogłoszonej w Grecji przed 10 dniami. Praktycznie częściowa demobilizacja rezerwistów przeprowadzana jest już od kilku dni, 31 lipca została też przywrócona komunikacja lotnicza między Atenami a Stambułem i Ankarą. (P‘ Deklaracje genewska LONDYN (PAP). Jak już podawaliśmy, we wtorek wieczorem ministrowie spraw zagranicznych W. Brytanii, Grecji i Turcji podpisali w Genewie deklarację w związku z sytuacją na Cyprze. Deklaracja podkreśla wagę podjęcia w pilnym trybie środków, zmierzających do uregulowania sytuacji na Cyprze z uwzględnieniem międzynarodowych porozumień w sprawie Cynru z 1980 r. i rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ z 20 liDca br. Potwierdzając, że rezolucja Rady Bezpięczeństwa nr 353 powinna być możliwie najszybciej urzeczywistniona, ministrowie spraw zagranicznych trzech państw porozumieli się w sprawie opracowania środków prowadzących w odpowiednim czasie do stopniowego zredukowania liczebności sił zbrojnych, a także zapasów uzbrojenia, amunicji i innych materiałów wojskowych w Republice Cypru. Siły zbrojne wrogich stron na Cyprze — stwierdza deklaracja — nie powinny rozszerzać terytoriów, które o godzinie 22 w dniu 30 lioca 1974 r. znajdowały sie pod ich kontrolą: ministrowie trzech państw wezwali wszystkie siły zbrojne do powstrzymania się od wszelkich ofensywnych i wrogich działań. Deklaracja wymienia także środki o charakterze wojskowym dla zapewnienia bezpieczeństwa na Cyprze, przewidując w szczególności utworzenie tzw. strefy bezpieczeństwa, do której nie będą miały wstępu żadne siły zbrojo" z wydatkiem sił zbrojnych ONZ na Cvorze. Ministrowie porozumieli się w sprawie przeprowadzenia w trybie pilnym, zgodnie z rezolucja Radv Bezpieczeństwa nr 353, rozmów w oplu zapewnienia ustanowienia pokoju w tvm rejonie i orzvwrócenia na Cyprze rządu konstvtucviiego. Rózmowv w teł sprawie powinny «te rozpocząć w Genewie 8 sierpnia. Wezmą w nich także udz'al przedstawiciele wspólnot greckie! j tureckie! na Cvorze, ponieważ — tak stwierdza deklaracia — obecnie na Cvorze “stnieia w praktvee dwie autonamiczne administracje tych w-nóinot Przebywający w Londvnie arevbiskup Makarios wyraził zadowolenie z powodu przyjęcia delegacji. Jego zdaniem, położy ona kres niepotrzebnym ofiarom. zaznaczył Równocześnie — jak Makarios — szereg punktów deklaracji nosi dość nieiasny charakter. Uwagę te Uczynił Makarios w zw!eekń z (DOKOŃCZENIE NA STR. 4) Dobry lipiec w gospodarce (P) Załogi kopalń węgla kamiennego wydobyły w lipcu dodatkowe 52 tys. ton węgla, zwiększając ponadplanową produkcję osiągniętą od początku br. do 504 tys. ton. W lipcu przekroczona została także wydajność pracy o 40 kg węgla na tzw. pracownikodniówkę. Doskonałe wyniki produkcyjne osiągnęły też załogi przedsiębiorstw podległych zjedczeniu górniczo-hutniczemu metali nieżelaznych. Planowane na Upiec zadania dotyczące wartości produkcji sprzedanej przekroczono o 150 min zł. Wyprodukowano ponad plan 700 ton cynku i 300 ton ołowiu rafinowanego. W przedsiębiorstwach podległych zjednoczeniu przemysłu taboru kolejowego „TASKO" w Poznaniu wykonano plan wartości produkcji globalnej prawie w 110 proc. a realizacja planu produkcji sprzedanej jest wyższa o 17 proc. w porównaniu z tym samym miesiącem ub. r. Również włókniarze dobrze pracowali w lipcu w fabrykach największego zjednoczenia — przemysłu bawełnianego, które w I półroczu br. zrealizowały zadania z nadwyżką. Polskie porty przeładowały w lipcu br. ponad 4.100 tys. ton towarów czyli o 300 tys. ton więuej niż w analogicznym okresie ub. r. Od początku br. dokerzy mają już na swoim koncie przeładunek 29 min ton, a więc o przeszło 5 min ton więcej niż w okresie 7 miesięcy 1973 r. (PAP) (A) Widok na Pałac Kultury i hotel „Forum”, najwyższe budynki Warszawy. Fot. — waf — su iwan Kanał Sueski wolny od min KAIR (PAP). Kanał Sueski został rozminowany, oświadczył w środę na konferencji prasowej, zorganizowanej na pokładzie krążownika „Little Rock”, wchodzącego w skład VI floty amerykańskiej, jej dowódca admirał Daniel Murohy. (P) Skłonność do burz —przelotne deszcze (P) Nad Europą południową zalegają układy wyżowe. Pozostałe. obszary kontynentu są w dalszym ciągu pod niżami. Polska znajdzie się dziś na skraju układu niżowego znad Europy północnej. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej przewiduje dla województw, południowych zachmurzenie małe i umiarkowane. z przewagą okresów słonecznych Na pozostałym obszarze kraju zachmurzenie będzie raczej duże tylko okresami umiarkowane. Wystąpią lokalne opady deszczu. Temperatura maksymalna w ciągu dnia od 16 st. na północy kraju, ok. 24. st. w dzielnicach centralnych do 28 st. na południu. Wiatry słabe i umiarkowane, z kierunków zachodnich. Dla Warszawy przewiduje się zachmurzenie raczej duże; okresami rozpogodzenia W ciągu dnia możliwe są przelotne opady deszczu. Wiatry słabe i umiarkowane, z kierunków zachodnich. , Imieniny obchodzą Justyna Piotr. (.41.) Plaga komarów na Żuławach Telefonem z Gdańska (P) Kilka wsi województwa gdańskiego nawiedziła nienotowana dotąd oiąga komarów. Jak twierdzą rolnicy leżącej nad Wisłą wsi Leszkowy. takiej inwazji nie pamiętają tu najstarsi mieszkańcy. Wylęgarnią komarów są wiślane rozlewiska i sadzawki. Tegoroczne deszcze sprzyjają szczególnie rozrodczości owadów. Podobne chmary komarów odnotowano również we wsiach Kieżmark, Stablewo, Długie Pole i w miejscowości wczasowej — Krynica Morska. Jak stwierdzają naoczni świadkowie, w niektórych zagrodach zgarniano komary... szuflą. Znane dotąd środki owadobójcze odnoszą skutek połowiczny. Plaga ta utrudnia znacznie pracę w polu, jest też powodem strat w hodowli. (tz)