Zycie Warszawy, czerwiec 1982 (XXXIX/116-141)
1982-06-01 / nr. 116
mmmm NR 116 (12418) W WTOREK, 1 CZERWCA 1982 R. DZIŚ STRON 12 CENA 5 ZŁ Dziś Dzień Dziecka Przedstawiciele najmłodszych w Belwederze Imprezy w kraju ★ Nagrody za twórczość dla młodzieży (P) 31 maja odbyły się w całym kraju liczne imprezy zorganizowane dla najmłodszych i z myślą o najmłodszych. Tradycyjnie, przed Międzynarodowym Dniem Dziecka, gościli w Belwederze przedstawiciele najmłodszego pokolenia, których przywitał przewodniczący Rady Państwa Henryk Jabłoński. Z okazji Międzynarodowego Dnia Dziecka prezes Rady Ministrów przyznał doroczne nagrody za twórczość artystyczną dla dzieci i młodzieży. (Listę nagrodzonych drukujemy na str. 2) Tradycyjnym zwyczajem, 31 maja w przeddzień Międzynarodowego Dnia Dziecka, w Belwederze gościli przedstawiciele najmłodszego pokolenia. Przewodniczący Rady Państwa, Henryk Jabłoński wraz z małżonką Jadwigą zaprosili kilkudziesięcioosobową grupę dzieci z caiego kraju — członków Związku Harcerstwa Polskiego, Polskiego Czerwonego Krzyża, Towarzystwa Przyjaciół Dzieci, Ligi Ochrony Przyrody, samorządów uczniowskich i osiedlowych. Spotkanie, w którym uczestniczyli także przedstawiciele władz i organizacji, było dla najmłodszych okazją do opowiedzenia o tym, czym żyją ich drużyny i koła, z jakim dorobkiem kończą kolejny rok pracy, do podzielenia się radościami i troskami dnia codziennego. Z dumą i pasją zuchy i harcerze mówili o wypełnianiu zadań ostatniego alertu naczelnika ZHP. Nieśli or i wówczas pomoc powodzianom. Dzieci informowały także o zadaniach wykonywanych w ramach harcerskiego pogotowia zimowego, dzięki któremu objęto opieką wielu ludzi starszych, samotnych i niepełnosprawnych. Członkowie PCK mieli okazję pochwalić się swoimi osiągnięciami w pracy na rzecz ludzi potrzebujących pomocy. Z relacji uczestników wynika, że dzieci mogą być gorącymi orędownikami idei ochrony środowiska naturalnego, np. członkowie LOP z Gdańska zaangażowali się w sprawy ochrony czystości wód Bałtyku. Były też podczas spotkania, przeplatanego często piosenkami, opowieści o nauce, zabawie, współzawodnictwie sportowym Wiele ciepłych słów wypowiadali najmłodsi o swych wychowawcach. Henryk Jabłoński serdecznie podziękował 'swym małym gościom za piosenki i pogratulował dotychczasowych osiągnięć. Z tego co mówiliście — stwierdził — widać, że jesteście wartościowymi ludźmi — choć małymi wzrostem, ale dużymi pod względem charakteru. Jako przykład przewodniczący Rady Państwa podał uczestniczące w spotkaniu dwie harcerki, które uratowały nie tak dawno tonącą dziewczynkę. H. Jabłoński zachęcał dzieci do wzbogacania swojej osobowości — przez czytanie książek, zbieranie widokówek, znaczków, czynne uczestniczenie w imprezach kulturalnych. Życzył — a by byli ludźmi bogatymi w przeżycia i wartościowymi. (PAP) Pot. Rvszard Przedworski Nowy model opieki społecznej (P) Zadaniom opieki społecznej poświecone było 31 maja spotkanie wicepremiera Jerzego Ozdowskiego z kilkunastoosobową grupą pracowników socjalnych, reprezentujących różne instytucie zajmujące się ta problematyką. W ostatnich miesiącach znaczenie i zakres działania pomocy społecznej niepomiernie wzrosły nie tylko na skutek trudniejszych warunków życia, ale i przewartościowania zadań pomocy nakierowanej w większym stopniu na zaspokajanie potrzeb rodziny. O skali tych zadań świadczą potrzeby finansowe sięgające 8,5 mld zł rocznie i nadal sie zwiększające. Ocenia sie. że wprowadzenie w życie przygotowanego iuż proiektu skoordynowanej opieki społecznej na lata 1982-1985, zwiększy te zadania o połowę. Wymagają one usprawnienia funkcjonowania opieki społecznej która zajmuje sie obecnie 5 tys. etatowych pracowników socjalnych, wspieranych przez ponad 50-tys. rzeszę społeczników oraz opiekunów PKPS, siostry PCK. organizacje młodzieżowe i inne. W tei sytuac'i sprawa pierwszoplanowa — (A) DOKOŃCZENIE NA STR. 2 Rytmiczna i zdyscyplinowana praca górników 79 min ton węgla kamiennego w ciągu 5 miesięcy Dostawy energii elektrycznej - bez ograniczeń (P) Górnicy wydobyli w ciągu pięciu miesięcy br. ponad 79 min ton węgla kamiennego. Stanowi to wzrost o ponad 11 min t w stosunku do analogicznego okresu w roku ubiegłym. Jest to wynikiem — pisze PAP — przywrócenia zwykłej, typowej dla górników dyscypliny pracy, tak mocno atakowanej w ubiegłym -roku przez „Solidarność”, zmniejszenia awaryjności urządzeń, lepszego zaopatrzenia w części zamienne, stabilizacji załóg kopalnianych. Tak wysokie wydobycie węgla pozwoliło na zwiększenie jego dostaw na pokrycie potrzeb krajowych przy jednoczesnym intensyfikowaniu eksportu. tak dostawy na eksport w br. 1 wyniosły 10,7 min t węgla, o blisko 4,6 min t więcej niż w pierwszych pięciu miesiącach ubiegłego roku. Zwiększono też dostawy dla rolnictwa, przemy-słu i energetyki. Na składowiskach w elektrowniach i elektrociepłowniach znajduje się obecnie ponad 2,8 min t węgla, czyli ponad dwukrotnie więcej niż na koniec maja ub. roku. Jednocześnie przygotowuje się nowe stanowiska wydobywcze. W bieżącym roku wykonano już prawie 640 km robót chodnikowych, o prawie 90 km więcej niż do końca maja w vub.r. Długość frontu eksploatacyjnego według stanu na 30 kwietnia, wynosiła 109,4 km, tj. ponad 5 km więcej niż na koo niec kwietnia 1981 r. Buduje się 9 nowych kopalń a 13 rozbudowywuje się o nowe poziomy wydobywcze. Rytmicznie przebiega także wydobycie węgla brunatnego. Dotychczas wydobyto ponad 15,6 min t tego paliwa, który prawie w całości został skierowany do elektrowni. Zdjęto ponad 49,6 min m sześć, nadkładu, co stanowi wzrost o ponad 3 min m sześć, w stosunku do analogicznego okresu ub.r. Dobrze pracują energetycy. Od końca stycznia br. nie stosuje się żadnych ograniczeń w dostawach energii Sprawnie przebiega elektrycznej. kampania remontowa. Wyremontowano już bloki o mocy ponad 5,2 tys. MW, a w remontach w toku znajdują się bloki o mocy 4,3 tys. MW. Kontynuuje się budowę nowych bloków energetycznych w Bełchatowie i Połańcu oraz w elektrowni szczytowopompowej w Żarnowcu. Trwają prace przygotowawcze do rozpoczęcia budowy pierwszej elektrowni jądrowej w Żarnowcu. (PAP) (Artykuł pt. „Czy mamy szansę na eksport węgla” — str. 3) Słonecznie (P) (Informacja własna). W poniedziałek w całym kraju było słonecznie. O godz. 13 najcieplej było w Ostrołęce, gdzie termometry wskazywały 24 st. Najniższe temperatury dnia notowano nad morzem — w Ustce i Łebie było tylko 16 st, ciepła. O tej samej porze w Warszawie notowano 22 st. Na dziś synoptycy przewidują nadal zachmurzenie małe. Nie powinno padać.. Temperatura maksymalna w dzień od 18 st nad morzem do 26 st. w centrum. W końcu tygodnia przewidywane jest niewielkie ochłodzenie. Mogą wystąpić deszcze. (DOKOŃCZENIE NA STR. 6) Delegacja partyjnopaństwowa PRL złoży wizytę przyjaźni w Rumunii (P) Na zaproszenie sekretarza generalnego RPK, prezydenta Socjalistycznej Republiki Rumunii, Nicolae Ceausescu w najbliższych dniach złoży oficjalną jaźni w Rumunii wizytę przypartyjno- państwowa delegacja PRL pod przewodnictwem I sekretarza KC PZPR, prezesa Rady Ministrów PRL, przewodniczącego Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, gen. armii Wojciecha Jaruzelskiego. (PAP) 12 miast kandyduje do tytułu „Mistrza Gospodarności 1981” (P) (Informacja własna). Już wkrótce bedzie wiadomo, które z 418 miast — kandydatów zostanie „Mistrzem Gospodarności” roku 1981. Ostatnio odbyło sic posiedzenie sądu konkursowego, na którym wstępnie podsumowano wyniki ubiegłorocznej rywalizacji i wytypowano do dalszej lustracji 12 miast spisujących sie iak dotąd najlepiej. W grunie liczącej do 5 tys. mieszkańców na liste przodujących miast wpisały sie: Radymno (woj. przemyskie) Zduny i Międzybórz (woj. kaliskie). Nałęczów (woj. lubelskie), Moryń (woj. szczecińskie) i Rakoniewice (woj. poznańskie). Wśród najlepszych uczestników konkursu — miast o ludności od 5—15 tys. mieszkańców znaiduie się: Tomaszów Lubelski (woj zamojskie). Brzozów (woj krośnieńskie) Pniewy (woj. poznańskie), Łobez (woj. szczecińskie). Hajnówka (woj. białostockie) I Wolbrom (woj. katowickie). Do tej dwunastki, na miejsce. pojada w. najbliższych dniach członkowie zespołów lustracyjnych. powołanych przez jury konkursu dla ustalenia listy tych uczestników, którzy maja największe szanse na mistrzowskie i wicemistrzowskie tytuły. W ubiegłorocznym konkursie władze i mieszkańcy miast miasteczek naiwyżei punktowa-i (B) DOKOŃCZENIE NA STR. 5 Order uśmiechu dla lekarza 'młtrnn j§CIŁ z prof. dr. med. Marią Haliną Zapaśnik-Kobierską (P) — Przeszło 40 lat pracy zawodowej poświęciła Pani zdrowiu dzieci, kształcąc przy tym wielu znakomitych lekarzy-pediatrów. Co powinno różnić lekarza dziecięcego od lekarza Innej specjalności? — Pediatria, to jedna z najtrudniejszych, najpiękniejszych ale _ zarazem i dziedzin me-dycyny. Lekarz podejmujący się tej specjalizacji powinien wyróżniać się nie tylko wrażliwością i szczególną życzliwością dla pacjenta, ale nade wszystko patrzeć na dziecko i dostrzegać jego związki z rodziną. Takie „całościowe” traktowanie chorego dziecka wymaga stałego pogłębiania własnej wiedzy. Pediatra to zarazem profesjonalista i społecznik, dla którego — jak twierdził mój znakomity nauczyciel prof. Mieczysław Michałowicz — „hodowla człowieka jest najwyższym celem”. Wykształcenie dobrych lekarzy dziecięcych w ogromne; mierze zależy od ich nauczycieli. Ja miałam to szczęście iż kształcili mnie najwybitniejsi polscy pediatrzy, obok prof Michałowicza, w którego klinice w 1938 r. rozpoczęłam staż prof. Stanisław Popowski, prof Rajmund Barański, prof. Władysław Szajnach oraz dr Szymon Starkiewicz — twórca pierwszego sanatorium w Busku dla dzieci śląskich górników. To, co wyniosłam z mojej uczelni, z Uniwersytetu im. Stefana Batorego w Wilnie i to co, (C) DOKOŃCZENIE NA STR. 2 rut. Zdzisław KwilccKi W poniedziałek wojska brytyjskie otoczyły Port Stanley (Puerto Argentino) Misja mediacyjna ONZ - w martwym punkcie LONDYN, BUENOS AIRES, NOWY JORK, WASZYNGTON (PAP). Według informacji brytyjskich korespondentów wojennych, zbliżające się jednocześnie od południa i północnego zachodu jednostki brytyjskich komandosów i piechoty morskiej, znajdowały się w poniedziałek już o 16 km od Port Stanley (Puerto Argentino), głównej miejscowości archipelagu, liczącej ok. tysiąca mieszkańców. Niec-o wcześniej, w poniedziałek w południe ci sami korespondenci, których informacje przechodzą w Londynie przez cenzurę wojskową, donosili o walkach w pobliżu Mount Kent, skalistego wzgórza wysokości ok. 500 m, położonego 30 km na zachód od Port Stanley, co oznaczałoby, że Brytyjczycy, wychodząc z przyczółka San Carlos, posunęli się już ok. 50 km w kierunku stolicy archipelagu. W poniedziałek Brytyjczycy utworzyli drugi przyczółek nr Falklandach wysadzając z niowca „Queen Elizabeth ü desant 3 tys. żołnierzy Te niepotwierdzone oficjalnie informacje podai w poniedziałek wieczorem korespondent wojskowy brytyjskiej agencji „Press Association”. Dodał on, że desant ten powiększy do 4 tys. liczbę około 1000 żołnierzy brytyjskich znajdujących się w odległości „kilku kilometrów” od Port Stanley. Port Stanley, w którym znajduje się garnizon argentyński, liczący podobno ok. 7.500 żołnierzy, jest praktycznie otoczony, zarówno od strony lądu. jak i morza, skąd blokujące port okręty brytyjskie prowadzą od niedzieli Wieczór coraz bardziej intensywny ostrza! domniemanych pozycji i magazynów argentyńskich oraz miejscowego lotniska. Lotnisko — według brytyjskiego ministerstwa obrony — jest również przedmiotem ataków z powietrza. Obserwatorzy wojskowi w Londynie twierdzą, że sobotnie sukcesy brytyjskie na lądzie (odbicie Port Darwin i Goose Green oraz wzięcie do niewoli ok 1.400 Argentyńczyków), umocniło przekonanie rządu i dowództwa brytyjskiego o konieczności jak najszybszego przypuszczenia ostatecznego ataku na Port Stanley (Puerto Argentino) i całkowitego opanowania archipelagu. Sprzyja temu zresztą umiarkowanie dobra pogoda, będąca rzadkością na tych smaganych wiatrem i deszczem wyspach, gdzie właśnie zbliża się zima z temperaturami bliskimi zeru. Eksperci podkreślają również, że dotychczasowe sukcesy brytyjskie, które bynajmniej nic przyszły łatwo, są wytłumaczaine, jeśli wziąć pod uwagę, że naprzeciwko doborowych jednostek zawodowej armii brytyj(B) DOKOŃCZENIE NA STR. i Sprawa ograniczenia i redakcji zbrojeń strategicznych 29 czerwca w Genewie początek rokowań ZSRR — USA MOSKWA. WASZYNGTON ('PAPi). Związek Radziecki i Stany Zjednoczone oznajmiły w poniedziałek, że 29 czerwca rozpoczną w rokowania w sprawie Genewir ograniczenia i redukcji zbrojeń strategicznych. Zwięzły komunikat ogłoszony jednocześnie w Moskwie i w Waszyngtonie stwierdza, że obie strony przywiązują do tych rokowań wielką wagę. Na czele delegacji radzieckiej na rozmowy stanie ambasador Wiktor P. Karpo w, szefem delegacji amerykańskiej a ma być ambasador Edward Równy, W poniedziałek, oznajmiając o porozumieniu w sprawie podjęcia nowej rundy rokowań, prezydent Reagan oświadczył w przemówieniu w Waszyngtonie, że Stany Zjednoczone zamierzają przestrzegać wcześniejszych porozumień w sprawie ograniczenia zbrojeń strategicznych, „jak długo Związek Radziecki będzie postępować tak samo". (W) % * % (P) Wyścig zbrojeń strategicznych stanowi największe zagrożenie dla pokoju. Fakt ten określa wagę rozmów na temat ograniczenia broni strategicznych. Toczyły się one pomiędzy Związkiem Radzieckim i Stanami Zjednoczonymi od późnej jesieni 1969 roku najpierw w Helsinkach, później u> Wiedniu. Ich pierwszy etap zakończył się przed dziesięciu laty podpisaniem układów SALT I. W ten sposób rozpoczął się w stosunkach radziecko-amerykańskich kilkuletni okres regularnych spotkań na szczycie oraz systematycznej rozbudowy wzajemnych kontaktów politycznych, gospodarczych, naukowych i kulturalnych. Rokowania nad dalszymi krokami ograniczającymi bronie strategiczne trwały następnie przez siedem lat, ze zmiennym szczęściem. Udało się jednak, drogą wzajemnych ustępstw, doprowadzić do podpisania przed trzema laty w Wiedniu układu SALT II. Były to pierwsze porozumienia rozbrojeniowe pomiędzy dwoma wielkimi mocarstwami, które stwarzały zbiorowe pułapy dla broni strategicznych i jednocześnie szansę redukcji najpotężniejszych wyrzutni rakietowych, Protokoły uwzględniały też oczekiwaną zmianę sytuacji w wyniku zakończenia prób z nowymi typami broni, w (A) DOKOŃCZENIE NA STR. 4 FFK w Krakowie Nieliczne interesujące Od naszej wysłanniczki MAŁGORZATY DIPONT Kraków. 31 ma.ia (P) Po dwóch dniach program festiwalu krótkometrażowego ożywił się nieco. Pojawiły się w nim — nieliczne wprawdzie — realizacje angażujące emocje i uwagę. Wymieniam przede wszystkim „Dzień dziecka” Pawła Kędzierskiego. Ten zapis powszedniego dnia dwóch braci uczniów szkoły podstawowej jest wnikliwym studium dziecka uwikłanego w dzisiejszą rzeczywistość. Film Kędzierskiego pokazuje niezmiernie sugestywnie, jak niebezpiecznie ta skorupka nasiąka, (D) DOKOŃCZENIE NA STR. 5 Na basenach „Warszawianki”. Coraz większy tu tłok. Woda jest czysta i ciepła (26 stopni), teren wysprzątany, ławki i ogrodzenia wymalowane, czynna jest kawiarenka. Dla innych organizatorów letniego wypoczynku, którzy do tej pory nie uruchomili sutych basenów jest to przykład, jak można własnymi siłami zadbać wcześniej o kąpielisko. Fot. Ryszard Przedworsk W Manchesterze i w Szkocji Czwarty dzień wizyty pasterskiej Jana Pawła II w W. Brytanii LONDYN (PAP). Korespondent PAP, Tadeusz Jacewicz, pisze: Poniedziałek był 4 dniem wizyty papieża Jana Pawła Ił w W. Brytanii. Dzień ten rozpoczął się w Manchesterze, a zakończył w Szkocji. Jan Paweł II wygłosił trzy homilie, poświęcone niemal w całości sprawom Kościoła i moralności katolickiej Pierwszym punktem poniedziałkowego programu wizyty papieskiej była msza w Heaton Park na przedmieściach Manchesteru. Zgodnie z rytuałem przyjętym podczas papieskiej wizyty w W. Brytanii, Jan Paweł II objechał najpierw wielki plac, na którym zgromadziło się ok. 300 tys. ludzi. Papież dokonał objazdu specjalnie przebudowanym, biaw łym samochodzie ciężarowym, dostosowanym do wymogów bezpieczeństwa. Północ Anglii jest ostoją katolicyzmu w W. Brytanii. Tutaj w wiekach średnich najkrwawsze były prześladowania katolików, tutaj też znajdują się bezcenne zabytki kościelne. Głównym punktem uroczystej mszy w Heaton Park było wyświęcenie 12 księży. Homilia papieska poświęcona była powołaniu duchownych i ich misji we współczesnym święcie. Jan Paweł II podkreślił potrzebę nieustannego doskonalenia duchowego kapłanów i jednocześnie rozwijania codziennych, braterskich związków ze społecznością, w jakiej działają. Wczesnym popołudniem helikopter papieski wylądował na torze wyścigowym Knavesmire w Yorku. Jana Pawła II powitało ponad 250 tys. zebranych tu łudzi. Dziewczynka w stroju krakowskim wręczyła .papieżowi kwiaty i została serdecznie ucałowana. Obecny był książę Norfolku, jedyny członek rodziny królewskiej, który jest katolikiem. Rozległy teren Knavesmire jest miejscem, gdzie w XVI w. dokonywano egzekucji katolików, którzy nie chcieli wyrzec się lojalności wobec Rzymu i uznać władzy kościelnej Henryka VTTT W swej homilii, poświęconej małżeństwu i rodzinie, papież nawiązał do wydarzeń z dalekiej przeszłości i wyraził radość z poszukiwania wspólnoty chrześcijańskiej w W. Brytanii. Określił małżeństwo jako niezłomny sojusz wzajemnego poświęcenia i oddania. Papież przypomniał stwierdzenia zawarte w encyklice „Familiaris con-sortio”, gdzie podkreślił, iż pozytywnym aspektem dzisiejszego życia rodzinnego jest większa świadomość wolności osobistej i większa uwaga zwracana na stosunki wzajemne w małżeństwie. Papież zwrócił się do wszystkich ludzi, do władz publicznych z apelem: ceńcie rodziny, chrońcie ich prawa, popierajcie rodziny prawem i administracją. Przyszłość społeczeństwa, przyszłość ludzkości zaczyna się w rodziatp W homilii wygłoszonej w Yorku Jan Paweł II odbiegł od przygotowanego tekstu i wyraził głębokie współczucie rodzinom w W. Brytanii i Argentynie, które utraciły swoich bliskich (C) DOKOŃCZENIE NA STR. 4 Opóźnienie w realizacji przedpłat na samochody (W) W ubiegłym roku na podstawie uchwały Rady Ministrów wprowadzone zostały nowe zasady sprzedaży rynkowej samochodów; miejsce krytykowanych powszechnie „talonów“ zajęły przedpłaty gromadzone na rachunkach NBP-PKO. W ostatnim okresie powstały trudności w realizacji programu przedpłat. Jak poinformowano dziennikarza PAP — na podstawie przewidywanych rozmiarów produkcji potwierdzono sprzedaż samochodów w latach 1982—1985 dla 600 tys. osób. Przyjęte przez przemysł motoryzacyjny zobowiązania były w pełni realne, gdyż produkcja samochodów w 1980 r. wyniosła ponad 350 tys. sztuk. W wyniku pogłębiających się trudności' gospodarczych, w (E) DOKOŃCZENIE NA STR. 2 Perspektywy współpracy gospodarczej z ZSRR (P) (Informacja własna). Od pięćdziesięciu lat działa już Izba Przemysłowo-Handlowa ZSRR. Z okazji „złotego jubileuszu” którego istotnym akcentem było przyznanie przed kilku dniami przez Prezydium Rady Najwyższej Orderu Przyjaźni Narodów. w Warszawie odbyła się w poniedziałek konferencja prasowa, podczas której polskim dziennikarzom przedstawiono m.in. zakres prac Izby oraz poinformowano o handlowo-technicznej współpracy między naszymi krajami. W imieniu Biura Radcy Handlowego Ambasady ZSRR, w PRL Borys Łoginow przedstawił m.in. program działania wspólnej grupy roboczej, w (D) DOKOŃCZENIE NA STR. < Droższe „Życie” (P) Dzisiejszy numer „Żyda” kosztuje po raz pierwszy o złotówkę drożej, czyli { zł. Zapowiadaliśmy tę celę już 22 stycznia br., wów;zas. gdy wprowadzony został pierwszy etap podwyżki. Już wówczas, wyjaśniliśmy przyczyny wzrostu kosztów naszej gazety, podobnie jak innych dzienników: wzrost cen papieru, druku, transportu. a więc kolportażu, i innych kosztów wydawniczych. Podobnie jak wszystkie irzedsiębiorstwa i my musiny w prasie zarabiać na iiebie. A żeby nie było niefomówień — powiedzmy, że toszty osobowe, czyli płace lie mają z tą podwyżką żadnego, w każdym razie bezoośredniego związku. Pomimo wyższej micznej konieczności, ekonoktóra spowodowała dawno już zapowiadane podniesienie ceny czujemy się w obowiązku odwołać i w tej sprawie do Waszego zrozumienia, drodzy Czytelnicy. Wierzymy, że pozostaniecie nadal wierni gazecie, która stara sic być Waszym dziennikiem. Mamy świadomość, że wyższa cena powinna i musi wpłynąć na poprawę jakości naszej informacji, naszego komentarza, reportażu, słowem całej treści „Życia”. Liczymy również i na to, że droższa gazeta będzie docierać wcześniej i bez opóźnień do kiosków, co wymaga radykalnej poprawy pracy kolportażu SYCEfflRSZM