Zycie Warszawy, luty 1989 (XLVI/27-50)
1989-02-01 / nr. 27
NR 27 (13996) Wyd, 2 ŚRODA, 1 LUTEGO 1989 R. DZIŚ STRON 16 CENA 15 ZL PL ISSN 0137-9437 NR INDEKSU 35059 SD zasiądzie przy „okrągłym stole’" z własnymi propozycjami (W) O sytuacji społeczno-politycznej kraju, w aspekcie przygotowań do „okrągłego stołu” obradowało 31 stycznia Prezydium Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego. Stronnictwo Demokratyczne zasiądzie przy „okrągłym stole” jako samodzielny partner z pakietem własnych, daleko idących propozycji głębokich zmian ustrojowych dotyczących systemu sprawowania władzy w państwie, .roli i miejsca partii politycznych, struktur gospodarczych czy humanizacji prawa, SD konsekwentnie reprezentuje przy tym pogląd, iż bez szybkich reform politycznych trudno mówić o skuteczności refon* gospodarczych, bez których urzyczywistnienia nie nastąpi oczekiwana poprawa życia obywateli oraz uzdrowienie gospodarki narodowej. Prezydium CK SD w kolejnym punkcie obrad omówiło szczegółowo wstępną propozycję dotyczącą utworzenia urzędu prezydenta. Wariantem najlepszym byłby system prezydencjalny. Wyraża* się on w silnej władzy prezydenta umożliwiającej mu ingerencję w ważne sprawy państwowe, przy zachowaniu jednak stanowiska szefa rządu. odrębnego (PAP) Organizacje podstawowe: więcej samodzielności i odpowiedzialności Partia w dobie przeobrażeń Posiedzenie Biura Politycznego KC PZPR (W) 31 stycznia Biuro Polityczne na posiedzeniu z udziałem I sekretarzy Komitetów Wojewódzkich i kierowników Wydziałów KC PZPR oceniło sytuację społeczno-polityczną W kraju, Podkreśliło, że w zachodzących przeobrażeniach gospodarczych, politycznych i społecznych decydującą rolę odgrywa postawa klasy robotniczej. Jej dążenie do poprawy jakości pracy i życia oraz harmonijne współdziałanie z inteligencją wyznaczają głębokość i radykalizm reform, V/ dobie szybkich przemian gospodarczych — stwierdzono — w warunkach pluralizmu politycznego i związkowego jest niezbędna w zakładach pracy obecność i aktywność polityczna ' organizacji partyjnych. Są one i pozostają zasadniczym trzonem partii, zwłaszcza w środowiskach robotniczych. Zmienia się jednak ich rola: rośnie ich znaczenie jako ogniw współtworzących politykę partii i decydujących o iei realizacji, W myśl uchwał IV j X Plenum wzrasta też samodzielność POP i ich odpowiedzialność za sytuację w środowiskach działa-misi. za kształtowanie treści i organizacyjnych form pracy. Powinnością komitetów partyjnych jest udzielanie im pomocy i wsparcia. Partia ,w zakładzie pracy — stwierdzano — nie jest organem odpowiedzialnym za produkcję — współdziała z fcierowmiictwem przedsiębiorstwa, ale nim nie zarządza. Komitety zakładowe. podstawowe i oddziałowe organizacje partyjne muszą stać się ośrodkami nowatorskich koncepcji, inicjatyw społecznych i politycznych. Mają one prawo i obowiązek zajmowania stanowiska w każdej siprawie zakładu i ludzi z nim związanych, ułatwiać awans najlepszym, dbać o należyte materialne i moralne premiowanie. Osobisty przykład członka partii, lepsza od przeciętnej praca, inicjatywa i przedsiębiorczość oraz sprzeciw wobec społecznego zła — to drogi budowania autorytetu partii. Takie powinny być. przede wszystkim, postawy działaczy partyjnych na stanowiskach kierowniczych oraz pełniących funkcje w samorządach pracowniczych, Charakter. pozycja, rola spełniana w zakładzie przez samorząd są jednymi z istotnych mierników jakości pracy organizacji partyjnej. Obecność partii w zakładzie pracy jest gwarancją rozwoju i umaicniamŁa klasowego ruchu zawodowego. Pluralizm politycz-W PKiN. w Sali Kongresowej w Warszawie Teatr Muzyczny z Gdyni zaprezentował słynny musical „Jesus Christ Super Star“ w reżyserii Jerzego Gruzy. Fot. CAF — Teodor Walczak ny i związkowy stawia przed zakładowymi ogniwami PZPR zadanie przeciwstawiania się próbom wykorzystywania ruchu zawodowego do politycznych manipulacji, przekształcania zakładów w ośrodki niepokojów społecznych i łamania prawa. Partyjne działanie powinno sprzyjać rzeczowej dyskusji nad optymalnym modelem niezależnego ruchu zawodowego i właściwymi w zakładzie farmami wyrażania różnorodności interesów. poglądów i opinii. Biuro Polityczne wysłuchało relacji członków kierownictwa partii, którzy w ubiegłym tygodniu przebywali wśród załóg (B) DOKOŃCZENIE NA STR. 2 Decyzje w rękach kuratorów i rektorów Propozycje nowych rozwiązań stypendialnych (P) (Informacja własna). Probletny pomocy materialnej dla młodzieży, zwłaszcza zaś system studenckich stypendiów, budzi zawsze emocje. Dla organizacji działających w tych środowiskach stwarza okazję do wykazania się, że oto zabiegają o poprawę sytuacji, troszczą się, są w postulatach radykalne. „Jakie wy nam stypendia dzisiaj, takie my wam emerytury jutro” — takie plakaty adresowane do Ministerstwa Edukacji Narodowej, można jeszcze zobaczyć w uczelniach jako pozostałość po toczonej we wrześniu przez Zrzeszenie Studentów Polskich batalii o podniesienie podstawy naliczania stypendium. I oto pytanie — jakie wy nam stypendia dzisiaj? — powraca. Ministerstwo Edukacji Narodowej przedstawia bowiem do konsultacji projekty zupełnie innych zasad przydzielania pomocy materialnej w wyższych uczelniach oraz w szkołach ogólnokształcących i zawodowych. Istotą tych projektów jest przekazanie uprawnień do określenia kryteriów przydzielania pomocy materialnej, ich wysokości, zasad ewentualnego cofania ich’ na niższe szczeble zarządzania — kuratorom i rektorom (kurator miałby także prawo przekazać część swych uprawnień jeszcze niżej bo dyrektorowi szkoły). W przypadku szkół ogólnokształcących i zawodowych decyzja przekazania uprawnień w dół jest po prostu zracjonalizowaniem stanu obecnego. Skoro szkoły finansowane są z budżetów wojewódzkich niech też w województwie pieniądze będą dzielone. Sterowanie pomocą materialną dla szkół średnich znalazłoby się w gestii władz wojewódzkich a przede wszyst(A) DOKOŃCZENIE NA STR. 2 Ryszard Szurkowski: Trzeba mieć punkty albo pochodzenie Telefonem z Wioch (P) Zachodnia prasa nie docenia, niestety, ważności przemian, jakie się dokonują w polskim sporcie. Powstanie pierwszej w krajach socjalistycznych zawodowej grüpy kolarskiej o nazwie „Exbud” wielkie dzienniki, takie jak „L’Equipe” czy zuryski „Sport”, potraktowały drobniutkim wzmiankami. Za to prezentacj cyklistów radzieckich, którzy będą się ścigać pod patronatem włoskiej firmy „Alfa Lum” poświęcono całe kolumny. 1 gdzie tu sprawiedliwość? gk DOKOŃCZENIE NA STB. Minister spraw zagranicznych Szwecji przybędzie do Polski (P) Na zaproszenie ministra spraw zagranicznych Tadeusza Olechowskiego, w dniach 9—13 lutego 1989 r. złoży wizytę oficjalną w Polsce minister spraw zagranicznych Królestwa Szwecji Sten Andersson, Wycofywanie z PRL czpśei wojsk radzieckich (P) Jak dowiaduje się dziennikarz PAP, jeszcze w tym roku opuszczą Polskę trzy pułki wojsk radzieckich. Będą to: szkolny pułk czołgów, pułk rakiet przeciwlotniczych i samodzielny pułk śmigłowców. W przyszłym zaś roku zostanie wycofana z terytorium PRL radziecka samodzielna brygada desantowo-szturmowa. (PAP) Konferencja prasowa rzecznika rządu „Okrągły stół" coraz bliżej* Propozycja wcześniejszych wyborów * Rozbieżności między ÖPZZ a rzędem (P) (Obsługa własna). We wtorek, 31.1. w warszawskim Centrum „Interpress” odbyła się kolejna konferencja rzecznika rządu dla dziennikarzy krajowych i zagranicznych. Rozpoczęła się od pytań’ (PAP) — Czy działacze „Solidarności” uzyskali w Magdalence zgodę na relegalizację swego związku? — W Magdalence zbliżono poglądy na temat dochodzenia do pluralizmu związkowego, powiązanego z szerszą ewolucją stosunków politycznych procesów porozumienia, w tym i przyspieszenia wyborów. Natomiast o konkretnych uwarunkowaniach i metodach dochodzenia dó pluralizmu związkowego będą się toczyć rozmowy przy okrągłym stole i w jednym z zespołów, który okrągły stół wyłoni. („ARBEIDERBLADET”) — Jaki będzie sposób informowania środków masowego przekazu w czasie obrad okrągłego sialu? — Środki masowego przekazu będą informowane o obradach okrągłego stołu. Metody informowania są jeszcze przedmiotem dwustronnych uzgodnień. („EXPRESS WIECZORNY”) Działacze „Solidarności” twierdzą, że udział Kuronia i Michnika przy okrągłym stole przestał być sporny. Czy tak jest naprawdę? — W czasie rozmów w Magdalence zbliżyły się stanowiska władz i części opozycji. Czytuję obecnie wypowiedzi panów Kuronia i Michnika dla zachodnich środków przekazu, trudno mi jednak wyważyć, jak na aptekarskiej wadze, stopień ewolucji ich poglądów. (ABC NEWS) — Polskę obiegają różne płotki w związku z tym, że jeden ksiądz stracił życie kilka dni temu, a drugi wczoraj. Są pogłoski, że istnieje jakaś zmowa, jakaś konspiracja przeciwko księżom katolickim. Co pan może powiedzieć na ten temat? — Nie ma żadnych podstaw, aby przypuszczać, że istnieje jakaś konspiracja przeciw księżom. Oba te tragiczne, godne ubolewania wypadki eą przedmiotem osobnych śledztw. Nie (B) DOKOŃCZENIE NA STR. fi Powstaje pomnik, w Gliwicach trwają prace przy formowaniu ostatnich postaci Pomnika Bohaterów Powstania Warszawskiego, który składa się z 500 elementów. *«>» has Zakończenie dwudniowych* obrad Sejmu Nowe ustawy i zmiany i planach gospodarczych * Sprawozdanie rzecznika praw obywatelskich * Interpelacje i zapytania Sprawozdawcy parlamentarni „Życia" relacjonują: (P) Drugi dzień 42 posiedzenia Sejmu rozpoczął się o godz. 9.00 — od dokończenia poselskiej debaty. Zabrało w niej glos jeszcze 8 posłów. Dyskusja dotyczyła planu konsolidacji, zmiany w NPSG oraz projektów kilku ustaw, które — jak powiedział wicepremier Ireneusz Sekuła — mają stanowić masę krytyczną inicjującą pozytywne przemiany w gospodarce. Wicepremier podziękował też posłom i komisjom sejmowym za wniesienie znacznego wkładu w ulepszenie wszystkich tych dokumentów przedłożonych przez rząd. Ustosunkował się do, niektórych wystąpień poselskich. Następnie Sejm podjął uchwałę zawierającą ocenę planu konsolidacji, zatwierdził zmiany w NPSG i uchwali! 8 ustaw dotyczących sfery finansowej. Znalazła się wśród nich bardzo ważna i oczekiwana ustawa o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w sferze budżetowej. Tego dnia Sejm nadał Akademii Medycznej w Bydgoszczy imię Lucjana Rydygiera. Powołał też na stanowisko kierownika Centralnego Urzędu Planowania Franciszka Gaika. (Życiorys — str. 2) W kolejnym punkcie obrad sprawozdanie z pierwszego roku swej działalności przedstawiła rzecznik praw obywatelskich, prof. Ewa Łętowska. Obrady zakończyły pytania i interoelacie. Dyskusja poselska W wypowiedziach posłów dominowała problematyka planu konsolidacji i zmian w NPSG. Poseł Henryk Jużykiewicz (PZPR) skoncentrował swoją wypowiedź na problemach wydłużających się cykli inwestycyjnych. Inwestycje —- zdaniem posła — to swoista „bomba inflacyjna z opóźnionym zapłonem”. Poseł Jużykiewicz opowiedział się za wyposażeniem rządu w szczególne uprawnienia, podkreślając, że w obecnej sytuacji nie działa już system nakazowo-rozdzielczy, zaś mechanizmy ekonomiczne okazują się mało skuteczne. Poseł Jan Mieloch (bezp. PAX) zgłosił wątpliwości co do postulatywnej formy planu przy jednoczesnym braku terminów realizacji. Oczekuje się — powiedział — że przymus ekonomiczny, wywołany zresztą metodami administracyjnymi, będzie sprzyjał mechanizmom rynkowym. Przypomniał, że obecny rząd deklarował, iż’ nie będzie występował o nadzwyczajne pełnomocnictwa, tymczasem okazuje się, że są one konieczne. Plan konsolidacji może nie uzyskać poparcia społecznego. Czy rząd jest przygotowany na realizację planu bez szerokiej akceptacji społecznej ? Poseł Józef Kowalski (PZPR) skoncentrował swój e wystąpienie na problemach gospodarki (D) DOKOŃCZENIE NA STR. 2 Likwidacja rakiet. Zgodnie z radziecko-am ery kańskim układem INF z bazy Molesworth usunięto 16 pocisków samosterujących typu „Cruise“. Na zdjęciu: pusty bunkier, w którym przechowywano jedną z rakiet. Fot. caf — af Gdyby gospodarka stawiała zadania .. fó%MM Z ministrem Zbigniewem Grabowskim, kierownikiem Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń — Panie profesorze, piervyszy raz mam okazję rozmawiać z panem jako szefem resortu, czy zechciałby pan określić, za co czuje się pan odpowiedzialny? Za dobrą pracę urzędu, Czym pan zarządza? Użyła pani niewłaściwego określenia. Urząd pracami kieruję zajmuje którego się m.in. inspirowaniem kierunków prac badawczych i wdrożeniowych, promowaniem postępu naukowo-technicznego, wspomaganiem materialnym inicjatyw związanych z zastosowaniem postępu technicznego w naszej gospodarce. — Nauka jest więc poza obszarem pana wpływów? — Niezupełnie, bowiem jest ona podzielona między kilka pionów. Dwa z nidi to Ministerstwo Edukacji Narodowej i Polska Akademia Nauk. Trzeci to jednostki badawczo-rozwojowe, które tradycyjnie ciążą do urzędu, podlegają jednak resortom gospodarczym. W tym przypadku rolą urzędu jest integrowanie środowiska wokół wspólnych prac związanych z postępem naukowo-technicznvim. — .Tak pan ocenia, jako do niedawna rektor największej uczelni technicznej w Polsce, a obecnie kierownik urzędu, tempo nadążania Polski za rozwojem techniki w krajach o mniej więcej podobnej wielkości, zbliżonych zasobach surowcowych i porównywalnym wykształceniu społeczeństwa? — Jeśli chodzi o naukę, przede wszystkim w zakresie badań podstawowych, wydaje się, że dotrzymujemy kroku innym krajom rozwiniętym. Gorzej z możliwością przejęcia nowoczesnej techniki przez przemysł. Tu dystans się zwiększa. — Nadal? — Niestety muszę powiedzieć, że tego tempa opóźniania się jak dotychczas nie zdołaliśmy zahamować. — Dlaczego? W czym widzi pan przyczynę? — Przyczyny są różne jak choćby nieodńawianie przez wiele lat sprzętu, technicznego, przestarzałe wyposażenie przedsiębiorstw, jak również przesadne zmonopolizowanie przemysłu. Konkurencja wymusza postęp, monopol sprzyja bezwładowi. Rynek, na któryift panem nie jest klient a producent, nie skłania do zmiany technologii, do instalowania nowych linii produkcyjnych, do przygotowania załogi. Skoro i tak sprzedajemy to co zrobimy, rozumują niektórzy producenci, to po co się starać? Podejmowanie nowych zadań jest zawsze kłopotem. Do tego trzeba dodać brak odpowiedniej stymulacji ekonomicznej (DOKOŃCZENIE NA STR. 3) Z „Życiem" na granicy Do HMD — z deklarację celną (P) W każde.} gospodarce cło stanowi barierę ochronną rynku. Sięga się po ten instrument tym skwapliwiej, im większe są trudności gospodarcze. Osfątnio w niektórych krajach RWPG zaostrzono przepisy celne, co nie spotkało się, delikatnie mówiąc, z radosną aprobatą również turystów z Polski kfórzv niedobory na własnym rynku cheipliby rekompensować zakupami za granicą. Oczywiście, wielu kłopotów z celnikami, przede wszystkim zagranicznymi, udałoby się uniknąć, gdyby trochę lepiej były znane i przestrzegane przepisy obowiązujące u bliższych ä dalszych sąsiadów. Pragniemy pomóc naszym Czytelnikom. W kilku numerach „Życia” podamy garść podstawowych informacji o zasadach i przepisach celnych krajów, do których jeździmy i przez które przejeżdżamy najczęściej: Naszą prezentację zaczynamy od Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Wielu towarów nie można i NRD wywieźć bez uzyskania specjalnego zezwolenia. Dotyczy to przede wszystkim - mięsa I wszelkich produktów mięsnych cukru, konserw warzywnych ; owocowych, migdałów, sújtanék. koryntek i innych rodzajów rodzynków, cytronat, wiórków kokosowych, wszelkiego rodzaju przypraw. Nie można również wywozić odzieży dziecięcej i niemowlęcej wszelkiego rodzaju materiałów z włóczki do produkcji odzieży niemowlęcej, kołderek, pieluszek, wszelkiego rodzaju pościeli dla niemowląt, wdzianek i nakryć, wózków dziecięcych. Ponadto zaś zakazem wywozu objęte są: wszelkiego rodzaju obuwie i bielizna, odzież robocza i specjalna -z tkanin i materiałów skórzanych, materiały i bielizna pościelowa, pierze i puch wszelkiego rodzaju, artykuły pończosznicze firanki i syntetyczne materiały firankowe, ręczniki, ściereczki dc naczyń, obrusy, tapety i kleje do nich, filmy fotograficzne kinematograficzne, chemikalia : papier fotograficzny, porcelana firmowa, znaczki pocztowe, metale i kamienie szlachetne oraz wyroby pochodne, sprzęt gospodarstwa domowego, kuchenki gazowe, siatka druciana, części do telewizorów i wyposażenie, dzieła sztuki, zbiory archiwalne. antyki i przedmioty antykwaryczne. Nie można ponadto wywozić: materiałów, skamielin o muzealnej i kolekcjonerskiej wartości, środków odurzających W górach śnieg znika w strugach deszczu ^ Temperatury powyżej zera ^ Mgły ograniczają widoczność Wilgotny początek lutego (P) (Informacja własna). Zima tylko w kalendarzu. Nadal utrzymuje się pogoda przypominająca raczej listopad czy marzec niż początek lutego. We wtorek od rana w całym kraju padał deszcz i mżawka, na południu marznąca i powodująca gołoledź. Na Wybrzeżu było mglisto. W południe najchłodniej było w Lesku (-1 st.), najcieplej zaś —• w Świnoujściu (+8 st.). W Warszawie, Łebie, Łodzi, Suwałkach i Nowym Sączu zmierzono 5 stopni powyżej zera. W górach resztki śniegu szybko znikają w strugach deszczu. Na Kasprowym Wierchu uL, Wie same w Zakopanem. Na Śnieżce termometry wskazywały zero. Młodzież na zimowiskach utęsknieniem oczekuje na barz dziej „zimowe” prognozy. Nic z tego. Jesteśmy co prawda pod wpływem wyżu znad zachodniej Czechosłowacji, ale ochłodzenia nie będzie. Środa zapowiada się pochmurna z przejaśnieniami. Miejscami zwłaszcza na południu i wschodzie deszcz i mżawka-, miejscami marznąca, powodująca gołoledź. W wielu regionach będzie mglisto. Kierowcy muszą zatem zachować szczególną ostrożność, bowiem -widoczność będzie ograniczona. 1C) DOKOŃCZENIE NA STR. 2 trucizn, akcji, książeczek oszczędnościowych i innych papierów wartościowych. lekarstw (DOKOŃCZENIE NA STR. 4: mm-opinie @ „Tylko spotkanie na szczycie przywódców obu krajów może nadać pełnego — podkreślam — pełnego rozmachu normalizacji stosunków radziecko-chińskich“ — minister spraw zagranicznych ZSRR, Eduard Szewardnadze, przed swoją podróżą do Chin. ® „Jesteśmy o tym przekonani, ale nie mogę podać konkretnego terminu“ — doradca węgierskiego premiera, György Jenei, o spodziewanym, stosunków szybkim zawarciu dyplomatycznych między Węgrami i Izraelem. © „Rozczarowujące“ — przywódca cypryjskich Turków, Rauf Denktasz, o propozycjach federacji na Cyprze, przedstawionych przez prezydenta kraju Jeorjosa Wasiłiu. Ma świeeie żyje ponad 5 mid ludzi NOWY JORK (PAP). W połowie ubiegłego roku łączna liczba ludności na całym święcie wyniosła 5,1 mid osób — informuje się w raporcie sekretarza generalnego ONZ Javáéra Pereza de Cuellar na temat realizacji światowego planu działań w dziedzinie demografii. Roczny przyrost ludności wyniósł 89 min osób, przy czym 93 proc. tego przyrostu przypadało na kraje rozwijające się. Oczekuje się, że do 2000 roku liczba ludności całego świata wzrośnie do 6,3 mid, a do 202E reku — do 8,5 mld. Według danych ONZ, średnia długość życia wynosi 62 lata (63 lata w przypadku kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn). Wskaźnik śmiertelności wśród dzieci wynosi 71 na 1000. Według raportu Światowej Rady cft. Wyżywienia, zapasy żywności są wystarczające, by wyżywić wszystkich mieszkańców świata. Jak zauważył Javier Perez de Cuellar, w ostatnich 20—30 latach sytuacja tej dziedzinie znacznie się pow prawiła. Jednakże wiele krajów rozwijających się nada! boryka się z głodem 4 niedożywieniem. (P)