Zycie Warszawy, luty 1989 (XLVI/27-50)

1989-02-01 / nr. 27

NR 27 (13996) Wyd, 2 ŚRODA, 1 LUTEGO 1989 R. DZIŚ STRON 16 CENA 15 ZL PL ISSN 0137-9437 NR INDEKSU 35059 SD zasiądzie przy „okrągłym stole’" z własnymi propozycjami (W) O sytuacji społeczno-po­litycznej kraju, w aspekcie przygotowań do „okrągłego sto­łu” obradowało 31 stycznia Pre­zydium Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego. Stronnictwo Demokratyczne zasiądzie przy „okrągłym stole” jako samodzielny partner z pa­­kietem własnych, daleko idą­cych propozycji głębokich zmian ustrojowych dotyczących syste­mu sprawowania władzy w pań­stwie, .roli i miejsca partii po­litycznych, struktur gospodar­czych czy humanizacji prawa, SD konsekwentnie reprezentuje przy tym pogląd, iż bez szyb­kich reform politycznych trud­no mówić o skuteczności refon* gospodarczych, bez których u­­rzyczywistnienia nie nastąpi o­­czekiwana poprawa życia oby­wateli oraz uzdrowienie gospo­darki narodowej. Prezydium CK SD w kolej­nym punkcie obrad omówiło szczegółowo wstępną propozycję dotyczącą utworzenia urzędu prezydenta. Wariantem najlep­szym byłby system prezyden­­cjalny. Wyraża* się on w sil­nej władzy prezydenta umożli­wiającej mu ingerencję w waż­ne sprawy państwowe, przy za­chowaniu jednak stanowiska szefa rządu. odrębnego (PAP) Organizacje podstawowe: więcej samodzielności i odpowiedzialności Partia w dobie przeobrażeń Posiedzenie Biura Politycznego KC PZPR (W) 31 stycznia Biuro Polityczne na posiedzeniu z udzia­łem I sekretarzy Komitetów Wojewódzkich i kierowników Wydziałów KC PZPR oceniło sytuację społeczno-polityczną W kraju, Podkreśliło, że w zachodzą­cych przeobrażeniach gospo­darczych, politycznych i spo­łecznych decydującą rolę od­grywa postawa klasy robotni­czej. Jej dążenie do poprawy jakości pracy i życia oraz harmonijne współdziałanie z inteligencją wyznaczają głę­bokość i radykalizm reform, V/ dobie szybkich przemian gospodarczych — stwierdzono — w warunkach pluralizmu poli­tycznego i związkowego jest niezbędna w zakładach pracy obecność i aktywność politycz­na ' organizacji partyjnych. Są one i pozostają zasadniczym trzonem partii, zwłaszcza w śro­dowiskach robotniczych. Zmie­nia się jednak ich rola: rośnie ich znaczenie jako ogniw współ­tworzących politykę partii i de­cydujących o iei realizacji, W myśl uchwał IV j X Plenum wzrasta też samodzielność POP i ich odpowiedzialność za sy­tuację w środowiskach działa-misi. za kształtowanie treści i organizacyjnych form pracy. Powinnością komitetów partyj­nych jest udzielanie im pomocy i wsparcia. Partia ,w zakładzie pracy — stwierdzano — nie jest orga­nem odpowiedzialnym za pro­dukcję — współdziała z fcierow­­miictwem przedsiębiorstwa, ale nim nie zarządza. Komitety za­kładowe. podstawowe i oddzia­łowe organizacje partyjne mu­szą stać się ośrodkami nowator­skich koncepcji, inicjatyw spo­łecznych i politycznych. Mają one prawo i obowiązek zajmo­wania stanowiska w każdej siprawie zakładu i ludzi z nim związanych, ułatwiać awans najlepszym, dbać o należyte ma­terialne i moralne premiowanie. Osobisty przykład członka partii, lepsza od przeciętnej praca, inicjatywa i przedsiębior­czość oraz sprzeciw wobec spo­łecznego zła — to drogi budo­wania autorytetu partii. Takie powinny być. przede wszystkim, postawy działaczy partyjnych na stanowiskach kierowniczych oraz pełniących funkcje w sa­morządach pracowniczych, Cha­rakter. pozycja, rola spełniana w zakładzie przez samorząd są jednymi z istotnych mierników jakości pracy organizacji par­tyjnej. Obecność partii w zakładzie pracy jest gwarancją rozwoju i umaicniamŁa klasowego ruchu zawodowego. Pluralizm politycz-W PKiN. w Sali Kongre­sowej w Warszawie Teatr Muzyczny z Gdyni zaprezen­tował słynny musical „Jesus Christ Super Star“ w reżyserii Jerzego Gruzy. Fot. CAF — Teodor Walczak ny i związkowy stawia przed zakładowymi ogniwami PZPR zadanie przeciwstawiania się próbom wykorzystywania ruchu zawodowego do politycznych manipulacji, przekształcania za­kładów w ośrodki niepokojów społecznych i łamania prawa. Partyjne działanie powinno sprzyjać rzeczowej dyskusji nad optymalnym modelem niezależ­nego ruchu zawodowego i wła­ściwymi w zakładzie farmami wyrażania różnorodności intere­sów. poglądów i opinii. Biuro Polityczne wysłuchało relacji członków kierownictwa partii, którzy w ubiegłym ty­godniu przebywali wśród załóg (B) DOKOŃCZENIE NA STR. 2 Decyzje w rękach kuratorów i rektorów Propozycje nowych rozwiązań stypendialnych (P) (Informacja własna). Pro­bletny pomocy materialnej dla młodzieży, zwłaszcza zaś sys­tem studenckich stypendiów, budzi zawsze emocje. Dla or­ganizacji działających w tych środowiskach stwarza okazję do wykazania się, że oto za­biegają o poprawę sytuacji, troszczą się, są w postulatach radykalne. „Jakie wy nam sty­pendia dzisiaj, takie my wam emerytury jutro” — takie pla­katy adresowane do Minister­stwa Edukacji Narodowej, mo­żna jeszcze zobaczyć w uczel­niach jako pozostałość po to­czonej we wrześniu przez Zrze­szenie Studentów Polskich ba­talii o podniesienie podstawy naliczania stypendium. I oto pytanie — jakie wy nam stypendia dzisiaj? — po­wraca. Ministerstwo Edukacji Narodowej przedstawia bowiem do konsultacji projekty zupeł­nie innych zasad przydzielania pomocy materialnej w wyż­szych uczelniach oraz w szko­łach ogólnokształcących i za­wodowych. Istotą tych projek­tów jest przekazanie upraw­nień do określenia kryteriów przydzielania pomocy material­nej, ich wysokości, zasad ewen­tualnego cofania ich’ na niższe szczeble zarządzania — kura­torom i rektorom (kurator miałby także prawo przekazać część swych uprawnień jeszcze niżej bo dyrektorowi szkoły). W przypadku szkół ogólno­kształcących i zawodowych de­cyzja przekazania uprawnień w dół jest po prostu zracjonalizo­waniem stanu obecnego. Skoro szkoły finansowane są z budże­tów wojewódzkich niech też w województwie pieniądze będą dzielone. Sterowanie pomocą materialną dla szkół średnich znalazłoby się w gestii władz wojewódzkich a przede wszyst­­(A) DOKOŃCZENIE NA STR. 2 Ryszard Szurkowski: Trzeba mieć punkty albo pochodzenie Telefonem z Wioch (P) Zachodnia prasa nie do­cenia, niestety, ważności prze­mian, jakie się dokonują w pol­skim sporcie. Powstanie pier­wszej w krajach socjalistycz­nych zawodowej grüpy kolar­skiej o nazwie „Exbud” wiel­kie dzienniki, takie jak „L’Equ­­ipe” czy zuryski „Sport”, po­traktowały drobniutkim wzmiankami. Za to prezentacj cyklistów radzieckich, którzy będą się ścigać pod patronatem włoskiej firmy „Alfa Lum” poświęcono całe kolumny. 1 gdzie tu sprawiedliwość? gk DOKOŃCZENIE NA STB. Minister spraw zagranicznych Szwecji przybędzie do Polski (P) Na zaproszenie ministra spraw zagranicznych Tadeusza Olechowskiego, w dniach 9—13 lutego 1989 r. złoży wizytę ofi­cjalną w Polsce minister spraw zagranicznych Królestwa Szwe­cji Sten Andersson, Wycofywanie z PRL czpśei wojsk radzieckich (P) Jak dowiaduje się dzien­nikarz PAP, jeszcze w tym ro­ku opuszczą Polskę trzy pułki wojsk radzieckich. Będą to: szkolny pułk czołgów, pułk ra­kiet przeciwlotniczych i samo­dzielny pułk śmigłowców. W przyszłym zaś roku zostanie wycofana z terytorium PRL ra­dziecka samodzielna brygada desantowo-szturmowa. (PAP) Konferencja prasowa rzecznika rządu „Okrągły stół" coraz bliżej* Propozycja wcześniejszych wyborów * Rozbieżności między ÖPZZ a rzędem (P) (Obsługa własna). We wtorek, 31.1. w warszawskim Centrum „Interpress” odbyła się kolejna konferencja rzecz­nika rządu dla dziennikarzy krajowych i zagranicznych. Rozpoczęła się od pytań’ (PAP) — Czy działacze „So­lidarności” uzyskali w Magda­lence zgodę na relegalizację swego związku? — W Magdalence zbliżono poglądy na temat dochodzenia do pluralizmu związkowego, powiązanego z szerszą ewolu­cją stosunków politycznych procesów porozumienia, w tym i przyspieszenia wyborów. Nato­miast o konkretnych uwarun­kowaniach i metodach docho­dzenia dó pluralizmu związko­wego będą się toczyć rozmowy przy okrągłym stole i w jed­nym z zespołów, który okrągły stół wyłoni. („ARBEIDERBLADET”) — Jaki będzie sposób informowa­nia środków masowego prze­kazu w czasie obrad okrągłego sialu? — Środki masowego przekazu będą informowane o obradach okrągłego stołu. Metody infor­mowania są jeszcze przedmio­tem dwustronnych uzgodnień. („EXPRESS WIECZORNY”) Działacze „Solidarności” twierdzą, że udział Kuronia i Michnika przy okrągłym stole przestał być sporny. Czy tak jest naprawdę? — W czasie rozmów w Mag­dalence zbliżyły się stanowiska władz i części opozycji. Czytu­ję obecnie wypowiedzi panów Kuronia i Michnika dla za­chodnich środków przekazu, trudno mi jednak wyważyć, jak na aptekarskiej wadze, sto­pień ewolucji ich poglądów. (ABC NEWS) — Polskę obie­gają różne płotki w związku z tym, że jeden ksiądz stracił życie kilka dni temu, a drugi wczoraj. Są pogłoski, że istnie­je jakaś zmowa, jakaś konspi­racja przeciwko księżom kato­lickim. Co pan może powie­dzieć na ten temat? — Nie ma żadnych podstaw, aby przypuszczać, że istnieje jakaś konspiracja przeciw księ­żom. Oba te tragiczne, godne ubolewania wypadki eą przed­miotem osobnych śledztw. Nie (B) DOKOŃCZENIE NA STR. fi Powstaje pomnik, w Gliwicach trwają prace przy formowaniu ostatnich postaci Pomnika Bohaterów Powstania Warszawskiego, który składa się z 500 elementów. *«>» has Zakończenie dwudniowych* obrad Sejmu Nowe ustawy i zmiany i planach gospodarczych * Sprawozdanie rzecznika praw obywatelskich * Interpelacje i zapytania Sprawozdawcy parlamentarni „Życia" relacjonują: (P) Drugi dzień 42 posiedzenia Sejmu rozpoczął się o godz. 9.00 — od dokończenia poselskiej debaty. Zabrało w niej glos jeszcze 8 posłów. Dyskusja dotyczyła planu konsolidacji, zmiany w NPSG oraz projektów kilku ustaw, które — jak powiedział wicepremier Ireneusz Sekuła — mają stanowić masę krytyczną inicjującą pozytywne prze­miany w gospodarce. Wicepremier podziękował też posłom i komisjom sej­mowym za wniesienie znacz­nego wkładu w ulepszenie wszystkich tych dokumentów przedłożonych przez rząd. Ustosunkował się do, niektó­rych wystąpień poselskich. Następnie Sejm podjął u­­chwałę zawierającą ocenę planu konsolidacji, zatwierdził zmia­ny w NPSG i uchwali! 8 u­­staw dotyczących sfery finan­sowej. Znalazła się wśród nich bardzo ważna i oczekiwana u­­stawa o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w sferze bu­dżetowej. Tego dnia Sejm nadał Aka­demii Medycznej w Bydgoszczy imię Lucjana Rydygiera. Po­wołał też na stanowisko kie­rownika Centralnego Urzędu Planowania Franciszka Gaika. (Życiorys — str. 2) W kolejnym punkcie obrad sprawozdanie z pierwszego ro­ku swej działalności przedsta­wiła rzecznik praw obywatel­skich, prof. Ewa Łętowska. Obrady zakończyły pytania i interoelacie. Dyskusja poselska W wypowiedziach posłów do­minowała problematyka planu konsolidacji i zmian w NPSG. Poseł Henryk Jużykiewicz (PZPR) skoncentrował swoją wypowiedź na problemach wy­dłużających się cykli inwesty­cyjnych. Inwestycje —- zdaniem posła — to swoista „bomba in­flacyjna z opóźnionym zapło­nem”. Poseł Jużykiewicz opo­wiedział się za wyposażeniem rządu w szczególne uprawnie­nia, podkreślając, że w obecnej sytuacji nie działa już system nakazowo-rozdzielczy, zaś me­chanizmy ekonomiczne okazują się mało skuteczne. Poseł Jan Mieloch (bezp. PAX) zgłosił wątpliwości co do postulatywnej formy planu przy jednoczesnym braku terminów realizacji. Oczekuje się — po­wiedział — że przymus ekono­miczny, wywołany zresztą me­todami administracyjnymi, bę­dzie sprzyjał mechanizmom rynkowym. Przypomniał, że o­­becny rząd deklarował, iż’ nie będzie występował o nadzwy­czajne pełnomocnictwa, tym­czasem okazuje się, że są one konieczne. Plan konsolidacji może nie uzyskać poparcia spo­łecznego. Czy rząd jest przy­gotowany na realizację planu bez szerokiej akceptacji społe­cznej ? Poseł Józef Kowalski (PZPR) skoncentrował swój e wystąpie­­nie na problemach gospodarki (D) DOKOŃCZENIE NA STR. 2 Likwidacja rakiet. Zgodnie z radziecko-am ery kańskim układem INF z bazy Molesworth usu­nięto 16 pocisków samosterujących typu „Cruise“. Na zdjęciu: pusty bunkier, w którym przecho­wywano jedną z rakiet. Fot. caf — af Gdyby gospodarka stawiała zadania .. fó%MM Z ministrem Zbigniewem Grabowskim, kierownikiem Urzędu Postępu Naukowo-Technicznego i Wdrożeń — Panie profesorze, piervyszy raz mam okazję rozmawiać z panem jako szefem resortu, czy zechciałby pan określić, za co czuje się pan odpowiedzialny? Za dobrą pracę urzędu, Czym pan zarządza? Użyła pani niewłaściwe­go określenia. Urząd pracami kieruję zajmuje którego się m.in. inspirowaniem kierunków prac badawczych i wdrożenio­wych, promowaniem postępu naukowo-technicznego, wspo­maganiem materialnym inicja­tyw związanych z zastosowa­niem postępu technicznego w naszej gospodarce. — Nauka jest więc poza ob­szarem pana wpływów? — Niezupełnie, bowiem jest ona podzielona między kilka pionów. Dwa z nidi to Mini­sterstwo Edukacji Narodowej i Polska Akademia Nauk. Trze­ci to jednostki badawczo­­-rozwojowe, które tradycyjnie ciążą do urzędu, podlegają je­dnak resortom gospodarczym. W tym przypadku rolą urzędu jest integrowanie środowiska wokół wspólnych prac zwią­zanych z postępem naukowo­­-technicznvim. — .Tak pan ocenia, jako do niedawna rektor największej u­­czelni technicznej w Polsce, a obecnie kierownik urzędu, tem­po nadążania Polski za rozwo­jem techniki w krajach o mniej więcej podobnej wielkości, zbli­żonych zasobach surowcowych i porównywalnym wykształce­niu społeczeństwa? — Jeśli chodzi o naukę, prze­de wszystkim w zakresie ba­dań podstawowych, wydaje się, że dotrzymujemy kroku innym krajom rozwiniętym. Gorzej z możliwością przejęcia nowo­czesnej techniki przez prze­mysł. Tu dystans się zwiększa. — Nadal? — Niestety muszę powiedzieć, że tego tempa opóźniania się jak dotychczas nie zdołaliśmy zahamować. — Dlaczego? W czym widzi pan przyczynę? — Przyczyny są różne jak choćby nieodńawianie przez wie­le lat sprzętu, technicznego, przestarzałe wyposażenie przed­siębiorstw, jak również przesa­dne zmonopolizowanie przemy­słu. Konkurencja wymusza po­stęp, monopol sprzyja bezwła­dowi. Rynek, na któryift pa­nem nie jest klient a produ­cent, nie skłania do zmiany technologii, do instalowania no­wych linii produkcyjnych, do przygotowania załogi. Skoro i tak sprzedajemy to co zrobi­my, rozumują niektórzy pro­ducenci, to po co się starać? Podejmowanie nowych zadań jest zawsze kłopotem. Do te­go trzeba dodać brak odpowie­dniej stymulacji ekonomicznej (DOKOŃCZENIE NA STR. 3) Z „Życiem" na granicy Do HMD — z deklarację celną (P) W każde.} gospodarce cło stanowi barierę och­ronną rynku. Sięga się po ten instrument tym skwap­liwiej, im większe są trudności gospodarcze. Osfątnio w niektórych krajach RWPG zaostrzono przepisy celne, co nie spotkało się, delikatnie mówiąc, z radosną aprobatą również turystów z Polski kfórzv niedobory na własnym rynku cheip­­liby rekompensować zakupami za granicą. Oczywiście, wielu kłopotów z celnikami, przede wszystkim zagranicznymi, udałoby się uniknąć, gdyby trochę lepiej były znane i przestrzegane przepisy obowiązujące u bliższych ä dalszych sąsiadów. Pragniemy pomóc naszym Czytelnikom. W kilku numerach „Życia” podamy garść podstawowych in­formacji o zasadach i przepisach celnych krajów, do których jeździmy i przez które przejeżdżamy najczęściej: Naszą pre­zentację zaczynamy od Niemieckiej Republiki Demokratycz­nej. Wielu towarów nie można i NRD wywieźć bez uzyskania specjalnego zezwolenia. Dotyczy to przede wszystkim - mięsa I wszelkich produktów mięsnych cukru, konserw warzywnych ; owocowych, migdałów, sújta­nék. koryntek i innych rodza­jów rodzynków, cytronat, wiórków kokosowych, wszel­kiego rodzaju przypraw. Nie można również wywozić odzie­ży dziecięcej i niemowlęcej wszelkiego rodzaju materiałów z włóczki do produkcji odzieży niemowlęcej, kołderek, pielu­szek, wszelkiego rodzaju poście­li dla niemowląt, wdzianek i nakryć, wózków dziecięcych. Ponadto zaś zakazem wywo­zu objęte są: wszelkiego rodza­ju obuwie i bielizna, odzież ro­bocza i specjalna -z tkanin i materiałów skórzanych, mate­riały i bielizna pościelowa, pie­rze i puch wszelkiego rodzaju, artykuły pończosznicze firan­ki i syntetyczne materiały fi­­rankowe, ręczniki, ściereczki dc naczyń, obrusy, tapety i kleje do nich, filmy fotograficzne kinematograficzne, chemikalia : papier fotograficzny, porcelana firmowa, znaczki pocztowe, me­tale i kamienie szlachetne oraz wyroby pochodne, sprzęt gos­podarstwa domowego, kuchenki gazowe, siatka druciana, części do telewizorów i wyposażenie, dzieła sztuki, zbiory archiwal­ne. antyki i przedmioty anty­kwaryczne. Nie można ponadto wywozić: materiałów, skamielin o muze­alnej i kolekcjonerskiej warto­ści, środków odurzających W górach śnieg znika w strugach deszczu ^ Tem­peratury powyżej zera ^ Mgły ograniczają wi­doczność Wilgotny początek lutego (P) (Informacja własna). Zi­ma tylko w kalendarzu. Nadal utrzymuje się pogoda przypo­minająca raczej listopad czy marzec niż początek lutego. We wtorek od rana w całym kra­ju padał deszcz i mżawka, na południu marznąca i powodu­jąca gołoledź. Na Wybrzeżu by­ło mglisto. W południe naj­chłodniej było w Lesku (-1 st.), najcieplej zaś —• w Świnouj­ściu (+8 st.). W Warszawie, Łebie, Łodzi, Suwałkach i No­wym Sączu zmierzono 5 stopni powyżej zera. W górach resztki śniegu szybko znikają w strugach de­szczu. Na Kasprowym Wierchu uL, Wie same w Zakopa­nem. Na Śnieżce termometry wskazywały zero. Młodzież na zimowiskach utęsknieniem oczekuje na bar­z dziej „zimowe” prognozy. Nic z tego. Jesteśmy co prawda pod wpływem wyżu znad za­chodniej Czechosłowacji, ale o­­chłodzenia nie będzie. Środa zapowiada się poch­murna z przejaśnieniami. Miej­scami zwłaszcza na południu i wschodzie deszcz i mżawka-, miejscami marznąca, powodu­jąca gołoledź. W wielu regio­nach będzie mglisto. Kierowcy muszą zatem zachować szcze­gólną ostrożność, bowiem -wi­doczność będzie ograniczona. 1C) DOKOŃCZENIE NA STR. 2 trucizn, akcji, książeczek osz­czędnościowych i innych papie­rów wartościowych. lekarstw (DOKOŃCZENIE NA STR. 4: mm-opinie @ „Tylko spotkanie na szczycie przywódców obu krajów może nadać pełnego — podkreślam — pełnego rozmachu normalizacji sto­sunków radziecko-chińskich“ — minister spraw zagranicz­nych ZSRR, Eduard Sze­­wardnadze, przed swoją podróżą do Chin. ® „Jesteśmy o tym prze­konani, ale nie mogę podać konkretnego terminu“ — do­radca węgierskiego premie­ra, György Jenei, o spodzie­wanym, stosunków szybkim zawarciu dyplomatycznych między Węgrami i Izraelem. © „Rozczarowujące“ — przywódca cypryjskich Tur­ków, Rauf Denktasz, o pro­pozycjach federacji na Cy­prze, przedstawionych przez prezydenta kraju Jeorjosa Wasiłiu. Ma świeeie żyje ponad 5 mid ludzi NOWY JORK (PAP). W po­łowie ubiegłego roku łączna li­czba ludności na całym świę­cie wyniosła 5,1 mid osób — informuje się w raporcie se­kretarza generalnego ONZ Ja­váéra Pereza de Cuellar na te­mat realizacji światowego pla­nu działań w dziedzinie demo­grafii. Roczny przyrost ludności wy­niósł 89 min osób, przy czym 93 proc. tego przyrostu przypa­dało na kraje rozwijające się. Oczekuje się, że do 2000 roku liczba ludności całego świata wzrośnie do 6,3 mid, a do 202E reku — do 8,5 mld. Według danych ONZ, średnia długość życia wynosi 62 lata (63 lata w przypadku kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn). Wskaź­nik śmiertelności wśród dzie­ci wynosi 71 na 1000. Według raportu Światowej Rady cft. Wyżywienia, zapasy żywności są wystarczające, by wyżywić wszystkich mieszkań­ców świata. Jak zauważył Ja­vier Perez de Cuellar, w ostat­nich 20—30 latach sytuacja tej dziedzinie znacznie się po­w prawiła. Jednakże wiele kra­jów rozwijających się nada! boryka się z głodem 4 niedo­żywieniem. (P)

Next