Zycie Warszawy, wrzesień 1989 (XLVI/203-227)
1989-09-01 / nr. 203
NR 203 (141199) Wyd. 2 PIĄTEK, 1 WRZEŚNIA 1989 R. DZIŚ STRON 16 ' CENA 50 ZŁ PL ISSN 013? 9437 NR INDEKSU 850ÍS 56 rocznica wybuchu I! wojny światowej Prezftat aa inauguracji światowego Bała Modlitw % Przemówienie prymasa Polski ft Międzynarodowa sesja histeryków # Religijne „konferencje o pokoju" ft Ape! poległych przed Grobem Nieznanego kołnierza ft Depesza Michaiła Gorbaczowa (P) W przededniu rocznicy, 31 sierpnia w Audytorium Maximum Uniwersytetu Warszawskiego nastąpiła inauguracja Międzynarodowego Dnia Modlitw o Pokój. Wcześniej mieszkańcy Warszawy i goście zagraniczni uczestniczyli w wykładach zorganizowanych w ramach religijnych ,,konferencji o pokoju". Tego dnia rozpoczęła się trzydniowa międzynarodowa konferencja historyków na temat wojny polsko-niemieckiej. W godzinach wieczornych przed Grobem Nieznanego Żołnierza w Warszawie odbył się uroczysty Apel Poległych. Trwał międzynarodowy bieg pamięci i pokoju wiodący poprzez Oświęcim i Warszawę na Westerplatte, gdzie dziś odbędą się centralne rocznicowe uroczystości. Inauguracja Dnia Modlitw o Pokoi (P) W ■-Audytorium Maximum U a i wersy tetu W arszaw skiego nastąpiła oficjalna inauguracja Międzynarodowego Dnia Modlitw o Pokój. Główne uroczystości odbędą się 1 września w stolicy na placu Zamkowym w 50 rocznicę wybuchu II wojny światowej. Uroczystości zorganizowała Współh-ota Świętego Idziego z Rzymu i archidiecezja warszawska. Do wspólnych modlitw zaproszono przedstawicieli . religii chrześcijańskich, a także muzułmanów, buddystów, dżinistrów, hinduistów, wyznawców religii mojżeszowej, konfucjonistów ; stointoistów. Na inaugurację przybyli: prezydent PRL- .Wojciech Jaruzelski, prymas Polski kard. Józef Glemip, a także członkowie Rady Głównej Episkopatu Polski, Polskiej Rady Ekumenicznej. przedstawiciele stowarzyszeń chrześcijańskich. 1 W imieniu gospodarzy gości powitał rektor Uniwersytetu Warszawskiego prof. Kajetan A. Wróblewski.. który . stwierdził, że jest to niezwykle ważne wydarzenie w historii Ü- czelni. r Glos zabrał Wojciech Ja-ruzelr ski. (Skrót wystąpienia — str. 6) Następnie przemówienie wyr głosił prymas Polski kardynał Józef Glemp. (Skrót wystąpienia — sir. 6) Odprawa wart (W) Wieczorem, 91 sierpnia przed Grobem Nieznanego Żołnierza na placu'Zwycięstwa, odbyła. się uroczysta odprawa wart garnizonu rn.st. Warszawy, której integralną częścią był apel poległych. Plac Zwycięstwa. Nazwany tak w pierwszą rocznicę zwycięstwa nad Niemcami w • II Wojnie Światowej. Przed tą wojną, w itym miejscu, przed Grobem Nieznanego Żołnierza —, sanktuarium bojowej chwały polskiego oręża — 'poddboie jtSik; i Obecnie — odbywały się uroczystości wojskowe. Bral; w nich wówczas udział ci, którzy we wrześniu 1939 r. stanęli do obrany Rzeczypospolitej, suwerenności państwa, wolności naród,u. W przeddzień rocznicy, plac Zwycięstwa już od wielu godzin otaczają tysiące mrieszkańców Warszawy, goście z tóraju i z zagranicy — Ikcmbałsnci,, uezesŁoiey wnześniawych walk i bitew stoczonych na wszystkich frontach Ű wojny1 światowej. Są oficjalne delegacje wielkich mocarstw i innych .państw koalicji, goście .przybyli do Warszawy ma Międzynarodowy Dzień Modlitw o Pokój, są młodzi parlamentarzyści z państw Eurcipy, USA - i Kanady, którzy, zwołali do Warszawy swe forum, są kombatanci zamieszkali ,na obczyźnie, którzy przybyłk do Polaki ma obchody .rocznicy, są przedstawicielki różnych' państw, uczestniczące w „Szikclłe pokoju” zorganizowanej , przez , Komitet Koordynacyjny Organizacji Kobiecych w Polsce i Światową Demokratyczną Federację Kobiet... Nie sposób wymienić . wszystkich, których gości Wąrsizawa w te dni wielkiej rocznicy. -Spotkali isię na : placu Zwycięstwa. na tej żołnierskiej uroczystości, !by oddać, hołd -“mir licmo-m ofiar wojfty, . :by oddać hołd bohaterem walczącym o wolność. <B) DOKOŃCZENIE NA STR. 3 Dsiś w numerze HISTORLÄTmOB W dodatku zaraieszczamj wiele materiałów na temal wybuchu II wojny światowej, Cena gazety z dodatkiem 50 zl IPÓŁ WEKU PÓŹNIEJ września — dzień wybuchu r. II wojny światowej w 1939 Nam Polakom len dzień przywołuje szczególnie tragiczne wspomnienia — wielka i mordercza wojna zata częła się przecież najazdem armii Rzeszy Niemieckiej na nasz kraj. , Pięćdziesiąty raz obchodzimy tę rocznicę. Kążdy kolejny raz patrzono na nią inaczej — w zależności od stanu. emocji, politycznych uwarunkowań, nagromadzonych doświadczeń i wiedzy o tamtych wydarzeniach. Ale także od możliwości, bądź niemoż-ności formułowania niezależnych oben i wniosków. Nigdy dotąd którakolwiek 'rocznica ivrzesnia 1939 r. nie była obchodzona w warünkach umożliwiających w pełni prawdziwą ocenę tamtych wydarzeń — poprzedzających je okoliczności, przebiegu wypadków i ich skutków Dziś, zdaje się, jesteśmy tego bliscy. Czas, który bezpośrednio nastąpił po wojnie wrześniowej •wypełniony był goryczą po klęsce, przygnębiającą refleksją o znów utraconej niepodległości, o bolesnych stratach ludzkich i materialnych, o życiu w niewoli, lub tułaczce po śuńecie. Dominował bardzo sze.roki nurt rozliczeń. i zarzutów kierowanych ku politykom i kadrom dowódczym. W myślach Polaków nie było wówczas już miejsca, by zauicażyć i docenić lak wiele w tej krótkiej wojnie przypadków bohaterstwa i ‘patriotyzmu najczystszej próby. Nie była' to zresztą być może pora -właściwa na takie rozważania, dla Polaków wszak wojna trwała i bardziej eksponowała miary obowiązku wobec zniewolonej _ Ojczyzny, niż miary czynów już dokonanych, choćby niezwykłych Drugi dramat września 1939 r. zaczął się po wojnie światowej. dla nas przecież i dlo całej koalicji —. zwycięskiej W krajobrazie ówczesnych przemian ustrojowych tragiczny i bohaterski wrzesień 1939 r. stał się jednak prawie wyłącznie argumentem w walce politycznej. Tak, jakby pó(C) DOKOŃCZENIE NA STR. 2 Świtem pięćdziesiąt lat temu. Trzem dywizjom niemieckim nacierającym z Prus Wschoddnich zagrodziła 1 września drogą 20 Dywizja Piechoty. Bitwa trwała do 4 września. Zginęło tu 7 tys. żołnierzy po obu walczących stronach. Dziś przy szosie Warszawa — Gdańsk stoi pomnik upamiętniajcy wydarzenia sprzed lat pięćdziesięciu. f ot. Zdzisław iswiiecki 9 rocznica Porozumień Gdańskich „Musimy nabrać wiary, za w Pokes meze byś (W) 31 sierpnia, w 9 rocznicę podpisania w Stoczni Gdańskiej im. Lenina Porozumień Sierpniowych, na. placu Solidarności Robotniczej w Gdańsku, wokół Pomnika Po’egłych Stoczniowców spotkali się mieszkańcy Wybrzeża i delegacje NSZZ ^Solidarność” 4z całego kraju. Obecny był Lech Wałęsa oraz grupa posłów i senatorów z Obywatelskego Klubu Parlamentarnego. Podczas uroczystości, której towarzyszył koncert pieśni patriotycznych oraz pieśni i piosenek z okresu strajków, swoimi refleksjami podzielili się młodzi stoczniowcy. Dzisiejsza rocznica — powiedział mán. Mirosław Prusewicz — to orzesłanie do naszego narodu i całej , ludzkości, że tylko pokój jest wartością, dzięki której człowiek mpże się'rozwijać, budować ład społeczny i która należy się każdemu człowiekowi. Mamy szansę — stwierdził Paweł Swierczyński — na rozwiazvwanie problemów i konfliktów metodami pokojowymi. Zapoczątkował to sierpjeń 1980 r. Gościem manifestacji był Jan Nowak-.Tezjorański, były dyrektor rozgłośni polskiej Radia Wolna Europa. Mówił o przemianach. jakie zaszły w Polsce, o przyszłości, która zależy przede wszystkim od samych Polaków; przekazał słowa poparcia dla Polski i Osobiście L. Wałęsy od Polonii amerykańskiej. Przemóyziepie wygłosi! Lech Wałęsa. Po raz dziewiąty obchodzimy dziś rocznicę Porozumień Sierpniowych — stwierdził. — 31 sierpnia 1980 r. podpisałem w waszym imieniu dokument, który, stał się podstawą powołania „Solidarności” : zmienił bieg historii Poliki. Lata, które przyszły potem nie były łatwe. Trzeba było walczyć. Były wygrane i przegrane bitwy.. Ale' dok temu ' ogłosiliśmy znów wielkie zwycięstwo — otworzyliśmy dla Polski nową drogę. Wielki sukces w wyborach pokazał ostatecznie, iż naród chce nie małych, powol<A) DOKOŃCZENIE NA STR. 2 Rynek „ŻYCIA” (P) Kilogram szynki kosztuje od 8400 w Lubelskiem do 13.750 zł w Warszawie. Cielęciny nigdzie w sklepach nie ma. Tc i inne informacje podajemy — po raz drugi — w naszej najnowszej rubryce Rynek „Życia” na str. 6. Godirna pytań Puste pieniądze na ladzie do spraw urynkowienia gospodarki żywnościowej. 31 sierpnia, a więc ostatniego dnia pierwszego miesiąca tego procesu, rozmawialiśmy o wstępnych ocenach przebiegu „operacji”. — Czy może pokusić się pan o podsumowanie rynku w sierpniu? Trudno to zrobić, gdy miesiąc jeszcze się nie skończy! — odpowiedział minister Głowacki — ale pewne informacje i wnioski już mamy. W sierpniu przemysł mięsny skupił ponad 75 tys. ton żywca, czyli o ok. jedną trzecią mniej niż . w poprzednim roku. Na rynek trafiło też mięso z importu oraz z rezerw państwowych. (A) DOKOŃCZENIE NA STR. i (P) (Obsługa własna). Tydzień trwaia przerwa w spotkaniach dziennikarzy z Andrzejem Głowackim, pełnomocnikiem rządu Rozmowy premiera ® TELEFON KANCLERZA H. KOHLA. Urząd Prasy i. Informacji RFN poinformował, że kanclerz Helmut Kohl przeprowadzi! w czwartek z polskim premierem Tadeuszem Mazowieckim „szczegółową rozmowę telefoniczną”; rozmowa odbyła się z. inicjatywy kanclerza miała „bardzo przyjazny charaki ter” 9 JOZEF ŚLISZ U PREMIERA, Prezes Rady Ministrów .przyjął przewodniczącego Tymczasowej Krajowej Rady NSZZ „Solidarność” Rolników . ^Indywidualnych Józefa Sliszaó • SPOTKANIE Z DZIENNIKARZAMI PAP I PRiTV. Tadeusz Mazowiecki spotkał się też z dziennikarzami Polskie; Agencji Prasowej oraz z ' Polskiego Radia i Telewizji. Premier poinformował o swoich działaniach zmierzających dc ■powołania1 nowego rządu. Powiedział: „Będę się starał sformować rząd jak najszybciej” (MMI (Szerzej — str. 6) Krzyżówka i i inąl pierwszy tydzień od A/! wyboru Tadeusza Mazo* Y • wieckiego ■ na premiera. Czas ten szefowi rządu upłynął przede wszystkim na konsultacjach dotyczących składu i programu działania nowego gabinetu. Ich t uczestnicy — co jest zachowaniem 'w ostatnim czasie raczej nietypowym — wykazują daleko idącą dyskrecję i niewiele informacji na ten temat przedostaje się do opinii publicznej. Wszystko zdaje się jednak potwierdzać, że sformowanie nowego rządu nie jest zadaniem tak prostym jak to jeszcze do niedawna mogło się wydawać. Już pierwsze dni po utworzeniu Koalicji „Solidarności" z ZSL i SD wykazały, że istnieje w jej szeregach różnica ciążeń i interesów, dotycząca podziału ministerialnych tek i zakresu wpływów w rządzie. Zamiar przystąpienia do udziału w nim. ale pod warunkiem, że nie będzie miał on iylk > (B) DOKOŃCZENIE NA STR. ( W rocznicę Września _ Na uroczystej sesji Bundestagu kanclerz Kohl przedstawił deklarację rządową nawiązującą do napaści niemieckiej na Polskę. @ Naród polski potrzebuje do przezwyciężenia kryzysu gospodarczego czegoś więcej niż wyrażenia respektu wobec jego bolesnej historii i dodawania mu otuchy - powiedział Willy Brandt w czasie rocznicowej uroczystości we Frankfurcie. ^ Podczas konferencji prasowej szef służby archiwalnej radzieckiego MSZ Feliks Kowaliow stwierdził: „Radziecka nauka historyczna odrzuca dziś tezę, że ii wojna światowa nawet dla krajów, które padły ofiarą agresji, stała się wojną sprawiedliwą dopiero z chwilą wciągnięcia do niej Związku Radzieckiego. Nie ulega wątpliwości, że podobną teorię wymyślono po to, aby usprawiedliwić błędy stalinowskiego kierownictwa, popełnione w przeddzień wojny w jej początkowej fazie". (Czytaj również str. 4) (P) Gigantyczne korki setek samochodów zatkały trasy wylotowe z Bejrutu, którego mieszkańcy tłumnie opuszcza ją,miasto. (Czytaj „Walka aż do końca” str. 5) 9 Fot‘ caf — AP Valery Giscard d’Estaing zgłosi* w Parlamencie Europejskim propozycję debaty na temat pomocy Polsce PARYŻ (PAP). Przewodniczący Unii na rzecz Demokracji Francuskiej (jednego z czołowych francuskich ugrupowań politycznych), były prezydeni republiki Valery Giscard d’Estaing. wystosował w środę dc przewodniczącego Parlamentu Europejskiego (EWG) Enrique Crespo list, w którym proponuje przeprowadzenie debaty w Parlamencie Europejskim na temat pomocy gospodarczej dla Polski. Valery Giscard d’Estaing czyni to w .imieniu grupy liberalnej, demokratycznej i reformatorskiej w tym parlamencie. Debata, jaką proponuje były prezydent Francji pozwoliłaby — jak sądzi — na sprecyzowanie form i terminu ewentualnej pomocy krajów Wspólnoty Europejskiej dla Polski-— z poszanowaniem jej suwerenności i międzynarodowych zobowiązań naszego kraju. „W chwili gdy w Polsce dokonują się przemiany polityczne o historycznym znaczeniu — stwierdza w liście Giscard d’Estaing — Parlament Europejski chciałby uzyskać od Rady Ministrów EWG oraz Komisji Europejskiej precyzyjne informacje na temat charakteru i kalendarza pomocy, jakiej Europejska Wspólnota Gospodarcza zamierza udzielić Polsce, stojącej w obliczu ogromnych trudności... Wiadomo już, że debata w Parlamencie Europejskim nad problemami pomocy dla Polski odbędzie się 11 września. Punktem wyjścia będzie tzw. interpelacja Giscarda d’Estaing, po której nastąpi dyskusja. Były prezydent Francji przesłał już przewodniczącemu parlamentu tekst swej interpelacji. „Uważając — stwierdza Valery Giscard d’Estaing — że po raz pierwszy od zakończenia wojny rząd w Warszawie został wyłoniony w wyniku demokratycznego procesu, popieranego przez większość polskiego społeczeństwa, zapytuję, w jaki sposób Rada Ministrów EWG zamierza rozwijać stosunki z Polską uwzględniając międzynarodowe zobowiązania tego kraju? Uważając też, że dramatyczny stan polskiej gospodarki narzuca surowe warunki życia ludności, co zawiera w sobie ryzyko napięć socjalnych, które mogłyby zagrozić procesowi demokratycznemu w Pól.scę, zapytuję, jaką formę pomocy Rada Ministrów zamierza zaproponować w imieniu wspólnoty, aby uiatwić odnowę polskich struktur ekonomicznych?” (P) G. Bush w przemówieniu poświęconym gospodarce: Gdybym był młodym Polakiem pozostałbym w Polsce WASZYNGTON (PAP). Prezydent Bush wygłosił na forum Izby Handlowej w Kennebunkport przemówienie poświęcone tematyce gospodarczej Stanów Zjednoczonych. Prezydent podkreślił wielkie znaczenie, jakie jego administracja przywiązuje do przedsiębiorczości', pomysłowości i pracowitości społeczeństwa amerykańskiego. Przyrzekł, że jego polityka gospodarcza dążyć będzie do nieskrępowanego rozwoju tych cech społeczeństwa amerykańskiego. Stanowią one o sukcesie gospodarki amerykańskiej — oświadczył Bush. Prezydent zwrócił uwagę . na role i' znaczenie małych przedsiębiorstw w Stanach ■ Zjednoczonych, których działalność dar ła zatrudnienie milionom Amerykanów.. 8Ö proc. nowych miejsc pracy w USA powstałe w ciągu ostatnich 10 lat w przedsiębiorstwach zatrudniających mniej • niż 10 pracowników. G. Bush oświadczył, iż będzie prowadził politykę sprzyjającą dąlszemu rozwojowi małych przedsiębiorstw, które stanowić niezmiernie ważny element gospodarki amerykańskiej Prezydent podkreślił również znaczenie dla gospodarki amerykańskiej dalszego rozwoju ,stosunków handlowych USA ze światem i optymistycznie ocenił rozwój stosunków Wschód—Zachód, mówiąc iż stosunki te stwarzają nową perspektywę rozwoju współpracy międzynarodowej. Mówiąc o stosunkach Wschód—Zachód prezydent nawiązał do wydarzeń w Polsce stwierdzając, iż przed polskim społeczeństwem, szczególnie przed młodą generacją Polaków, otwierają się w Polsce zupełnie nowe perspektywy. Dzisiaj zmiany w Polsce są o wiele bardziej dramatyczne niż osobiście mógtbym sobie wyobrazić przed kilku laty — powiedział. Podkreślając, iż historyczne zmiany dokonujące (DOKOŃCZENIE NA STR. 4) Politycy zagraniczni u 1 sekretarza KG PZPR (P) I sekretarz KC PZPR Mieczysław F. Rakowski przyjął w czwartek, 31 sierpnia przewodniczącego Partii Socjalistycznej belgijskiej . (wallońskiej) Guy Spitaelsa, będącego jednocześnie wiceprzewodniczącym Międzynarodówki Socjalistycznej oraz przewodniczącym Unii Partii Socjalistycznych w Parlamencie Europejskim. Mieczysław F. Rakowski rozmawiał również-tego dnia z wiceprzewodniczącym SPD, premierem rządu krajowego Północnej Nadrenij-Westfalii w RFN, Johannesem Rauem. ' I sekretarza odwiedziła delegacja Partii Zielonych z RFN ze współprzewodniczącym, ‘partii Ralfem Fueschem oraz współprzewodniczącą frakcji zielonych w Bundestagu Antje Vollmer. Członek Komitetu Centralnego NSPJ. członek Rady NRD, Bernhard Quandt Państwa został przyjęty przez MI F. Rakowskiego. W czwartek I sekretarz Kc PZPR przyjął także przewodniczącego zachodnioberlińskiej SPD. rządzącego Berlina Zachodniego, burmistrza Waltera Mompera. (MM) Witaj Szkoło! Ponad 7 min uczniów, ich rodzice i nauczyciele spotykają się dziś, 1 września, na uroczystościach inaugurujących kolejny rok zajęć lekcyjnych. Powitania to radosne, pełne jeszcze wakacyjnych wspomnień, ale też obietnic, „że tym razem postaram, się lepiej", i życzeń. Uczniom — jak najlepszych stopni, nauczycielom — satysfakcji z pracy, rodzicom — pociechy z dzieci. Centralna inauguracja nowego roku szkolnego odbędzie się w Gdańsku w Zespole Szkół Łączności im. Obrońców Poczty Gdańskiej, (rem) Fot- Maciej Drozdowski forr Młodych Parlamentarzystów zakończyło obrady Budujemy nową Europę (P) -W Warszawie zakończyło się Forum Młodych Parlamentarzystów. W dwóch grupach roboczych toczyła się dyskusja o roli parlamentów w przełamywaniu istniejących podziałów Europy, form kształtowania współpracy w różnych dziedzinach życia a także nad możliwościami poszerzania kontaktów ■ młodzieży państw europejskich. Podczas czwartkowych obrad odczytano posłanie, , jakie do . uczestników skierował przewodniczący Parlamentu Europejskiego Enrique Baron Crespo. Podkreślił on, iż jest faktem o ogromnym znaczeniu symbolicznym i politycznym, że w pół wieku po wybuchu II wojny światowej spotkali się w polskim Sejmie parlamentarzyści krajów, które wówczas były w stanie wojny. Zamykając obrady, przewodniczący forum poser Janusz Szymański podkreślił że spotkanie potwierdziło rolę jaką mają do odegrania parlamenty i parlamentarzyści w budowie bezpiecznego-świata i promocji nowych, odpowiadających wymogom naszych czasów, form współdziałania i współpracy narodów. Zgodnie z wolą uczestników forum strona polska zadeklarowała gotowość podjęcia konsultacji w sprawie powołania w Warszawie Tymczasowego Sekretariatu ds. Współpracy Młodych Parlamentarzystów, Narada szefów sztabów generalnych państw-stron UW MOSKWA (PAP). 31 sierpnia br. w Moskwie odbyia się narada szefów sztabów generalnych armii państw-stron Układu Warszawskiego poświęcona wypracowaniu stanowiska przed trzecią rundą rokowań w sprawie konwencjonalnych sił zbrojnych w Europie. Uzgodniono wspólne stanowisko państw sojuszniczych wobec wszystkich rozpatrywanych kwestii. Narada uołynęła w konstruktywnej i twórczej atmosferze. (P) FAKTY O • ..Tak długo jak sprawować będę władzę, wykluczam możliwość działań zbrojnych w kwestii Falklandów-MalwinóW’ — świadczył prezydent Argenotyny Carlos Menem. • ..Według tego wszystkiego, co się słyszy, Honeckerowi wiedzie się nie tak dobrze'' — rzecznik rządu RFN Hans Klein, komentując pogłoski o chorobie przywódcy NRD. • „Czechosłowacja. niegdyś jedno z najbardziej rozwiniętych państw Europy, zmieniła • się w jeden z najbardziej zacofanych krajów kontynentu’* — socjolog Miłosz Zeman na łamach oficjalnego miesięcznika „Tęchńicky Magazin”.