Zycie Warszawy, listopad 1989 (XLVI/254-278)
1989-11-01 / nr. 254
INR 254(14250) Wyd. 2» ^ ) WTOREK, 31.X — SKODA, 1.XI.19S9 K, DZIŚ SÍRON 15 CENA 100 ZŁ PŁ ISSN 0137-9437 NR INDEKSU 35059 11 posiedzenie Sejmu Budżet do końca roku * Żniny w ustroju sądownictwa % Przerwane wybory do Trybunału Konstytucyjnego Sprawozdawcy parlamentarni „Życia” relacjonują: (W) Po raz kolejny przedmiotem posiedzenia Sejmu byl budżet państwa; już nie prowizorium, lecz ustawa budżetowa, która będzie obowiązywać do końca roku. W grudniu rozpoczną się prace nad ustawą budżetową na rok następny. Tak więc w Sejmie dominuje nadal problematyka (finansowa. Porządek obrad lł posiedzenia Sejmu, które rozpoczęło się w poniedziałek, o godzinie 11.00 posłowie zatwierdzili jeszcze na posiedzeniu zydium Sejmu poprzednim. Prezwróciło się wówczas o wyrażenie zgody, aby pierwsze czytanie ustawy budżetowej odbyło się na forum komisji sejmowej, bowiem regulamin Sejmu nie przewiduje takiej możliwości. Wszystko to dzieje się jednak pod presją czasu i sytuacji gospodarczej. W poniedziałek, po dość długiej debacie, w której głos zabrało kilkunastu posłów, a także przedstawiciele rządu, ustawę budżetową Sejm uchwalił. Posłowie podjęli także — na wniosek Komisji Polityki Gospodarczej, Budżetu i Finansów — uchwałę w sprawie niektó-rych zasad realizacji budżetu państwa na 1989 rok. Następnie odbyło się pierwsze czytanie ustawy, stanowiącej nowelizację kilku ustaw, dotyczących ustroju sądów: Prawo o Ustroju Sądów Powszechnych, o Sądzie Najwyższym, o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, Prawo o Notariacie. Projekt tej ustawy przedstawił minister sprawiedliwości. Aleksander Bentkowski. Ma ona ścisły związek z wprowadzoną do Konstytucji Krajową Radą Sądownictwa oraz z- wniesionym wcześniej do Sejmu projektem ustawy dotyczącym tej Rady. Posłowie przychylnie ocepili proponowane zmiany, wnieśli jednak w dyskusji Wiele uwag do projektu i propozycji szczegółowych rozwiązań. Ostatnim punktem porządku dziennego był wybór sześciu sędziów i nowego prezesa Try(D) DOKOŃCZENIE NA STR. i Zamek w Lidzbarku Warmińskim, mimo późnej jesieni, zwiedzany jest przez licznych turystów. CAF ~ Stanisław Moros Dwudniowe obrady zrzeszenia IATA * Boeingi W i „Air Terminal” w stolicy * Za dwa lata nowy port lotniczy (P) 30 X. rozpoczęły się w Warszawie dwudniowe obrady 45 dorocznego walnego zgromadzenia Międzynarodowego Zrzeszenia Transportu Lotniczego — IATA. Uczestniczą przedstawiciele 188 towarzystw lotniczych ze wszystkich kontynentów.. Obok wyboru nowego prezydenta IATA ha roczną kadencję, a także członków komitetu wykonawczego tej organizacji ł stałych komisji zajmujących się min. taryfami, rozkładami lotów, eksploatacją samolotów i metodami rozliczeń rachunków między członkami IATA — delegaci podejmą decyzje w spra-wie unormowania zasad ruchu powietrznego, dbałości o ochronę środowiska naturalnego (B) DOKOŃCZENIE NA STR. ! Zjazd ludzi teatru Szansa na zjednoczenie całego środowiska CP) (Informacja własna). XLII Nadzwyczajny Walny Zjazd ludzi polskiego teatru, odbywający się w sali Teatru Polskiego w Warszawie w dn. 30—31 października br. ma szczególny charakter. Jak Dowiedział Andrzej Szczepkowski, nigdy w 70-letniej historii Związku nie zdarzyło się, jak ma to miejsce obecnie, aby na jednym^ Zjeździe zdawały sprawozdania i ubiegały się o. absolutorium dwa różne zarządy. Pierwszy zarzad reprezentuje ZASP działający w okresie 1981—82, rozwiązany 1 X111982. Jego prezes, Andrzej Szczepkowski, w swym wystąpieniiu przypomniał internowanych artystów (z obecną p. minister kultury i sztuki, Izabellą Cywińską, która z racli liste) praw alfabetu otwiera tę i późniejsza kampanię oszczerczych ataków na akto(A) DOKOŃCZENIE* NA STR. 2 Z"iplo 51 csői) Nrjcżarniej?zy weekend polskiej motoryzacji (P) (Informacja własna). Miniony weekend przyjdzie nazwać najczarniejszym w historii polskiej motoryzacji: w 322 kraksach zginęło 51 osób, 386 doznało obrażeń. W całym ubiegłym tygodniu wydarzyły się 1982 wypadki ze 129 ofiarami śmiertelnymi i 1234 rannymi. Główne przyczyny tragedii są od lat te same:, nieostrożność kierowców 1 pieszych, nadmierna szybkość, nietrzeźwość, brak obi aki nad dziećmi. (CAB) Uroczystość w Belwederze Prezydent odznaczył kombatantów walk na Zachodzie (P) 30 października, w rocznicę bitwy o Bredę, prezydent Wojciech Jaruzelski wręczył w Belwederze grupie tów, Krzyże Czynu kombatanBojowego Polskich Sił Zbrojnych aa Zachodzie, Odznaczeniem tym, ustanowionym przez Sejm PRL z okazji 45 rocznicy wielkich bitew stoczonych na Zachodzie (E) DOKOŃCZENIE NA STR. 2 Wywiad W. Jaruzelskiego dla „Ásahi Shimbun” Z premierem Mazowieckim znaleźliśmy wspólny język TOKIO (PAP). Prezydent Wojciech Jaruzelski oświadczył w wywiadzie dla wielkonakładowego dziennika japońskiego „Asahi Sbiimbun”, że popiera równoczesne rozwiązanie U- kładu Warszawskiego i NATO i sądzi, że może się to dokonać ‘ przed końcem bieżącego stulecia. (A) DOKOŃCZENIE NA STR. 4 Rynek „Życia” Poznań-szynka tańsza a4tys. zł * Warszawa -przecena masła * leszolin-niższe marże (P) Jeszcze w piątek w poznańskich sklepach kilogram schabu kosztował 14 350 zł, a od poniedziałku — 11 100 zł; szynka staniała o prawie 4 tys. zł (z 19 750 do 15 800 zł), a polędwica sopocka z 30 800 do 26 750 zł za kg. Parówki np. są tańsze o tysiąc zł a kostka masła wyceniona została na 2400 zł, podczas gdy w minionym tygodniu trzeba było za nią płacić 3170 zł. Widać, że .w Poznaniu zjazd cen w dół zaczął się dosyć ostro. Również w stołecznych sklepach tanieje co nieco, np. masło. Najdroższym dostawcą jest Zakład Obrotu Towarowego Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Warszawie, bo chłodnicze masło jeszcze w starej cenie kosztuje 3838, ale przeceniono je do' 3480zł, zaś najtańsze przywozi spółdzielnia mleczarska z Mińska — po 2400 zł i 2580 zł. Obniża się ceny tłustych twarogów; nadal najdroższy. dostarcza spółdzielnia w Węgrowie (po 4400 zł za kg), a najtańszy — z Mińska po 2412 zł. Wzrosły nieco ceny mięsa i wędlin, a w tej konkruencii przodują Zakłady Mięsne w Łukowie, których ńp, schab kosztuje już 17 400 zł. zaś polędwica doszła do 33 340 zł. Jako pierwsze i na razie jedyne Zakłady Mięsne na' Żeraniu obniżyły swoje ceny zbytu. Żeby strzedać -droższe wędliny, niektóre firmy handlowe znacznie obniżają marże detaliczne, np. na polędwicę na Żoliborzu — w ogóle się jej nie dolicza. . Na Wybrzeżu Koszalińsko- Słupskim nadal trwa tendencja zniżkowa cen artykułów spożywczych. Dzieje się tak przede wszystkim dzięki wzrastającej konkurencji firm handlowych, zmniejszeniu się popytu towarów żywnościowych i zaleganiu ich w magazynach. Handlowcy koszalińscy obniżają marże pozostając przy najniższym zysku, (wa) (Tabelka cen — str. 6). M. Niezabitowska o pmocy zagranicznej dla Polski Deszcz deklaracji i obietnic «Pierwsze dary żywnościowe * Warunki pożyczki stabilizacyjnej (W) 30 bm. po Dzienniku TV rzecznik prasowy rządu Małgorzata Niezabitowska odpowiadała na pytania dziennikarki tv nt. pomocy zagranicznej dla Polski. W wielu publikacjach pojawiały się doniesienia o miliardach, które podobno otrzymaliśmy. Czy rzeczywiście te pieniądze mamy? Nie, jeszcze ich nie- mamy. Póki co, ten „złoty deszcz” jaki spada na Polskę — jest przede wszystkim deszczem deklaracji i obietnic. Ale niewątpliwie w ostatnim czasie jęśli chodzi o finansowe wsparcie Polski przez Zachód nastąpiła zasadnicza zmiana. Do niedawna otoraealiśmy się w zamkniętym kręgu. Polegało to na tym, że na nasze prośby o pomoc Zachód odpowiadał, iż bardzo docenia ogromne zmiany, jakie zachodzą w naszym kraju, ale najpierw muszą nastąpić pierw-sze wymierne efekty programu gospodarczego. Dopiero wtedy otrzymamy pomoc. Natomiast my mówiliśmy, że w tak tragicznej w jakiej sytuacji ekonomicznej, jest Polska, przy tak trudnym programie, jaki ma tutaj być wprowadzony — będzie bardzo trudno zacząć bez tego pierwszego wsparcia o jakie prosimy. I koło się zamknęło. Ale teraz się przecież coś zmieniło? Tak. zmieniło się. Myślę, że zawdzięczamy to kilku czynnikom. Na pewno dużej i stal« wzrastającej wiarygodności rządu premiera Mazowieckiego, Także programowi gospodarczemu, który przedstawił wicepremier Balcerowicz.. Także temu, że zarówno sam premier jak i członkowie rządu, przedstawiciele parlamentu, również — i to bardzo mocno — pan I Lech Wałęsa apelowali o pomoc. wreszcie temu. że opinia światowa, opinia wielu krajów wywierała duży nacisk na swoje rządy. Efektem wszystkich tych działań jest to. że w ostatnim czasie rzeczywiście zaczęły napływać do Polski konkretne o(F) DOKOŃCZENIE NA STR. 2 Ksiąźkł „Czytelnika” w Muzeum LiteraturaV 45 lat -12 tys tytułów (P) (Informacja własna). Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik” obchodzi jubileusz 45-lecia. Oficyna z ul. Wiejskiej wydała w tym czasie ok. 12 tys. tytułów książek. Wiele z nich, a przynajmniej te najważniejsze i najbardziej reprezentatywne dla kolejnych okresów działalności wydawnictwa, obejrzeć możemy na okolicznościowej wystawie zorganizowanej w Muzeum Literatury. Ekspozycję stanowi przegląd książek „Czytelnika” od pierwszej — „Majdanek” po ostatnią — „inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Zgromadzony w gablotach edytorski dorobek „Czytelnika”, obrazuje zarazem historię polskiej literatury powojennej. Znajdujemy (C) DOKOŃCZENIE - NA STR. 2 Pamięć o zmarłych. ak każdego roku, pójdziemy w tych dniach na groby i zapalimy znicze pamięci. Istotą Święta Zmarłych jest bowiem pamięć przywołująca myśl o ludziach, którzy odeszli z naszego grona, pobudzająca uczucie straty, lub często niezagłuszoną przez czas tęsknotę za kimś bardzo bliskim. Jesienna aura, opadające liście i cienie żywych pochylających się w świetle płomyków nad cieniami umarłych — tworzą atmosferę sprzyjającą zadumie nad wiecznym przemijaniem ludzi, ich spraw, świata, w którym . żyli. Ale ten płomień świecy zapalonej na grobie symbolizuje również pamięć, która jest jednocześnie trwaniem, wiecznym przedłużaniem tego trwania w psychice i świadomości ludzkiej. Odwiedzanie cmentarzy, składanie na grobach kwiatów, zapalanie zniczy jest odruchem pamięci i pragnieniem jej wydłużania. W tych pierwszych dniach listopadowych każdego roku pamięć o zmarłych nabiera cech dominującego faktu społecznego, staje się udziałem każdego i jednocześnie całej zbiorowości W skali zbiorowej jest to przede wszystkim moralny obowiązek pamięci o śmierci ofiarnej poniesionej w walce za ojczyznę, za ideały wolności i prawa człowieka. Jest to drugi, obok intymnego, nurt pamięci ludzkiej, biorący się z nakazu moralnego i systemu wartości cenionych w da-nej zbiorowości. Tych cmentarzy gromadzących prochy bohaterów wałki, męczenników za sprawę ojczyzny, ofiar prześladowań zbrodni popełnianych na Polakach historia i zostawiła szczególnie dużo na naszej i obcych ziemiach. Dramatem naszej historii jest również to, że wciąż tych cmentarzy przybywa, choć gromadzą prochy ludzi, którzy oddali życie w czasach odległych. Spoza zasłony milczenia i ukrywanej prawdy wyłaniają się wciąż nowe akty zbrodni i męczeństwa, i wciąż nowe przychodzi stawiać krzyże. Włączenie tych nowych grobów, a najczęściej całych cmentarzy do zbiorowej pamięci jes! również naszym obowiązkiem. a większości tych grobów i cmentarzy rozsianych po pólskie.i ziemi zapłoną znicze pamięci. Na wielu polskich cmentarzach w świecie wieńce i kwiaty złożą w naszym imieniu dyplomaci Rzeczypospolitej. Ale są również cmentarze polskie, których jeszcze prawda nie zdołała odkryć. Są tysiące miejsc kryjących prochy Polaków — bezimiennych ofiar eksterminacji i terroru. Na tych miejscach nikt nie zapali zniczy. Niech więc w tych dniach poniesie się ku nim nasza myśl i westchnienie. Jest to nakaz, który tworzy moralność i kulturę narodu, który poprzez pamięć zapewnia trwanie tego, co wydaje się przemijające, a iest wieczne. W. Tyb. N Fot. Ryszard Przedworski Apel poległych w Katyniu Odeszli na wieczną służbę... SMOLEŃSK (PAP). Specjalny wysłannik PAP Norbert Potocki przekazuje z Katynia: W głębokiej ciszy i skupieniu, w chłodny, mglisty poranek 30 października uczestnicy pociągu specjalnego, zorganizowanego z inicjatywy „Rodzin katyńskich” przez Radę Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa oraz Biuro Podróży PTTK, przeszli leśną ścieżką od szosy smoleńskiej do zbiorowych mogił polskich oficerów, zamordowanych w Katyniu. Większość ponad 400-osobowej grupy, pochodzącej ze wszystkich zakątków Polski, po raz pierwszy mogła przybyć dc miejsca kaźni swych najbliższych, by pochylić się w zadumie i modlitwie nad ich grobami Przypadek sprawił, że w tym samym czasie hołd żołnierzom Wojska Polskiego oddal też znany amerykański politolog polskiego pochodzenia, to. doradca prezydenta USA ds. bezpieęzeństwa Zbigniew Brzeziński. Zapłonęły tysiące lampek — podobnie, jak w tych dniach na wszystkich cmentarzach w Polsce. Na porośniętych trawa zbiorowych mogiłach składano kwiaty i ziemię z kraju. W tym samym woreczku, do ojczyzny przewieziona została garstka ziemii katyńskiej. Przy ołtarzyku, ustawionym u stóp drewnianego krzyża, odbyła się msza koncelebrowana przez księdza Michała Czajkowskiego, księdza Józefa Jachimczaka i księdza Aleksandra Bandura. Homilię wygłosił ksiądz J. Jachimczuk. Dopiero teraz, od niedawna możemy tu przybywać — mówili Wyciągnij Panie sprawiedliwą dłoń do żołnierzy — tułaczy! Polsko! Czy pamiętasz, gdzie są groby twoich Obrońców? Są wśród nich mogiły pokryte ojczystą darnią, na wschodzi« I północy — śniegiem i lodem, na południu — piaskiem pustyni na zachodzie — granitem, a wśród mórz i oceanów — wiecznymi falami. Ci, którzy w nich spoczywają, umierali. by ciebie Polsko wyzwolić dla przyszłych pokoleń.Nie daj więc Panie, by poszło na marne to morze polskich łez i polskiej krwi, ale spraw, by stały się one posiewem nowego i lepszego jutra naszej ojczyzny. Chwilę później rozpoczął się apel poległych. Przywoływanym nazwiskom zamordowanych w Katyniu oficerów polskich (B) DOKOŃCZENIE NA STR. 4 W Związku Radzieckim na poligonie Saroziek (Kazachska SRR) dokonano likwidacji ostatnich pięciu rakiet typu SS-23 krótkiego zasięgu przeprowadzonej zgodnie z układem radziecko-amerykańskim. .. Na zdjęciu: eksploduje ostatnia, zdemontowana rakieta. CAF — TASS Masowe demonstracje w NUß E. Krenz w Moskwie i Warszawie (W) (Informacja własna). Poniedziałek był kolejnym dniem masowych demonstracji w NRD. Ponad 300 tys. osób wyszło na ulice Lipska, 40—80 tys. (zależnie od źródeł) demonstrowało w Schwerinie. 50 tys. w Halle, co najmniej 20 tys. w Karl-Marx-Stadt. Żądano głębokich reform politycznych, rejestracji opozycyjnego i„Nowego Forum". „Czynów zamiast słów”. Odpowiedź władz była powściągliwa. Egon Krenz,. nowy przywódca NRD. powiedział w (C) DOKOŃCZENIE NA STR. 4 Szwedzki liii! srt Kliinsoi Minister Izabella Cywińska dla „Życia Od stałego korespondenta PIOTRA CEGIELSKIEGO Sztokholm. 30 października (P) W poniedziałek. 30.X.. zakończyła 5-dniową wizytę w Szwecji minister kultury i sztuki Izabella Cywińska. Obok oficjalnego programu obejmującego m.in. rozmowy ze szwedzkim ministrem edukacji i kultury Beugtem Goeranssonem mili. Cywińska znalazła czas na spotkania w teatrach, w domach i centrach kultury. Tuż przed odlotem pani minister odpowiedziała na pytania „Życia” wrażenia z tych kontaktów i o o to czy zobaczyła coś z czego moglibyśmy skorzystać tworząc nowy model funkcjonowania naszej kultury. „Teraz, gdy przechodzimy do Polski demokratycznej i samorządnej możemy i powinniśmy czerpać od Szwedów wszystko to co wynika z ich. bardzo długich , doświadczeń samorządowych. Jest to doświadczenie całkowicie nam nie znane na przestrzeni ostatnich 40 lat. A zarazem zadanie ogromnie trudne, bo dotyczące zmiany , mentalności, zniszczonej w okresie, gdy ludziom pokazywano palcem cę mają robić. Wydawałoby się, że nie jest to sprawa, która powinna interesować ministra kultury, lecz uważam, że nie ma mowy o budowaniu czegokolwiek, także kultury, jeśli się nie nauczymy, jak decydować o sobie. Dowiedziałam się bardzo dużo o tym, jak się chroni w tym kraju, który jest przecież w pełni „urynkowiony” to, co najwartościowsze w kulturze. Jak można uciec przed pełną , komercjalizacją. Jak wprowadzić autentyczny rynek kulturalny, a równocześnie nie stracić wartości najistotniejszych. Np. jak promować pisarzy, których książki z uwagi na rodzaj ich twórczości nie będą rozchwytywane. Jak finansować teatry, żeby nie płacić. wszystkim w równym stopniu niezależnie od poziomu. Zdaję sobie aprawę, że w systemie samorządowym nie unikniemy niebezpieczeństwa ucieczki pieniędzy od kultury. Kierują się one na najpilniejsze potrzeby. Na coś musimy się jódnak zdecydować. Alę musi bvć wvtknięty cel i mimo karkołomnych przejść, jakie nas czekają, musimy do niego dążyć W tej chwili będzie więcej przedszkoli niż filharmonii i może to dobrze, nawet dla filharmonii, gdyż było ich moim zdaniem za dużo”. (D) dokończenie na str. FARTY- O O „Radziecka> potęga nuklearna jest obecnie bardziej krzepka niż w marcu 1985 roku, kiedy Michail Gorbaczow objął władzę“ — przekonywał amerykański sekretarz obrony Dick Cbeney. <i> „Pewnego dnia sprawy ruszą się w Czechosłowacji, lecz musi to potrwać jeszcze rok czy dwa“ — Peter Uhl działacz opozycji w CSRS, komentując nastroje społeczeństwa tego kraju po ostatnich manifestacjach w Pradze. 9 dejść“ „Ten człowiek musi o— prezydent USA George Bush o dyktatorze Panamy, gen. Noriedze. „Aramis’’ w Porcie Północnym Irańska ropa dla gdańskiej rafinerii (P) (Informacja własna). Z pewnością nieco poprawi się sytuacja na naszym rynku paliwowym. Do Portu Północnego w Gdańsku . zawinął mierzący 275 m długości i 90 m szerokości zbiornikowiec bandery liberyjskie.i „Aramis”. Przywiózł on 127 tys. ton ropy irańskiej. Jej rozładunek dwoma rurociągami bezpośrednio do gdańskiej rafinerii potrwa godzin. Trzeba jeszcze uwzglę36 dnić czas niezbędny dla dokonania jej przerobu. Ostatnia dostawa drogą wodną do Gdańska 3 tys. ton norweskiej benzyny miała miejsce 19 października i- • (wiś)