Zycie Warszawy, luty 1970 (XXVII/27-50)
1970-02-14 / nr. 38
25 rocznica wyzwolenia Budapesztu BUDAPESZT (PAP). Korespondent PAP — red. M. Kral informuje: 25 łat temu — 13 lutego 1945 r. wojska radzieckie przyniosły stolicy Węgier wolność. Główne uroczystości rocznicowe odbyły się przed Pomnikiem Bohaterów Radzieckich, gdzie zostały złożone wieńce w imieniu rządu, partii, Patriotycznego Frontu Ludowego i innych organizacji masowych oraz od szerokich rzesz mieszkańców Budapesztu. W uroczystościach udziai wzięli: I sekretarz KS WSPR — J. Kadar i premier rządu WKL — J. Fock. (P) Strajk pracowników komunikacji włoskiej RZYM (PAP). W piątek w catych Włoszech odbył się 24 godzinny strajk pracowników komunikacji miejskiej i podmiejskiej. Nie funkcjonowały tramwaje, autobusy i trolejbusy, metro, linie dolei dojazdowych łączących wielkie imasta z osiedlami podmiejskimi. Do pracy nie stawiło się ok. 100 tys. pracowników miejskich przedsiębiorstw komunikacyjnych, którzy domagają się poprawy warunków pracy oraz opracowania przez administrację nowej polityki komunikacyjnej. (P) Nigeria zmierza ku stabilizacji (Od naszego korespondenta) Lagos, 13 lutego (B) Nigeria wchodzi w całkowicie nowy okres formowania życia gospodarczego i politycznego. Uderzające jest to. że mimo zakończonej wojny domowej mimo spustoszeń jakie przyniosła rebelia Ojukwu, kraj ten nie zaciągną] ani jednej pożyczki zagranicznej na wydatki wojenne. Wzrosło tylko zadłużenie wewnętrzne a nie zagraniczne. Przyświecała ternu godna najwyższego uznania myśl: walczyć o jedność Federacji własnymi siłami i bez wdąganis się w sploty zależności zagranicznej. Kontrastuje to w sposób całkowity z działalnością secCs.fi, która bez reszty opierała się na pomocy obcej, w tym na pomocy tak znienawidzonych w Afryce krajów jak rasistowska Republika Afrykj Południowej, Rodezja. Portugalia. Można też dodać, że mimo jednego miliona dolarów dziennie pochłanianego na działania przeciwko rebelii, Nigeria wyszła ze wsezystkich opresji z dodatnim bilansem w handlu zagranicznym. Jednym z najbardziej uderzających faktów, potwierdzonych przez miarodajne autorytety międzynarodowe, jest to, że propaganda federalna nawołująca do przestrzegania decyzji rządu amnestii i powrocie Ibo do dawo nych miejsc zamieszkania, ani razu nie wydobyła na światło dzienne okrucieństw i zbrodni popełnionych przez secesjomstow, Czyni się to tylko w tym celu, aby nie poruszać opinii publicznej i nie stwarzać dodatkowych trudność] w powrocie do normalnego życia łub do odruchów zemsty. Rozwaga i cierpliwość rządu federalnego są o tyle godne uznania, że w dalszym ciągu Ojukwu ze swego zagranicznego ukrycia usiłuje wszystkimi możliwymi środkami przesączać nieprawdziwe i pełne złej woli informacje o zachowaniu się wojsk federalnych, a prasa zachodnia skwapliwie to wyłapuje. Właśnie w tej chwili nastąpi! już dość istotny zwrot w sytuacji gospodarczej na terenach dawne; secesji, jedna z niebywałych trudności wynikła z faktu, że secesjoniści na terenach za jęty cli wprowadzili własną walutę. PC zakończeniu działań ludność nie mogła nic za te unieważnione pieniądze kupić. Rząd Federalny otworzył w tej chwili pierwszy oddział bankowy w Enugu j według oficjalnych oświadczeń przystępuje do wymiany pieniędzy tak, aby wycofać z obiegu nieprawdopodobnie zdewaluowana walutę secesyjną i zastąpić ja walutą federalną. Rozpoczyna się szeroka kampania przeciwko podziałom plemiennym, nadużyciami władzy luk korupcją w aparacie federalnym, Kiedy dziś biorę plik gazet dc ręki, na pierwszych stronach dzienników znajdują się doniesienia o przynajmniej kilku procesach wytoczonych urzędnikom za nadużycia finansowe. Ostra kampania przeciwko korupcji może budzić sprzeciw pewnej ęzęśc: biurokracji, kampania o likwidację podziałów plemiennych nic spotyka się z życzliwością tradycyjnych „szefów”, zaś ograniczanie kapitału obcego powoduje na tychmiastowe kontrakcje. Nigeria staje więc przed skomplikowanymi zagadnieniami. Uderzające jest, że wyniszczająca wojna cywilna nie osłabiła sił duchowych tego tak zróżnicowanego społeczeństwa. Wydaje się, że nastąpiło przebudzenie świadomości państwowej i konieczność integracji wewnętrznej. W Nigerii zdają sobie sprawę. że każda zachęta do życia w łonie jednego organizmu państwowego różnych grup ' plemiennych staje się kwestią pierwszorzędnej wagi dla. całego kontynentu jak długi j Szeroki TADEUSZ JACKOWSKI Światowa sieć informacyjna do wałki z dewastacją natury NOWY JORK (PAP). Prasa amerykańska donosi, że uczeni szeregu krajów, a w szczególności naukowcy radzieccy i amerykańscy, rozważają możliwość utworzenia światowej sieci informacyjnej do walAi z dewastacją naturalnego otoczenia człowieka, a więc z takimi zjawiskami, jak zanieczyszczanie atmosfery, zatruwanie wód rzek i mórz, stosowanie niszczycielskich środków chemicznych, wyniszczanie całych gatunków zwierząt i roślin. Wstępnie planuje się nawet U- tworzenie 21 stacji specjalistycznych, rozlokowanych w różnych punktach globu. Pierwsze kroki w zorganizowaniu takiego światowego systemu informacji zostały już zrobione. M. in. pracuje komitet złożony z uczonych radzieckich, amerykańskich i szwedzkich. Grupę radziecką reprezentuje prof. N. N. Smirnow, amerykańską — dr W. F. Blair a szwedzką — dr B. Lundhoilm. Komisja pracuje nad problemem globalnej wymiany informacji a ostatnio opracowała raport o konieczności utworzenia takiego systemu, niezbędnego dla ochrony świata roślinnego i zwierzęcego przed niszczycielskim działaniem ludzkiej gospodarki. Powyższe przedmiotem problemy są obecnie narady czolowveh ekspertów USA zwołanej w Waszyngtonie przez Amerykańską \kademię Nauk. W debacie podano szereg informacji, świadczących o powadze całości problemu. Ocenia się np., że w okresie obecnego stulecia na naszej planecie warunki życia uległy alarmując vm zmianom w wyniku gospodarki ludzkiej. (A) Spotkanie aktywistów Towarzystwa Przyjaźni Radziecko - Chińskiej MOSKWA (PAP). Jak podaj« agencja TASS, w Moskwie odbyło się Towarzystwa spotkanie aktywistów Przyjaźni Radziecko-Chińskiej. Uczestnicy spotkania podzielili się wspomnieniami o pracy obywateli radzieckich w Chinach _ w czasie współoracy radziecko-chińskiej na różnych etapach rewolucji chińskiej oraz podkreślili doniosłe znaczenie nrzyj^źn dwóch wielkich narodów, jako ważnego czynnika w walce przeciwko imperializmowi — o jedność rewolucyjnych sił współczesności. (P) „Boeingiem 747” z Paryża do N. Jorku PARYŻ (PAP). Przedstawiciel PAN American World Airways zakomunikował w piątek w stoli, cy Francji, że począwszy od 1 marca towarzystwo to wprowadzi regularne' loty na linii lotniczej Paryż—Nowy Jork samolotów odrzutowych ..Boeing 747”. Samolot taki zabiera na pokład ok. 350 pasażerów. (P) Huragan nad Francja PARYŻ (PAP). W czwartek nad Bretanią przeszedł huragan wielkiej sile. Prędkość wiatru o- o slągała miejscami 170 km na godz. W wielu wsiach i osiedlach pozrywane zostały dachy domów oraz poprz łwracane drzewa i słupy telegraficzne. 7 osób zostało zabitych, 18 rannych. Zatonęły dwa »tatki, znajdujące się w pobliżu brzegów Bretanii. (A) Jeszcze jedna osoba oskarżona o udział w morderstwie Yahlonskiego WASZYNGTON (PAP). Czwartą osobą, która oficjalnie została oskarżona o współudział w morderstwie działacza związku górników, Josepha Yablonskiego. jego żony i córki, jest Anette Gilly — żona Paula Gilly, jednego 7. trzech bezpośrednich sprawców zbrodni. Jak wykazało śledztwo, Anette Gilly brała udział w planowaniu zabójstwa, pomagała swojemu mężowi w kupowaniu broni oraz w zwerbowaniu dwóch innych zamachowców. Następne posiedzenie sądu w sprawie zamordowania Yablonskich odbędzie się 16 lutego. (A) Posiedzenie Komisji Kontrolno-Rewizyjnej KPS Analiza działalności sii oportunistycznycii PRAGA (PAP). W dniach 11—12 lutego odbyło się w Bratysławie posiedzenie Centralnej Komisji Kontrolno-Rewizyjnej Komunistycznej Partii Słowacji. W skład komisji dokooptowano czterech nowych działaczy, odwołując zarazem czterech dotychczasowych członków komisji. Komisja omówiła sprawozdanie, poświęcone analizie postawy członków partii w organach państwowych i organizacjach społecznych wobec realizacji uchwal plenum KC KPCz z listopada 1968 r. i dyrektyw w sprawie wniosków majowego plenum KC KPCz z 1969 r. Analiza wykazała, że siły prawicowo - oportunistyczne i antysocjalistyczne w znacznym stopniu utrudniły funkcjonowanie aparatu państwowego oraz organizacji społecznych, w tym również władz naczelnych Frontu Narodowego Słowacji. Działo się to nie tylko w dziedzinie pracy propagandowej, lecz również w praktycznej realizacji polityki, poważnych kiedy to dochodziło do naruszeń i osłabiania kierowniczej roli KPCz. Także i obecnie dostrzega się pewne niedociągnięcia i błędy w działał ności organów państwowych i organizacji społecznych. Komisja postanowiła zalecać Prezydium KC KPS powzięcie pewnych niezbędnych, energicznych kroków, zmierzających do zapewnienia realizacji uchwały Prezydium KC KPCz z 20 maja 1969 r. Minister — przewodniczący Federacyjnego Komitetu do Spraw Rozwoju Techniki i inwestycji, b. premier, O. Czernik, wygłosił przemówienie w swoim okręgu wyborczym w kombinacie hutniczym im. K. Gottwalda w O- strawie. O. Czernik oświadczył, że zmiany personalne w kierownictwie partii i w rządzie przeprowadzono na podstawie analizy osiągniętych dotychczas wyników z uwzględnieniem potrzeb partii w zakresie stabilizacji życia w społeczeństwie. Po-wiedział dalej, że po przeprowadzeniu samokrytycznej analizy własnej pra-cy, zwłaszcza w okresie 1968—1969, złożył na piśmie prośbę do Prezydium KC KPCz o udzielenie mu dymisji. Prośba ta została przyjęta. O. Czernik stwierdził że całkowicie zgadza się z wszystkimi wnioskami Komitetu Centralnego i popiera lich ^wały kierownictwa partii. 13 bm. odbyło się posiedzenie władz naczelnych Towarzystwa Przyj aźn i Czech o s łow acko-Radziecki ej poświęcone zagadnieniom dalszego rozwoju tej organizacji. W toku posiedzenia powzięto pewne decyzje personalne. Przewodniczącym TPCz-K wybrany został przewodniczący Zgromadzenia Federalnego D. Hanes, pierwszym zastępcą przewodniczącego — minister sprawiedliwości Czeskiej Republiki Socjalistycznej — J. Nemec, generalnym sekretarzem towarzystwa — wicemin. spraw zagranicznych A. Kroużil. W związku z nowych członków władz wyborem naczelnych towarzystwa postanowiono udzielić dymisji jednemu z dotychczasowych członków naczelnych władz TPCz-R — O. Homoli, za niewłaściwą postawę polityczną w okresie po sierpniu 1968 r. (P) Radziecko ■ czechosłowacka współpraca kulturalna MOSKWA (PAP). W piątek podpisano w Moskwie plan współpracy kulturalnej i naukowej między ZSRR i Czechosłowacja na rok 1870. Plan przewiduje, że w Z w. Radzieckim odbędą się ,,Dni Kultury CSRS” a w Czechosłowacji — ,,Dni Kultury Radzieckiej”. Wezmą w nich udział artyści i zespoły artystyczne, zorganizowane będą wystawy i festiwale filmowe. Plan przewiduje szeroką współpracę między instytutami naukowymi oraz wspólne wydawanie podręczników i słowników. Będą się także rozwijały kontakty w dziedzinie radia, telewizji i kinematografii. W imieniu swych rządów plan podpisali wiceministrowie spraw zagranicznych L. Uiczew i Z, Trhlik. (P) 0 rozwoju Warszawy — w Pradze PRAGA (PAP). W Ośrodku Informacji i Kultury Polskiej Pradze odbyło się s,potkanie przyw jaciół naszego kraju z głównym architektem Warszawy inż. C. Kotelą. Omówił on urbanistyczne 1 architektoniczne koncepcje rozwoju Warszawy. Ponadto wyświetlono szereg filmów dokumentalnych o Warszawie Ten sam temat C. Kotela omówił także w Instytucie Projektowania Pragi oraz w Urzędzie Głównego Architekta. Program jego pobytu w CSRS przewiduje jeszcze podobną prelekcję w Bratysławie. (P) Partyzanci zniszczyli most w Wietnamie płd. HANOI (PAP) W nocy z czwartku na piątek partyzanci południowowietnamscy zaatakowali 7 pozycji amerykańskich i reżimowych. Walki toczyły się m. in. w rejonie Hue oraz w pobliżu Hoi An — 25 km na południe od Da Nang, gdzie znajduje się obóz „marines”. Partyzanci wysadzili w powietrze most Go Dau Ha na szosie łączącej Sajgon i Tay Ninh. (A) Proces CalSeya - 18 maja - NOWY JORK PAP). W Fort Benning podano oficjalnie do wiadomości, że proces porucznika W. Calleya rozpocznie sic przed sądem wojskowym 18 maja. Calley, jak wiadomo, jest oskarżony o zamordowanie 102 osób cywilnych podczas dokonanej kry przez żołnierzy USA masaw poludniowowietnamskiej wiosce My Lay. Rozmowa A. Kosygina z E. Bahrein MOSKWA (PAP). Agencja TASS podaje jął W piątek A. Kosygin przyna Kremlu sekretarza stanu w Federalnym Urzędzie Kanclerskim NRF E. Bahra ńa jego prośbę i przeprowadził z nim rozmowę na tematy, stanowiące przedmiot wzajemnego zainteresowania. (B) Delegacja polskiego IV1SZ — na Kremlu MOSKWA (PAP). Przebywająca w Moskwie na konsultacjach delegacja polskiego MSZ z wiceministrem Z. Wolniakiem zwiedziła 13 bm. Muzeum Leninowskie na Kremlu — mieszkanie, w którym żył i pracował twórca państwa radzieckiego. Delegacji towarzyszyli wyżsi urzędnicy Ministerstwa Spraw Zagranicznych ZSRR z p.o. dyr. IV departamentu radzieckiego MSZ O. Sieljaninowem oraz pracownicy dyplomatyczni ambasady PRL w Moskwie z radcą ambasady, ministrem pełnomocnym B. Rychło ws kim. i'Bl Rozmowy transportowo NRD - NRF BONN, BERLIN (PAP). W piątek zakończyła się w Berlinie trzecia runda rozmów między delegacjami ministerstw transportu i komunikacji obu państw niemieckich. Rozmowy dotyczyły poprawy komunikacji między NRF i NRD. Rokowania będą wkrótce kontynuowane. (P) Prasa krajów socjalistycznych o warszawskim procesie grupy dywersyjnej (P) Toczący się w Warszawie proces o działalność dywersyjną wzbudził zrozumiałe zainteresowanie w krajach socjalistycznych, ponieważ ujawnia jedną z metod działania grup dywersyjnych przeciwko krajom tego obozu, w tym konkretnym przypadku przeciwko Polsce. Dlatego właśnie o procesie informuje prasa krajów socjalistycznych, nie tylko sąsiadujących z nami. Relacje pochodzą od korespondentów, przysłuchujących się przebiegowi procesu bezpośrednio .na sali sądowej. MOSKWA. Prasa radziecka informuje na bieżąco o przebiegu warszawskiego procesu grupy dywersyjnej. Dziennik „Izwiestia” zatytułował swą informację „Sąd nad dywersantami”. Tytuł w informacji własnej „Komsomolskiej Prawdy” brzmi „Sądzi się oszczerców”. SOFIA. W prasie oułgarskiej ukazują się na temat procesu informacje warszawskiego korespondenta BTA. Zamieszczają je wszystkie dzienniki, PRAGA. Z prasy czeskiej najobszerniej o procesie dywersantów w Warszawie informuje dziennik „Rude Pravo”, który zamieszcza relacje swego specjalnego wysłannika na proces. Pozostałe dzienniki podają informacje agencyjne BRATYSŁAWA. Prasa słowacka informuje o procesie warszawskim zamieszczając na ten temat informacje nadane przez agencje CTK. Bratysławska „Pravda” zwraca szczególną uwagę na to, że oskarżeni skorzystali z pomocy niektórych obywateli czechosłowacki cli oraz że w czasie pobytu w CSRS zbierali różne informacje, m. in. o charakterze wojskowym. BELGRAD. Prasa Jugosłowiańska informuje o przebiegu procesu warszawskiego na podstawie doniesień agencyjnych. Zagrzebski „Vjesnik” opublikował także obszerną korespondencję własną, relacjonując szeroko akt oskarżenia j cytując co na temat procesu pisze prasa polska i czechosłowacka. BERLIN. Informacje o procesie zamieści! dziennik „Neues Deutschland”. O przebiegu procesu informuje także agencja ADN. (PAP) Na Bliskim Wschodzie (A) DOKOŃCZENIE ZE STR. Byłem w Abu-Zabal w Kilka go dżin po nalocie. Zabitych i rannych już zabrano, tylko na fabrycznym dziedzińcu poniewierały się skrwawione nosze. Obok kuźni —- poskręcane wybuchem ciężarówki i koń z brzuchem ro? prutym odłamkiem. Smród spalenizny, poniewierające się połamane futryny okienne, szkło skrzvpiące pod nogami, cisza. Fabryka w Abu-Zabal dawała utrzymanie bezrolnym chłopom '* okolicy i nie produkowano w niej niczego do celów wojskowych. Mimo to stała się celem ataku, który zadał kłam twierdzeniom Teł-Awiw u, że izraelskie lotnictwo atakuje tylko obiekty wojskowe. W Abu-Zabal zginęli ludzie, któ rzy nie mieli z wojskiem nic wspólnego. Zginęli stojąc przy swym codziennym warsztacie pra W Dsmonskacfa w Kairze KAIR (PAP). W piątek odbyła się w Kairze demonstracja ponad 209.000 mieszkańców tego miasta, którzy wyrazili w ten sposób swe potępienie w związku z barbarzyńskim nalotem izraelskiego lotnictwa na zakłady w Abu Zabal. (P) NOWY JORK (PAP) Zjednoczona Republika Arabska postanowiła poinformować sei: etarza generalnego ONZ U Th an ta o pirackim rajdzie na Abu Zabal. Szczegóły tego pirackiego rajdu zostaną podane również przewodniczącemu oraz wszystkich członkom Rady Bezpieczeństwa. (P) Układ handlowy EWG-Szrae! BRUKSELA (PAP) EWG i Izrael zawarły w piątek w Brukseli preferencyjny układ handlowy na okres 5 iat. Tekst układu, którj przewiduje stopniową obniżkę ce! i inne ułatwienia w wymianie handlowej między Izraelem a krajami Wspólnego Rynku, ma być przedstawiony do aprobaty i podpisu rządowi w Tel-Awiwie i Radzie Ministerialnej EWG. (P) Komunikat francusko-üibHski PARYŻ (PAP) Agencja France Presse opublikowała tekst wspólnego komunikatu francusko-libijskiego na temat rozmów jakie przeprowadziła delegacja francuska kierowana przez dyrektora do spraw gospodarczych i finansowych Ministerstwa Spraw Zagranicznych, J. Bruneta z delegacją libijską, której przewodniczył członek Rady Dowództwa Rewolucji Libii, Al Huni. Komunikat podkreśla, iż rozmowy przeprowadzone w dniach od 7 ,do 12 lutego, odbyły się w przyjacielskiej atmosferze. Dotyczyły one ścisłej współpracy między obydwoma krajami w dziedzinie gospodarczej i kulturalnej. Libia zainteresowana jest pomocą Francji w takich gałęziach gospodarki jak rolnictwo, eksploatacja złóż ropy naftowej i innych bogactw mineralnych, komunikacja, budownictwo mieszkaniowe i inne. (P) W. Ulbricht przyjął ambasadora ZSRR BERLIN (PAP). Pierwszy sekretarz KC SED i przewodniczący Rady Państwa NRD, W. Ulbricht, przyjął w piątek ambasadora radzieckiego w NRD P. A. Abrasimowa. , W czasie rozmowy ambasador poinformował W. Ulbricbta o odbywającej się w Moskwie wymianie poglądów z przedstawicielami NRF. Przeprowadzono równiei konsultacje w związku z oczekiwanymi czteromocarstwowymi rokowaniami w sprawie Berlina zach. Spotkanie upłynęło w przyjacielskiej i serdecznej atmosferze i odznaczało się całkowitą zgodnością poglądów w poruszanych sprawach. (P) Problemy radzieckiej nafty (Informacja własna) (B) Nie ma kraju na święcie, który posiadałby większe od Związku Radzieckiego zasoby bogactw naturalnych. Ze zrozumiałych powodów w ostatnim dziesięcioleciu najszybciej rozwijało się wydobycie ropy naftowej i gazu ziemnego. Co roku dokonuje się skok w górę o kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt milionów ton ropy. W roku 1970, zgodnie z planem pięcioletnim, wydobycie przekroczy granicę 350 min ton. Wszystkie środki jakie zna współczesna technika przeznaczono na opanowanie ogromnych złóż nafty w północno-zachodniej Syberii. Nie wystarczyło jednak znaleźć ropę, zbudować szyby i zbiorniki. Trzeba było ułożyć tysiące kilometrów rurociągów, szos. kolei na zupełnym bezludziu. Tiumień zwraca nakłady. Jeszcze w tym roku wydobycie w nowym zagłębiu sięgnie 30 min ton ropy. Ustalono już, że w 1975 roku z zachodniej Syberii gospodai ka radziecka otrzymać ma 100— 120 min ton nafty. Zgodnie z u* chwałami rządu pod koniec lai siedemdziesiątych ma ono dojśi do poziomu 230—2fi0 min ton. Tiumień da więc tyle ropy, ile jeszcze niedawno wynosiło cale wydobycie w Związku Kadzieckim Analizy przeprowadzone przez ekspertów wykazują, że Tataria i jej szyby osiągnęły już pułap swoich możliwości. Wydobycie wyniesie w tym roku 100 min ton. Każda z tych ton wychodzi na powierzchnię z coraz to większym trudem. Pola naftowe trzeba pobudzaó pompowaniem wody a z wielu otworów ropę trzeba wyciągaC pompami. Podobne trud ńości występują w Baszkirii, Związek Radziecki stal się poważnym eksporterem ropy naftowej. Zaopatruje on w paliwo płynne większość krajów socjalistycznych. W ostatnim czasie pod pisał również wieloletnie umowy z krajami zachodniej Europy na dostawy ropy i gazu. Tym samym przemysł naftowy stal się dla gospodarki radzieckiej w a /nym czynnikiem dalszego" wzrostu. Odgrywa też wielką rolę w bilansie handlowym i płatniczym Z tego względu zrozumiała jest troska jaką wywołują w Moskwie problemy radzieckiej nafty. li. S. Sytuacja w Pakistanie Armia czy politycy? (B) Niebawem minie rok od ustąpienia wieloletniego prezydenta Pakistanu, marszałka Ayub Khana i przejęcia władzy przez jego następcę, głównodowodzącego armii generała Yahya Khana. Wydarzenie to poprzedziły wielomiesięczne demonstracje studenckie, strajki, akty gwałtu. W marcu ub. roku doszło w Pakistanie do zawieszenia praw konstytucyjnych, rozwiązania parlamentu i przekazania całej władzy wojsku. Nowy prezydent zarządził stan wyjątkowy i powołał trybunały wojskowe, przywracając spokój w rozdartym powszechną anarchią kraju, spokój zakłócony chwilowo w listopadzie ubiegłego roku wybuchem nowych krwawych zamieszek w Pakistanie Wschodnim. Niemal wszyscy komentatorzy polityczni snuli przypuszczenia, że gen. Yahya Khan zapragnie pójść w ślady swego poprzednika i skonsolidować władzę w swoim ręku na długie lata. Nowy prezydent podkreślał jednak przy każdej okazji, że jego rząd jest Jedynie rządem tymczasowym, który będzie funkcjonować do chwili, gdy sytuacja w kraju pozwoli na przekazanie władzy cywilom. Wszystko wskazywałoby na to, że Yahya Khan zamierza dotrzymać obietnicy. W styczniu br. zezwolono pakistańskim partiom i osobistościom politycznym na wznowienie działalności. Jest to krok wstępny do przeprowadzenia wyborów powszechnych, zapowiedzianych na 5 października 1970 r. Wyłonione w wyborach Zgromadzenie Narodowe ma w ciągu 120 dni opracować nową konstytucję, która zadecyduje charakterze przyszłych rządów w o Pakistanie. PARADOKS POSTĘPU Pakistan zyskał sobie chlubne miano „klejnotu wśród krajów rozwijających się”. W niemałej mierze jest to zasługa polityki prowadzonej przez byłego prezydenta, Ayub Khana. W momencie uzyskania niepodległości w 1947 r. młode państwo należało do najbardziej zacofanych krajów Azji. W 1958 roku, po 11 latach niepodległego bytu państwowego, Pakistan wciąż jeszcze znajdował się w stanie permanentnego kryzysu. Wtedy na arenie politycznej pojawił się marszałek Ayub Khan, przejmując władzę w wyniku bezkrwawego przewrotu i wprowadzając- tzw. „demokrację podstawową”, która sprowadzała si« w istocie do rządów silnej ręki. System parlamentarny zastąpiony został prezydenckim, wybory bezpośrednie — pośrednimi, a rolę partii polityczinych ograniczono do minimum. Tym procesom politycznym towarzyszył stały postęp gospodarczy. Za rządów Ayub Khana dochód narodowy brutto wzrósł 5S proc., wydatnie zwiększyły się o zbiory ryżu i pszenicy i niedaleki jest już dzień, w którym Pakistan osiągnie produkcję rolną pozwalającą na całkowite zaspokojenie potrzeb ludności. Byłby to sukces wręcz historyczny, zważywszy na klęski głodu od wieków nawiedzające ten zakątei świata. W omawianym okresie nastąpiła również ewolucja polityki zagranicznej Pakistanu — rozluźnienie więzów z agresywnymi paktami SEATO i CENTO, uniezależnienie się od USA i szeroki rozwój stosunków z krajami socjalistycznymi, zwłaszcza z ZSRR. Paradoks sytuacji polega na tym, że właśnie stabilizacja polityczna i postęp gospodarczy stały się zachętą dla przeciwników Ayub Khana. Zaostrzyły się sprzeczności między wielką burżuazją — „dwustu rodzinami" powiązanymi z reżimem, a burżuazją drobną i średnią. Klasy średnie, coraz liczniejsze w związku z postępującą urbanizacją, zaczęły szukać ujścia dla swoich aspiracji politycznych, domagając się przywrócenia systemu parlamentarnego. sprzeczności I KONTRASTY Przysłowiowym gwoździem do trumny Khana stał marszałka Ayub się brzmiały i bolesnv jednak naproblem Pakistanu Wschodniego. Tam właśnie opozycja przeciwko rządowi była najsilniejsza, a demonstracje i zamieszki przybrały najgwałtowniejsze formv Pakistan Wschodni, zajmując? obszar blisko sześciokrotnie mniejszy od Pakistanu Zachodniego, zamieszkuje przeszło połowa 125- milionowej ludności całego kraju Jednocześnie zaś jest to rejon zacofany w stosunku do Pakistanu Zachodniego, o znacznie niższym dochodzie na głowę ludności. Zniwelowaniu nierówności nie sprzyja fakt, że obie części Pakistanu dzieli 1500 km terytorium Indii Różnice między Pakistanem Wschodnim i Zachodnim nie o,graniczają się do nierównomiernego rozwoju gospodarczego: są to obszary o zupełnie odmiennym klimacie i krajobrazie, zamieszka-je je ludność o różnych tradycjach, kulturze i Języku. W Pakistanie Wschodnim żyją Bengalczycy. Trzon mieszkańców Pakistanu Zachodniego, mieści się siedziba władz gdzie centralnych, stanowią Pendżabowie, najbardziej dynamiczna ludności, z której wywodzi grupa się większość urzędników państwowych, członków sit zbrojnych, wielkich przemysłowców i obszarników. Na skutek wadliwej ordynacji wyborczej, Zachodni zawsze posiadał Pakistan przewagę w organach ustawodawczych, mimo że posiada mniej ludności od Pakistanu Wschodniego Bengalczycy oskarżają rząd centralny o to, że uczynił z Pakistanu Wschodniego półkolonię Tendencje separatystyczne przybrały tam takie rozmiary, że najsilniejsza partia polityczna, Liga A- wami, wysunęła postulat pełnej autonomii regionalnej dla Pakistanu Wschodniego i pozostawienia rządowi centralnemu decyzji jedynie w sprawach obrony i polityki zagranicznej. Tendencje odśrodkowe dają się również odczuć w samym Pakistanie Zachodnim, który zamieszkują grupy mniejszościowe buntujące sie przeciwko dominacji Pendżabu. Prezydent Yahya Khan wyszedł naprzeciw żądaniom różnych grup ludności. Przywrócił dawny podział Pakistanu Zachodniego na poszczególne prowincje: Pendżab, Sind, Beludżystan i Pusztunistan Jednocześnie uczynił doniosłą koncesję na rzecz Pakistani» Wschodniego: zapowiedziane wybory mają mu zapewnić proporcjonalną * «prezentację w Zgromadzeniu Narodowym. Oznaczałoby to w praktyce zachwianie dotychczasowej hegemonii politycznej Pakistanu Zachodniego. TRZYNAŚCIE PARTII Nowy rząd opowiada się również za reformami w zakresie prawa pracy i za polityką sprawiedliwych płac celem Ograniczenia nierówności społecznych. W dziedzinie polityki zagranicznej Yahya Khan kontynuuje dzieło swego poprzednika, rozwijając przyjazne stosunki ZSRR. gdzie złożył wizytę w z ub. roku. Swoimi posunięciami w dziedzinie politycznej i gospodarczej przywódca pakistański wytrącił broń z rąk opozycji. Licznym oponentom zdaje się mówić: „Uważacie, że główne zło leży w dyktaturze wojskowej. Żądacie ustroju parlamentarnego i demokracji. Chcecie władzy? O- feruję ją wam. Teraz pokażcie, co potraficie”. Ale cywilna opo-zycja pakistańska jest rozbita. W kraju działa obecnie 13 partii politycznych o najrozmaitszym zabarwieniu od skrajnie prawicowych partii muzułmańskich. poprzez partie starające się pogodzić ideały socjalizmu z islamem, po cowe, nacjonalistyczne ultralewi- i propekińskie ugrupowania. W obliczu rosnących tendencji odśrodkowych stawką w najbliższych latach będzie utrzymanie jedności Pakistanu. Jedyną wiezią w okresie procesów niepodległościowych była wspólna religia — islam. Ale dzisiaj więź ta okazuje się już niedostatecznie silna. Dla stworzenia nowej więzi potrzebny jest pozytywne program zwalczenia nierówności społecznych i wciąż jeszcze dotkliwej spuścizny pokolonialnego zacofania, program uwzględniający zarazem interesy różnych grup narodowościowych. Żadna jednak z istniejących partii politycznych nie wystąpiła dotąd ? takim programem. I dlatego wydaje się, że nawet wbrew najlepszym chęciom prezydenta Yahya Khana nieprędko jeszcze przyjdzie dzień, kiedy armia pakistańska będzie fnogła wycofać się na stałe do baraków ANNA PIASECKA W. Stoph: Czas podjąć kroki w kierunku odprpżenia BERLIN (PAP). Premier NRD, W. Stoph, podkreślił jakie miałoby zawarcie znaczenie układu między NRD a NRF, który by zapewnił normalne pokojowe współ życie między NRD i NRF, oparte na normach prawa międzynarodowego. Rząd NRD ponowił gotowość zawarcia takiego układu — oświadczył W. Stoph, przemawiając w czwartek na wiecu U Dreźnie. Konieczne jest wzajemne uznanie się obu państw wiążące z pun ktu widzenia prawa międzynarodowego. W. Stoph zwrócił uwagę, Iż Niemcy zach. nadal podtrzymują roszczenie do wyłącznego reprezentowania narodu niemieckiego. Stwierdził on, że jeśli ktoś naprawdę zmierza do odprężenia, musi wyrzec się tych roszczeń i uznać bez zastrzeżeń status quo w Europie. (P) Sched w Moskwie przejazdem ile Indii DELHI (PAP). Boński minister spraw zagranicznych W. Scheel przybył w piątek do Delhi z trzydniową wizytą, podczas której przeprowadzi rozmowy z ministrem spraw zagranicznych Indii D. Singhem i spotka się z panią Indirą Gandhi. Program pobytu przewiduje także odczyt w Indyjskiej Radzie Spraw Międzynarodowych oraz konferencje prasowe. W indyjskim MSZ oświadczono wczoraj, że tematem rozmów będą w szczególności stosunki dwustronne i węzłowe problemy międzynarodowe. MOSKWA (PAP). Poinformowano tu oficjalnie, że 12 bm. wicekanclerz i minister spraw zagranicznych NRF W. Scheel drodze z Bonn do Delhi zatrzyw mał się na krotko w Moskwie. Na lotnisku ministra Scheela 1 towarzyszące mu osobistości oficjalnie powitał zastępca ministra spraw zagranicznych ZSRR W, Siemionów. (R> HdneKwmn uda się do Norwegii BONN (PAP). Jak zakomunikował rzecznik Federalnego Rządu Prezydenckiego, prezydent federalny G. Heinemann złoży oficjalną wizytę w Norwegii we wrz« śniu hr. (P) Wypowiedź Brandta (B) DOKOŃCZENIE ZE STR. poruszył na spotkaniu Towarzystwa Niemiecko-Duńskiego sprawę ewentualnych rozmów między obydwoma państwami niemieckimi. Musi powstać możliwość — powiedział — nawiązania rozmów między Niemcami. W związku z listem premiera Stopha, kanclerz Brandt wyraził pogląd, iż wydaje mu się, „że może dojść do rokowań między obydwoma częściami Niemiec, o ile obie strony bez zastrzeżeń I bez uprzedzeń przystąpią do tego zadania”. Brandt podkreślił, że również w przyszłości rząd federalny nie bodzie traktować „drugiej części Niemiec jako zagranicy”, jak wiadomo, w tej formie tkwi odmowa uznania de iure NRD. Kanclerz zapewniał, że rząd federalny w swych rokowaniach z państwami Układu Warszawskiego „respektuje potrzebę bezpieczeństwa” tych krajów ,.i tym samym również terytorialną rzeczywistość, stanów :ącą część obecnej równowagi sił”. W związku 7. wymianą poglądów prowadzoną w Moskwie przez sekretarza stanu E. Bahrt, kanclerz wyraził nadzieję, że w niedalekim czasie omawiane i.roblemy będą mogły być wyjaśnione W takim stopniu, by „rżany mogły zadecydować, czy podjęcie formalnych rokowań jest wskazane”. Brandt rozpoczął w piątek rozmowy polityczne. Snotkał się on z premierem Danii, H. Baunsgaarde.m na rozmowie w cztery oczy. W piątek w godzinach popołudniowych szefowie rządów' kontynuowali rozmowy w szerszym gronie, z udziałem wyższych urzędników obu państw. (P) Przymusowe lądowanie amerykańskiego samolotu z ładunkiem wybuchowym LONDYN (PAP). Na totnisku k. miejscowości Mildenhall (hrabstwo Suffolk) przymusowo lądował w związicu z awarią urządzeń pokładowych, amerykański transportowy samolot wojskowy „ES-141 Starlifter” z ładunkiem materiałów wybuchowych. Lotnisko otoczone zostało kordonem żandarmerii brytyjskiej i g. merykańsidej. Mieszkańców tych okolic ewakuowano. Rzecznik amerykańskiego lotnictwa wojskowego twierdzi, że niebezpieczeństwo eksplozji podczas lądowania było rzekomo „minimalne”, (B)