Zycie Warszawy, listopad 1970 (XXVII/261-285)
1970-11-21 / nr. 278
IZ^RANICA#Z^RANICAlfz^RANicA#Z^RANicÄlfz^GRANICA#Z^RÄNlC^ Znaczenie układu Polska-NRF (P) Publikowany dzisiaj tekst układu zawartego między Polską Rzeczypospolitą Ludową a Republiką federalną Niemiec o podstawach normalizacji ich wzajemnych stosunków doczekał się już w Europie miana „traktatu warszawskiego”. Ma on ważne znaczenie nie tylko dla obu układających się również dla całego stron, lecz naszego kontynentu. Chodzi o wydarzenie historycznej wagi, które możliwości zamknięcia stwarza tragicznego rozdziału dziejów. V- możhwia otwarcie nowej karty w stosunkach między Polską a NRF. Wstęp do układu mówi jasno o jego historycznym rodowodzie. To Polska była pierwszą ofiarą hitlerowskiej agresji, to nasz naród miał ulec zbrodniczemu całopaleniu, to na naszej ziemi rozpoczął się pożar kontynentu. Jesteśmy świadomi historii, jesteśmy o jej nauki bogatsi, Wiadomo też, że w ciągu 25 lat od zakończenia II wojny światowej wyrosło nowe pokolenie, które ma prawo żyć bezpiecznie i w pokoju. Podstawową przesłanką pokojowego ładu w Europie jest, jak podkreśla wstęp do układu „nienaruszalność granic i poszanowanie integralności terytorialnej i suwerenności wszystkich państw w Europie w ich obecnych granicach”. Kierowane tym przekonaniem oba kraje postanowiły stworzyć trwałe podstawy normalizacji wzajemnych stosunków. Podobnie, jak w zawartym między PRL i NRD dwudziestu laty układzie przed uznającym granice na Odrze i Nysie za granicę również w układzie pokojowe, z NRF stwierdza się jednoznacznie ten oczywisty fakt. Art. 1 układu potwierdza nienaruszalność istniejących granic, teraz i w przyszłości. Zawiera też zobowiązanie do wzajemnego bezwzględnego poszanowania integralności terytorialnej. O- świadczą się również, że oba kraje nie mają wobec siebie żadnych terytorialnych roszczeń i nie będą takich roszczeń wysuwać w przyszłości. Układ ma charakter dwustronny. Z polskiej strony roszczenia terytorialne wobec Niemiec zachodnich byłyby sprzeczne z założeniami naszej pokojowej polityki zagranicznej, że oświadczenie takie wobec NRF jeśt jedynie potwierdzeniem naszej dotychczasowej postawy. Ze strony NRF natomiast wyrzeczenie się roszczeń terytorialnych oznacza przekreślenie polityki dwudziestu lat. w ciągu których kwestionowanie terytorialnego status quo powojennej Europy było oficjalną doktryną polityki zagranicznej dotychczasowych rządów w Bonn. Art. 1 układu dowodzi istotnej zmiany w. stanowisku NRF. Artykuł ten nie pozostawia żadnych wątpliwości co do tego. że granica na Odrze i Nysie ma charakter ostateczny. Tym samym, usunięte zostały przeszkody, które Uniemożliwiały normalizacje stosunków między Polską NRF Jest rzeczą istotną, że w układzie o podstawach normalizacji wzajemnych stosunków obydwie strony powołują się na obowiązujące powszechnie zasady prawa międzynarodowego, które, zawarte w Karcie Narodów Zjednoczonych, stanowią normy pokojowego współżycia państw. Wynika z nich zobowiązanie. aby wszystkie kwestie sporne rozwiązywać wyłącznie za pomocą środków pokojowych, aby powstrzymywać się od groźby użycia siły lub stosowania siły. Jeśli pierwsze dwa artykuły układu określają podstawy normalizacji, to artykuł trzeci przedstawia już kroki, których celem jest osiągnięcie pełnej normalizacji. W interesie obu krajów leży rozszerzenie wszystkich form współ pracy, przy czym bez wątpienia wielkie znaczenie będzie miało rozwijanie stosunków gospodarczych i naukowo-technicznych. Układ stwarza perspektywy, które są niewątpliwie korzystne dla obu partnerów. Kolejny artykuł traktatu zwraca uwagę na to, że układy wcześniej zawarte przez Polskę i NRF zachowują swą ważność. Polska świadoma jest faktu, że gwarancją jej bezpieczeństwa są od dziesięcioleci sojusze łączące ją z ZSRR i innymi krajami wspólnoty socjalistycznej, które swój prawny wyraz znalazły zarówno w dwustronnych układach o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej, w wielostronnych zobowiązaniach Układu Warszawskiego. Niezmiennie mocnym fundamentem braterskich stosunków przyjaźni ż pierwszym socjalistycznym państwem niemieckim — NRD pozostaje także Układ Zgorzelecki. Układ tygodniu parafowany w tym przez ministrów spraw zagranicznych PRL i NRF, podpisany zostanie u niedalekiej przyszłości przez szefów rządów. Podlega on ratyfikacji i wejdzie w żyćie w dniu wymiany dokumentów ratyfikacyjnych. Układ nie dotyczy także wcześniejszych zobowiązań umownych NRF, jednak podstawowym fundamentem prawnym wiążącym w przyszłości zasady wzajemnych stosunków między PRL a NRF będzie opublikowany dziś układ. Będzie on więc trwałą podstawą stosunków między Polską a NRF. Jest ważnym elementem składowym bezpieczeństwa i pokoju na kontynencie europejskim. Kontynent ten i narody mieszkające w Europie, zasłużyły swą dotychczasową historią na pokojową przyszłość. KAROL SZYNDZIEL0R2 (ID DOKOŃCZENIE ZE STR. 1 CDU H. Czaja wypowiedział się przeciwko porozumieniu z PRL. BONN (PAP). Jak zakomunikował w piątek rzecznik CDU, W. Węiskirch, prezydium Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej (CDU) przedyskutuje w poniedziałek sprawę parafowanego układu między PRL i NRF. (W) W prasie ZSRR (Korespondencja PA Interpress) Moskwa, 20 listopada (P) Parafowany układ o pod' stawach normalizacji stosunków między Polską a Niemiecką Republiką Federalną — stwierdza się w Moskwie — świadczy o nowym sukcesie konsekwentnej pokojowej polityki wspólnoty socjalistycznej i o realistycznych zmianach w polityce rządu NRF. Dzisiejsza „Prawda” drukuje pod wspólnym tytułem „W interesach pokoju i bezpieczeństwa” dwie obszerne korespondencje z Warszawy i Berlina, mówiące o polskim stanowisku wobec układu i o pozytywnym przyjęciu procesu normalizacji stosunków między Polską a NRF ze »trony NRD. „Prawda” cytuje fragmenty komentarza, jaki ukazał się w czwartkowej „Trybunie Ludu”. Moskiewska gazeta podkreśla, że bazą normalizacji stosunków I równocześnie głównym, pierwszym postanowieniem traktatu Jest potwierdzenie przez rząd NRF istniejącej i ustalonej uchwałami Konferencji Poczdamskiej polskiej granicy zachodniej na Odrze i Nysie Łużyckiej. „Prawda” przytaęzą opinię, „komentatora, mówiącą o ogólnoeuropejskim znaczeniu zakończonych rozmów Polska—NRF 1 o tym, że układ między Polską a NRF stanowi nowy ważny krok na drodze zapoczątkowanej podpisaniem w Moskwie układu o wyrzeczeniu się siły przez ZSRK i NRF. „Parafowanie układu o podstawach normalizacji stosunków między Polską a NRF zostało przyjęte z aprobatą w Niemieckiej Republice Demokratycznej'* stwierdza moskiewska gazeta, cy— tując obszerne fragmenty komentarza „Neues Deutschland”. Związek Radziecki, Polska i inne kraje wspólnoty socjalistycznej od lat prowadzą konsekwentną, opartą o realistyczną ocenf sytuacji, politykę umocnienia po* koju i bezpieczeństwa europejskiego. Układ między Polską s NRF radziecka opinia publiczna traktuje więc jako kolejny kroi na drodze do przekształcenia Europy w kontynent bezpieczeństwa, pokoju i współpracy między narodami. ZDZISŁAW ROMANOWSKI NRD: doniosły akt BERLIN (PAP). W związku z ogłoszeniem w Warszawie i w Bonn tekstu układu między PRL NRF, agencja ADN opublikowała i w piątek oświadczenie, w którym stwierdza, że NRD wita z zadowoleniem ten układ, gdyż służy on umocnieniu pokoju i bezpieczeństwa w Europie i odprężeniu w sytuacji na kontynencie. W oświadczeniu stwierdza się m. in.: wielkie znaczenie ma to, że w układzie parafowanym 18 listopada NRF uznała w formie wiążącej z punktu widzenia prawa międzynarodowego ostateczny charakter i nienaruszalność zachodniej granicy polskiej na Odrze * Nysie i podjęła zobowiązanie bezwzględnego poszanowania nienaruszalności tej granicy i integralności terytorialnej PRL dziś i po wsze czasy i uiezgłaszania ani teraz, ani w przyszłości żadnych roszczeń terytorialnych. Odpowiada to w pełni układowi poczdamskiemu, który. Jak wiadomo, już przed przeszło ćwierćwieczem ustalił w sposób wiążący z punktu widzenia prawa międzynarodowego zachodnią granicę Polski. Poprzez to uznanie terytorialnego status quo, NRF dokonuje kroku, którego już od dwóch dziesięcioleci domagały się od niej narody. W tym miejscu nasuwa się porównanie. Już począwszy od dnia swego powstania. NRD realizowała układ poczdamski i to konsekwentnie. Jednym z jej pierwszych kroków w dziedzinie polityki zagranicznej było zawarcie z PRL lipca 1950 r. w Zgorzelcu „Ukła6 du w sprawie wytyczenia ustalonej i istniejącej niemiecko-polskiej granicy państwowej’*. W układzie o Przyjaźni, Współpracy i Wzajemnej Pomocy między NRD i PRL z 15 marca 1961 r. obie strony potwierdzają, że „integralność terytorialna obu państw, nienaruszalność granic PRL na Odrze i Nysie Łużyckiej, jak również granicy między NRD i NRF mają podstawowe znaczenie dla bezpieczeństwa europejskiego”. Parafowany obecnie układ między PRL i NRF jest wynikiem konstruktywnej polityki państw wspólnoty socjalistycznej, polityki zmierzającej do pokoju, odprę żenią i bezpieczeństwa europejskiego. Układ ten, podobnie jak układ między ZSRR i NRF z sierpnia br. jest odzwierciedleniem jednolitej postawy socjalistycznej wsnólnoty państw na rzecz realizacji tej polityki. (P) U Thant o układzie NOWY JORK (PAP) Sekretarz generalny ONZ U Thant, wy raził głębokie zadowolenie w związku z parafowaniem układu między PRL i NRF. Układ ten — stwierdza sekretarz generalny ONZ — pozostaje w całkowitej zgodzie z założeniami Karty Narodów Zjednoczonych. U Thant wyraził również nadzieję, iż układ parafowany przez przedstawicieli rządów PRL i NRF doprowadzi do dalszych kroków w kierunku umocnienia pokoju i bezpieczeństwa w Europie, jak również do przyjacielskich stosunków' między narodami. (P) W dziennikach CSRS (Od naszegó korespondenta) Praga, 20 listopada (P) Odgłosy j reakcje prasy światowej na „wydarzenie o nadzwyczajnym znaczeniu”, jakim było parafowanie umowy' między Polską ä NRF, relacjonują obszernie dzisiejsze gazety czechosłowackie. „Rude Pravo” w komentarzu swojego warszawskiego korespondenta K. Hulmana pisze, że „parafowanie umowy otwiera nową kartę powojennej historii Europy”, że „znana inicjatywa Władysława Gomułki znalazła odzew u rządu Brandta, który ma nu sytuacje w Europie realniejsze spojrzenie niż poprzednie rządy NRF”. Autor komentarza pisze, że naród polski nie może zapomnieć ofiar drugiej wojny światowej i w ich imieniu żąda i będzie *ądać zaprzestania antypolskiej, antysocjalistycznej i rewąnżystowskiej propagandy głoszonej prżez monachijska Radiostację, że nfe ńiofe być obojętny na wychowywanie żołnierzy Bundeswehry w odwetowym duchu, na WYda wähle w NRF fałszywych map Europy itd. Przypomina, że w Niemczech zachodnich działają jeszcze reakcyjne siły, które starały sie nie dopuścić do parafowania umowy, a obecnie prowadza kampanie przeciwko jej ratyfikacji. Komentując parafowanie umowy, „Lidowa Demokracie” podkreśla. że umowa jest dowodem, iż w NRF zwyciężają realistyczne siły. MAREK DUNIN-WĄSOWICZ USA będg kontynuować loty zwiadowcze nad DRW WASZYNGTON (PAP). Zarówno rzecznik amerykańskiego departamentu stanu jak i ambasador USA w Paryżu, prowadzący rozmowy w sprawie wojny w Wietnamie potwierdzili, że St. Zjednoczone kontynuują loty zwiadowcze nad DRW. McCloskey (rzecznik Departamentu Stanu) oświadczył, że loty zwiadowcze kontynuowane są od listopada 1969 r. Ambasador D. Bruce podkreślił w Paryżu, źe St. Zjednoczone są zdecydowane kontynuować loty zwiadowcze nad Wietnamem północnym. (A) 42 ofiary śmiertelne tajfunu „Patsy" LONDYN (PAP). Jak donora z Manili, liczba śmiertelnych ofiar katastrofalnego tajfunu „Patsy”. który S7.ale.ie nad północną c7ęścią Filipin wzrosła do 42 osób, (A) dwóch trzecich głosów członków organizacji. Za tym projekfem glosowało «fi państw, 52 przeciwko a 7 wstrzymało się od glosowania. (P) Za przyjęciem Chin Ludowych do ONZ i usunięciem reżimu tajwańskiego glosowały spośród wielkich mocarstw Zw. Radziecki, W. Brytania i Francja, a także Polska i inne kraje socjalistyczne, kraje skandynawskie, Austria, Kanada, Indie, Wiochy i szereg krajów afrykańskich. Przeciwko rezolucji glosowały: St. Zjednoczone, Japonia, Meksyk, Hiszpania, Turcja, większość krajów Ameryki Łacińskiej, niektóre kraje afrykańskie. Od głosowania wstrzymały się z krajów eueropejskich: Belgia, Holandia, Luksemburg, Portugalia, Islandia i Irlandia, a także niektóre kraje Afryki, Bliskiego Wschodu i Oceanii. (W) W Komisji Prawnej NOWY JORK (PAP). Korespondent PAP red. J. Górski pisze: W czwartek Komisja Prawna 25 sesji Zgromadzenia Ogólnego NZ przyjęła rezolucję w sprawie porywania samolotów. Rezolucja potępia wszelkie bez wyjątku akty uprowadzania samolotów lub powodowania innych szkód w cywilnej komunikacji lotniczej zarówno międzynarodowej, jak i krajowej. Rezolucja wzywa wszystkie państwa do zapobiegania wszelkimi sposobami uprowadzaniem samolotów, a gdy taki akt nastąpi, do jak najszybszego umożliwienia pasażerom i samolotom kontynuowania podróży oraz ścigania i karania sprawców lub ich ekstradycji. (A) Wystąpienie delegata Polski Z ramienia Polski przemawiał członek delegacji PRL pa 25 sesję Zgromadzenia Ogólnego prof, dr A. Klafkowski. Międzynarodowe lotnictwo cywilne odgrywa istotną rolę w utrzymaniu przyjaznych stosunków między państwami i w interesie wszystkich państw leży, aby funkcjonowało ono w sposób sprawny, a przede wszystkim bezpieczny — powiedział prof. A. Klafkowski. Dlatego uważamy, że nadszedł czas, aby wspólnota międzynarodowa położyła kres klimatowi zagrożenia, Jaki istnieje w międzynarodowej i krajowej komunikacji lotniczej. uprowadzanie samolotów* Jest czynem stanowiącym przestępstwo pospolite i jego kwalifikacja prawna nic może ulec zmianie w zależności od pretekstów, Jakimi porywacze chcą usprawiedliwić swe akty. Osoby dokonujące tych czynów nie mają żadnych uprawnień do korzystania z prawa azylu. (A) W Komitecie Politycznym Komitet Polityczny ONZ przyjął ogromną większością głosów rezolucję, która wzywa wszystkie państwa do ratyfikowania Układu Moskiewskiego w sprawie częściowego zakazu eksperymentów nuklearnych. (P) Sytuacja uchodźców palestyńskich Podczas dyskusji w specjalnym Komitecie Politycznym ONZ omawiającym działalność agencji Narodów Zjednoczonych dla pomocy uchodźcom palestyńskim na Bliskim Wschodzie, ujawniono nowe fakty dotyczące sytuacji uchodźców na ziemiach arabskich okupowanych przez Izrael. Przedstawiciel Syrii zakomunikował, że liczba uchodźców palestyńskich pozbawionych ojczyzny od 20 lat i nadal wegetujących w obozach pod namiotami wynosi ogólem półtora miliona osób, nic licząc setek tysięcy ludzi znajdujących się obecnie pod okupacja izraelską. Władze Izraela pozbawiają uchodźców elementarnych praw i środków' egzystencji. Zakazały one ostatnio wwozu na ziemie o- kupowane podręczników I zeszy tów. Na wniosek przedstawiciela Pakistanu przemówienie przedstawiciela Syrii zostanie w całości opublikowane jako dokument ONZ wbrew opinii delegata USA, który utrzymywał, że pociągnie to za sobą „nadmierne wydatki”. (P) Amerykański manewr proceduralny Mimo poparcia większości członków ChRL nie została przyjęta do ONZ Wezwane do ratyfikacji Iliado Moskiewskiego NOWY JORK (PAP), W piątek wieczorem w Nowym Jorku odbyło się na forum Zgromadzenia Ogólnego NZ glosowanie nad sprawą przyjęcia Chińskiej Republiki Ludowej do tej organizacji, Po raz pierwszy za przyjęciem ChRL opowiedziała się bezwzględna większość członków ONZ — 51, podczas gdy 49 delegacji głosowało przeciwko a 25 wstrzymało się od głosu. ChRL nie może być jednak przyjęta do ONZ, ponieważ tego samego dnia nieco wcześniej zatwierdzony został forsowany przez USA projekt rezolucji stwierdzający, że przyjęcie ChRL wymaga Światowe eciia ukiadu PMF Przed wyborami w Bawarii W cieniu Straussa (Od stałego korespondenta) Bonn. 20 Iistonada (P) Wyborom do Landtagu Bawarii, które odbędą się 22 bm., nikt w NRF nie przypisuje tak doniosłego znaczenia politycznego, jak niedawnym wyborom lokalnym w Hesji. W Bawarii wszystko jest właściwie jasne, nie ma niewiadomych, brzemiennych w konsekwencje na federalnym szczeblu. Niemniej pozostanie ta elekcja wymownym świadectwem politycznego klimatu panującego w! tej bardzo specyficznej części NRF. Od lat rządzi Bawarią straussowska CSU, i nikt nie wątpi, że będzie rządzić nadal. Spory dotyczą jedynie rozmiarów, większości, którą zdobędzie. Jedni twierdzą, że w granicach 50—55 proc., inni liczą, że 65—70 proc. W niemałym stopniu przyczynia się do tego wyprofilowanie się CSU jako ugrupowania skrajnie prawicowego i nacjonalistycznego, co pozwoli jej pozyskać znaczną część dawnych wyborców NPD. Bawarska SPD jest praktycznie rzecz biorąc bez szans. Prasa terenowa jest ..zglaichszaltowana” w' duchu straussowskim, Aparat państwowy i szkolny trzymany żelazną ręką przea CSU: żaden Urzędnik czy nauczyciel nie waży się otwarcie zamanifestować sympatii dla socjaldemokratów. Bawarska hierarchia katolicka energicznie interweniuje w kampanię na korzyść kandydatów CSU. W dodatku bawarska SPD cierpi na brak przebojowych i atrakcyjnych osobistości. Mała FDP jest w jeszcze trudniejszej sytuacji niż na innych terenach NRF. Przy tym wśzystkftn uważa się, że wynik wyborów bawarskich — nie będzie niczym więcej niż diagramem politycznej pogody u podnóża Alp. Na losy rządu, w Bonn i polityki bońskiej wpłynąć nie zdoła, co podkreśla nawet zachodnioniemiecka prawicowa prasa. Nie zdoła przynajmniej na najbliższe lata. bowiem pogróżki Straussa wypowiedziane w obecnej kampanii, iż ,,od bawarskich gór przyjdzie zbawienie” dla NRF, całkowicie lekceważyć nie można. Bawarska twierdza reakcji nie jest jeszcze tak zmurszała, by uważać ją tylko za „okopy świętej trójcy”... RYSZARD DRECK1 Informacje z zagranicy również na str. 5 Zamachowiec E. Weil ponownie ujęty BERLIN (PAP). E. Weil. który dokonał zbrodniczego zamachu na żołnierza radzieckiego pod pomnikiem Armii Radzieckiej w Berlinie zach., a następnie zbiegi w czasie przewożenia go do siedziby policji politycznej, został ponownie ujęty. Jak donosi policja zachodnioberlińska, Weil został zatrzymany w piątek około godziny 17 na Hofjaegerallee w zachodnioberlińskiej dzielnicy Frohnau. Policjant, który eskortował Weila, tłumaczy się tym, że od czasu ucieczki z więzienia dzielnicy Tegel jednego z przew stępców E. Lehmanna, urzędnikom nie wolno zabierać do więzienia broni. Lehmann skradł pistolet urzędnikowi policji kryminalnej. Według informacji Agencji Reutera i DPA, ucieczka Weila przyjęta została z nieukrywanym niezadowoleniem przez zachodnie państwa okupacyjne w Berlinie zach. Jak podkreśla agencja DPA, ucieczka Weila wydobyła na światło dzienne okoliczność, którą dotychczas usiłowano ukryć przed opinią publiczną, a mianowicie to, że zamachowiec, który rzekomo działał w pojedynkę, miał jednak przyjaeiół. Można ich podejrzewać o to, że udzielali mu Poparcia. (P) Zbrojna prowokacja USA wobec KRL-B PHENIAN (PAP). Strona amerykańska dokonała nowej prowokacji zbrojnej wobec KRL-D. Jak podaje rozgłośnia w Phenianie, żołnierze strony amerykańskiej wdarli się 19 bm. do strefy zdemilitaryzowanej w rejonie Konczonri 1 oddali kilka tysięcy wystrzałów w kierunku posterunków Koreańskiej Armii Ludowej. Żołnierze KRL-D odpowiedzieli ogniem i położyli kres prowokacji. (W) 15 Zwipkszenie szybkości „Łunochoda -1 ” (C) DOKOŃCZENIE ZE STR. 1 ciach wyraźnie widoczne są ślady zostawione przez „Lunochod”, elementy jego konstrukcji i szczegóły powierzchni księżycowej. Kamery telewizyjne, których zadaniem są oględziny i ocena trasy, po której porusza się „Lunochod”, dostarczały niezbędnych informacji dla kierowania poiazdeui w warunkach terenowych. (B) Przez blisko minutę „Łunochod-1” poruszał się po powierzchni Księżyca z szybkością blisko dwukrotnie większą, niż w czasie pierwszych seansów łączności. Do tego eksperymentu uczeni i inżynierowie ośrodka dalekosiężnej łączności kosmicznej przygotowywali się szczególnie starannie ■«—. pisze specjalny korespondent agencji TASS. Zbadanie problemu poruszania się aparatów automatycznych po nierównej powierzchni Księżyca jest jednym z głównych zadań programu „Łunochod-l”. W rozmowie z korespondentem TASS przewodniczący komisji państwowej podkreślił, źe zastosowanie zwiększonej szybkości poruszania się po Księżycu znacznie rozszerza możliwości ,jŁunochoda”. Po wylądowaniu uczyliśmy aparat poruszający się po Księżycu — powiedział żartobliwie uczony. Obecnie wypróbowujemy jego możliwości techniczne. Z czasem zapewne podobne środki transportu będą stosowane dla dostarczenia zaopatrzenia do obserwatoriów księżycowych. Poruszanie się na Księżycu tc tylko jedno z zadań programu „Łunochoda-l” — podkreślił przewodniczący komisji państwowej. Aparat przekazał już do ośrodka dalekosiężnej łączności radiowej 14 doskonałych zdjęć powierzchni Księżyca. Jest to znacznie więcej niż uzyskano łącznie od „Łuny-9” i „Łuny-13” razem wziętych. „Łunochod-l” oglądał z różnych punktów rejon lądowania, a następnie przekazywał panoramiczne zdjęcia z różnych etapów swej trasy. Na podstawie tych zdjęć uczeni wytyczają trasę poruszania się pojazdu po Księżycu. Początkowo operacja ta zajmowała nawigatorom bardzo wiele czasu. O- becnie dokonują jej w ciągu kilku minut. Wysokie umiejętności członków ziemskiej załogi „Łunochoda-l” uwidoczniły Się podczas seansu łączności z pojazdem, gdy kamery telewizyjne „Łunochoda” wykryły bezpośrednio przed jego kolami niewielki krater. „Lunochod”, kierowany doświadczoną ręką, nagle zatrzymał się na skraju krateru, obrócił się 20 st. w prawo i pomyślnie wyminął przeszkodę. Uczony podkreślił, te „Łunochod-l” może wykonywać znacznie więcej badań i eksperymentów, w porównaniu z wszystkimi poprzednimi typami aparatów księżycowych. Gdy „Łuna-13” przeprowadziła eksneryment zmierzający do określenia gęstości i wytrzymałości mechanicznej gruntu księżycowego, było to wielkim sukcesem kosmonautów. rŁunochod-l” przeprowadził analogiczne pomia* Ty- blisko dziesięciokrotnie Dziennik „Izwiestia” informuje, że dla poruszania się „Łunochoda” po powierzchni Księżyca potrzebna jest taka sama moc, jak do nagrzania zwykłego żelazka elektrycznego. (P) Gratulacje od polskich związkowców (P) Z okazji nowego wspaniałego sukcesu kosmonautyki radzieckiej przewodniczący CRZZ — I. Loga-Sowiński przesłał na ręce przewodniczącego Wszechzwiązkowej Centralnej Rady Związków Zawodowych — A. Szelepina list z serdecznymi gratulacjami. (PAP) Przywódcy radzieccy u trumny marszałka A. Jeremienki MOSKWA (PAP). L. Breżniewi A. Kosygin, N. Podgórny i . inni przywódcy radzieccy zaciągnęli w piątek wartę honorową przy trumnie marszałka A. Jeremienki, i wybitnego działacza wojskowego utalentowanego dowódcy radzieckiego. Marszałek Jeremienko ' zmarł w czwartek w wieku 79 lat po ciężkiej chorobie. Trumna ze zwłokami marszałka Jeremienki wystawiona została w Centralnym Domu Armii Radzieckiej. Tysiące moskwiczan przeszło przed trumną, aby oddać ostatni hołd zmarłemu dowódcy radzieckiemu. 21 bm. zostanie on pochowany na Placu Czerwonym u podnóża muru‘ kremlowskiego. (B) 23 bm. W. Brandt przybywa do Staymy BONN (PAP). W stolicy NRF podano oficjalnie do wiadomości, te w poniedziałek uda się do Rzymu kanclerz zachodnioniemieeki W. Brandt. Jego wizyta potrwa 2 dni. Brandt spotka się 2 premierem Wioch E. Colombo i prezydentem G. Saragätem. (A) Japońska nagroda dla polskiej audycji TOKIO (PAP) 18 bm. w miejscowości Sendai odbyła się uroczystość rozdania nagród laureatom konkursu „The Japan Prize" na najlepszą audycję radiową i telewizyjną o charakterze oświatowym, zorganizowanym przez japońskie radio i telewizję. W konkursie tym uczestniczyło 86 audycji radiowych i 120 telewizyjnych z kilkudziesięciu krajów. Jedną z głównych nagród — nagrodę gubernatora prefektury Miyagi przyznano polskiej audycji „Andromeda” przedstawionej, przez Polskie Radio. (W) Wspólny komunikat o wizycie ministra M. Tepavaca (A) DOKOŃCZENIE ZE STR. 1 dzy PRL a NRF w sprawie zawarcia układu o podstawach normalizacji wzajemnych stosunków, M. Tepavac wyraził zadowolenie i parafowania tego układu, na którym — jak powiedział — żadna ze stron nie straciła, a Europa 1 świat wiele zyskały. Rząd ł opinia społeczna Jugosławii witają przychylnie to porozumienie. Pożegnanie na lotnisku W późnych godzinach popołudniowych M. Tepavac zakończy) swą wizytę w naszym kraju i wraz z towarzyszącymi mu osobami udał się w drogę powrotną do Belgradu. Na warszawskim lotnisku Okęcie jugosłowiańskiego gościa żegnali: minister spraw zagranicznych — S. Jędrychowski i wiceminister tego resortu — A. Willmann. Obecni byli: ambasador PRL w Jugosławii — T. Findziński 1 ambasador SFRJ w Polsce — V. Ma* leski. (PAP) Komunikat (P) Na zaproszenie ministra snraw zagranicznych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Stefana Jędrychowskiego, przebywał w Polsce w dniach od 16 do 20 listopada 1970 roku z oficjalną przyjacielska wizytą sekretarz stanu d/s zagranicznych Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii Mirko Tepavac. Sekretarza stanu d/s zagranicznych M. Tepavaca przyjęli przewodniczący Rady Państwa marszałek Polski M. Spychalski i prezes Rady Ministrów J. Cyrankiewicz. z Sekretarz stanu M. Tepavac wraz towarzyszącymi mu osobami zwiedzi! Warszawę i Kraków, gdzie spotkał się z senatem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zwiedził również były hitlerowski obóz w Oświęcimiu-Brzezince. W czasie pobytu w Polsce sekretarz stanu i jego współpracownicy byli wszędzie ciepło przyjmowani. Minister spraw zagranicznych PRL i sekretarz stanu SFRJ dokonali wymiany poglądów dot. dalszego rozwoju stosunków między dwoma krajami i aktualnych problemów międzynarodowych. W rozmowach uczestniczyli ze strony polskiej: A. Willmann, wiceminister spraw zagranicznych; T. Findziński, ambasador PRL w SFRJ; W. Napieraj, dyrektor departamentu w MSZ; J. Czyrek, dynektor departamentu w MSZ; K. Nowakowski, dyrektor gabinetu ministra; J. Sutor, wicedyrektor departamentu w MSZ; K. Dorosz, wicedyrektor departamentu w MSZ i R. Czubacki, st. radcą w MSZ. Ze strony jugosłowiańskiej: A. Drndić, wiceminister spraw zagranicznych: V. Maleski. ambasador SFRJ w PRL; D. Ninćtc; doradca sekretarza stanu d /s zagranicznych; D. Vukolic, dyrektor departamentu; A. Demajo. szef gabinetu sekretarza stanu d/s zagranicznych oraz P. Vidovic, radca w sekretariacie d/s zagranicznych. Minister spraw zagranicznych PRL i sekretarz stanu SFRJ z zadowoleniem stwierdzili, że stosunki polityczne, kulturalne, naukowe a zwłaszcza ekonomiczne pomiędzy PRL a SFRJ rozwijają się w ostatnim okresie pomyślnie. Spotkania, wymiana poglądów i doświadczeń między przedstawicielami rządów, parlamentów obydwu krajów, organizacji społeczno-politycznych oraz innych instytucji pozytywnie wpłynęły na dalszy rozwój vyspölpracy i przyczyniły się do lepszego wzajemnego poznania. Wyrażono gotowość kontynuacji tej praktyki również w przyszłości. Oceniając pozytywnie rozwój stosunków ekonomicznych obie strony wyraziły zadowolenie z ostatnio podpisanej umowy handlowej na lata 1971—75 przewidującej poważny Wzrost wzajemnych obrotów towarowych. Obie strony podkreśliły znaczne możliwości dalszego rozszerzania współpracy gospodarczej, szczególnie w dziedzinie specjalizacji i kooperacji produkcji, uwzględniając przy tyra nowoczesne metody produkcji i technologii. Skonstatowano możliwość i potrzebę wspólnego występowania na rynkach trzecich. Oceniając pozytywnie ożywienie współpracy naukowo-technicznej i stosunków kulturalnych, obie strony podkreśliły potrzebę rozszerzenia i wzbogacenia współpracy w tych dziedzinach. Biorąc pod uwagę rolę i znaczenie środków masowego przekazu obie strony podkreśliły obiektywna i szersza informacjaże 0 obu krajach, służy lepszemu wzajemnemu zrozumieniu, pogłębianiu przyjaźni i współpracy. W przekonaniu, że systematyczna, stała i wszechstronna współpraca pomiędzy PRL a SFRJ stanowi wyraz trwałych interesów obu krajów i narodów, służy umacnianiu pokoju i socjalizmu, obaj ministrowie wvrazili gotowość swoich rządów, by również w przyszłości rozwijać, wzbogacać i pogłębiać wzajemne stosunki we wszystkich dziedzinach na realnych ł obustronnie pożytecznych podstawach, na zasadach poszanowania suwerenności, integralności, równouprawnienia* wzajemnego zrozumienia oraz nieingerencji w sprawy wewnętrzne. Dokonując przeglądu podstawowych problemów sytuacji międzynarodowej, obaj ministrowie szczególną uwagę poświęcili problemom bezpieczeństwa i współpracy w Europie. Obie strony z zadowoleniem stwierdziły, że coraz owocniejsze konta kty i współpraca między krajami europejskimi, zmierzające do uznania powojennych realiów w Europie, przyczyniają sic do odprężenia i stwarzają dogodne warunki do dalszego rozwoiu współpracy i budowy systemu bezpieczeństwa europejskiego zgodnie 3 celami i zasadami Karty ONZ. W tym aspekcie obie strony podkreśliły doniosłe znaczenie układu między ZSRR l NRF, parafowania układu między PRL i NRF, a szczególnie tvagę definitywnego uznania granicy na Odrze 1 Nysie. Obie strony wyraziły przekonanie. że normal !7ac ja stosunków między NRD i NRF przyczyniłaby się do umocnienia bezpieczeństwa 1 współpracy w Europie. Obie strony wyraziły wspólne przekonanie, źe konferencja bezpieczeństwa i współpracy europejskiej, w której wszystkie europejskie i inne zainteresowane kraje miałyby możność pełnego i równoprawnego uczestnictwa, mogłaby odegrać doniosłą rolę w T>udowic systemu bezpieczeństwa i współpracy w Europie. Strony są zgodne, że dojrzały warunki, by w przygotowywaniu tej konferencji przystąpić, oprócz dwustronnych, również i do szerokich wielostronnych konsultacji podczas których rozpatrzono by konkretne problemy związane z odbyciem. konferencji. Strony wskazały również na potrzebę rozwijania także innych, służących pokojowi i bezpieczeństwu, form współpracy między krajami europejskimi szczególnie w dziedzinie ekonomicznej. Oceniają one, że poważną rolę w tej dziedzinie może odegrać także europejska komisja gospodarcza. Obie strony potwierdziły swoją solidarność z bohaterską walką narodu wietnamskiego i innych narodów Indochin przeciwko zbrojnej interwencji USA oraz wyraziły pelńe poparcie dla najnowszych propozycji Tymczasowego Rewolucyjnego Rządu Republiki Wietnamu Południowego. Potępiając stosowaną przez Izrael politykę na Bliskim Wschodzie, mającą na celu utrwalenie zdobyczy agresywnej wojny i stanowiącą zagrożenie dla pokoju światowego. obie strony jeszcze raz podkreśliły konieczność wycofania wojsk izraelskich ze wszystkich okunowanveh terytoriów arabskich i osiągnięcie porozumienia w sprawie przywrócenia pokoju na podstawie rezolucji Rady Bezpieczeństwa z 22 listopada 1967 r. Podkreślono również konieczność rozwiązania problemu palestyńskiego zgodnie z prawami tego narodu. Obie strony ponownie podkreśliły rolę i znaczen«« działalności organizacji Narodów Zjednoczonych i w walce o pokój, bezpieczeństwo współpracę międzynarodową, wskazując jednoeżeśnie na potrzebę urzeczywistnienia jej pełnej uniwersalności. Sekretarz stanu d/s zagranicznych M. Tepavac poinformował ministra spraw zagranicznych S. Jcdryehowskiego o działMnóści krajów niezaan gazowanych i wynikach konferencji w Lusacę. Polska udziela pełnego poparcia tym krajom w ich walce z imperializmem, kolonializmem i neokolonializmem o pełną niezawisłość polityczną i gospodarczą w interesie światowego pokoju i postem?. Obaj ministrowie pozytywnie ocenili zeszłoroczną wymianę poglądów pomiędzy oboma Ministerstwami Spraw Zagranicznych, dotyczącą stosunków wzajemnych, aktualnych problemów międzynarodowych, środków masowego przekazu. Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz uzgodnili, bj współpracę w takiej formie kontynuować także w. przyszłości. Obaj ministrowie zgodni są w ocenie, że ich obecne spotkanie i rozmowy, prowadzone w przyjacielskiej i szczerej atmosferze przyczynią śię do dalszego umacniania wzajemnego zrozumienia, przyjaźni i współpracy pomiędzy PRL a SFRJ. Sekretarz stanu M. Tepavac przekaza» prezesowi Rady Ministrów PRL J. Cyrankiewiczowi, zaproszenie przewodniczącego Związkowej Rady Wykonawczej, M. Kibicica, do złożenia oficjalnej wizyty w Jugosławii. Sekretarz stanu M. Tepavac zaprosił ministra spraw zagranicznych, S. Jędrychowskiego, do złożenia oficjalnej rewizyty w Jugosławii. j Zaproszenia Zostały przyjęte z zadowoleniem. Terminy wizyt zostaną ustalone w drodze dyplomatycznej. (PAP)